مطالعه تطبیقی دیدگاه مکتب کاتولیسیزم و فقه شیعه درباره سقط جنین و جلوگیری از بارداری و پیامدهای حقوق بشری آن

عنوان	مطالعه تطبیقی دیدگاه مکتب کاتولیسیزم و فقه شیعه درباره سقط جنین و جلوگیری از بارداری و پیامدهای حقوق بشری آن
رشته	حقوق بشر
دانشجو	محمدرضا ولی زاده
استاد راهنما	سیدمحمد قاری سید فاطمی
استاد مشاور	رضا اسلامی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۸۹
دانشگاه	دانشگاه علامه طباطبایی

مطالعه تطبیقی دیدگاه مکتب کاتولیسیزم و فقه شیعه درباره سقط جنین و جلوگیری از بارداری و پیامدهای حقوق بشری آن عنوان پایان نامه ای است که توسط محمدرضا ولی زاده، با راهنمایی سیدمحمد قاری سید فاطمی و با مشاوره رضا اسلامی در سال ۱۳۸۹ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی دفاع گردید.

چکیده

با توجه به کیفیت و پیچیدگی بی سابقه ی شرایط زندگی انسانها در عصر حاضر، رویکرد به امر تنظیم خانواده و جلوگیری از بارداری در بسیاری از کشورها به چشم می خورد. همچنین مساله سقط جنین، که در طول تاریخ حیات بشر در جوامع مختلف وجود داشته، امروزه از مسایل مهم جامعه بشری به شمار می آید و در جوامعی که بر آن ها قوانین بازدارنده و انعطاف ناپذیر حاکم است، رویکرد به سقط های مخفیانه و غیر ایمن افزایش یافته و زندگی صدها هزار نفر را به مخاطره می اندازد. دیدگاه رسمی کلیسای کاتولیک و فتواهای رهبران آن، که بر حرمت مطلق جلوگیری از بارداری و سقط جنین مبتنی بوده و فاقد انعطاف لازم می باشد، با توجه به شرایط موجود و مقتضیات اجتماعی، اقتصادی، اخلاقی و فرهنگی جوامع بشری در عصر حاضر، علاوه بر این که ظرفیت، پاسخگویی به نیازها و مسایل مورد ابتلای انسان های عصر حاضر را ندارد، با معیارها و ارزشهای شناخته شده ی حقوق بشر امروزی هماهنگ نمی باشد و بر اساس این دیدگاه مطلق گرا و انعطاف ناپذیر، زمینه های نقض برخی از مهمترین حقوق انسانی؛ از قبیل حق حیات، حق بر آزادی و انتخاب نحوه ی زندگی و نیز حقوق تولید مثلی و حق های مرتبط با آن مستقیما، و احیانا، بعضی حقهای جمعی مانند حق بر توسعه و محیط زیست سالم به طور غیر مستقیم، فراهم است.اما آموزه های مکتب فقه شیعه درباره این دو موضوع، به واسطه توجه این مکتب به عرف، مقتضیات و شرایط زمان و مکان و دوری از مطلق گرایی، از انعطاف برخوردار بوده و در مقایسه با تعلیمات مکتب کاتولیک با معیارها و ارزشهای مندرج در اسناد بین المللی حقوق بشر، از انعطاف بیشتری برخوردار است و در این مکتب زمینه برای تامین بسیاری از حقهای بشری از جمله حقوق تولید مثلی و حق های ذیربط فراهم تر می باشد.

ساختار و فهرست پایان نامه

فهرست اجمالی مطالب

فصل اول– کلیات ۱

مبحث اول) مفاهیم– تعریف واژگان کلیدی ۲

مبحث دوم) سیر تحول تاریخی ۱۳

مبحث سوم) مبانی نظری طرفداران حیات و حامیان آزادی ۲۵

فصل دوم– مساله جلوگیری از بارداری در مکتب کلیسای کاتولیک، فقه شیعه و اسناد بین الملل

حقوق بشر ۳۴

مبحث اول) ممنوعیت جلوگیری از بارداری در مکتب کلیسای کاتولیک ۳۵

مبحث دوم) جلوگیری از بارداری در فقه شیعه ۴۴

مبحث سوم) جلوگیری از بارداری و تنظیم خانواده در اسناد حقوق بشری ۵۴

فصل سوم– سقط جنین در مکتب کلیسای کاتولیک، آموزه های فقه شیعه و اسناد بین الملل حقوق بشر ۶۲

مبحث اول) سقط جنین در مکتب کلیسای کاتولیک ۶۳

مبحث دوم) سقط جنین در فقه شیعه ۷۴

مبحث سوم) سقط جنین در اسناد حقوق بین الملل بشر ۸۸

نتیجه گیری تطبیقی ۹۹

فهرست تفصیلی مطالب

عنوان صفحه

مقدمه م–ع

فصل اول– مفاهیم، سیر تحول تاریخی و مبانی نظری

مبحث اول) مفاهیم و مبانی ۲

گفتار اول– تعریف واژگان کلیدی مربوط به سقط جنین ۲

سقط ۲

جنین ۲

حمل ۳

اقسام سقط جنین (پزشکی) ۳

تهدید به سقط ۳

سقط اجتناب ناپذیر ۴

سقط ناقص ۵

سقط کامل ۵

سقط فراموش شده ۵

سقط عادتی ۵

جنین زایی ۶

رویان ۷

زیگوت ۷

حیات ۷

حیات عضوی ۸

حیات جسدی ۸

گفتار دوم– تعریف واژگان کلیدی مربوط به جلوگیری از حاملگی ۹

۱– جلوگیری از بارداری ۹

۲– عزل ۹

۳– تنظیم خانواده ۹

ولوج روح در جنین ۱۰

حق حیات ۱۱

حق تامین اجتماعی و رفاه و بهداشت ۱۱

حقوق تولیدمثلی ۱۲

مبحث دوم) سیر تحول تاریخی ۱۳

گفتار اول– سقط جنین و جلوگیری از بارداری در عهد باستان ۱۳

گفتار دوم– سقط جنین در انجیل ۱۷

گفتار سوم– سقط جنین در متون دینی مسیحی ۱۸

گفتار چهارم– سقط جنین در تعالیم کلیسای کاتولیک از قرن

تا قرن

میلادی ۲۰

گفتار پنجم– جلوگیری از بارداری و سقط جنین در اسلام و فقه شیعه ۲۳

مبحث سوم) مبانی نظری طرفداران حیات و حامیان آزادی ۲۵

گفتار اول– دیدگاه طرفداران حیات ۲۶

گفتار دوم– دیدگاه طرفداران حق آزادی و انتخاب ۲۸

گفتار سوم– نظریه ی هویت ناطق ۳۲

فصل دوم– مساله جلوگیری از بارداری در مکتب کلیسای کاتولیک، آموزه های فقه شیعه و اسناد بین المللی حقوق بشر

مبحث اول) ممنوعیت جلوگیری از بارداری در مکتب کلیسای کاتولیک ۳۵

گفتار اول– جلوگیری از بارداری؛ گناه کبیره ۳۵

گفتار دوم– دلایل ممنوعیت جلوگیری از بارداری در مکتب کلیسای کاتولیک ۳۷

گفتار سوم– عقیم سازی در مکتب کلیسای کاتولیک ۳۹

گفتار چهارم– تنها روش مجاز جلوگیری از بارداری در مکتب کلیسای کاتولیک ۴۱

گفتار پنجم– فقدان اتفاق نظر درباره حرمت جلوگیری از بارداری ۴۲

مبحث دوم) جلوگیری از بارداری در فقه شیعه ۴۴

گفتار اول– جواز جلوگیری از بارداری ۴۴

گفتار دوم– عدم جواز– قول نادر ۴۶

گفتار سوم– جواز عقیم سازی در مکتب شیعه ۴۸

گفتار چهارم– عدم جواز ایجاد حمل یا جنین ناقص ۵۰

گفتار پنجم– کنترل موالید و تنظیم خانواده ۵۱

گفتار ششم– راه های کنترل جمعیت ۵۲

مبحث سوم) جلوگیری از بارداری و تنظیم خانواده در اسناد حقوق بشری ۵۴

گفتار اول– ارتباط میان حقوق تولیدمثلی و سایر حق های مهم بشری ۵۴

گفتار دوم– حقوق تولیدمثلی در کنوانسیون های بین المللی حقوق بشر ۵۶

بند الف– کنوانسیون رفع کلیه اشکال تبعیض علیه زنان ۵۶

بند ب– کنوانسیون حقوق اشخاص دارای معلولیت ۵۶

گفتار سوم– حقوق تولیدمثلی در کنوانسیون های منطقه ای حقوق بشر ۵۷

بند الف–پروتکل حقوق زن آفریقایی الحاقی به منشور آفریقایی حقوق بشر و خلقها (ژوییه ۲۰۰۳) ۵۷

بند ب– کنوانسیون اروپایی حمایت از حقوق بشر و آزادی های اساسی (۱۹۵۰) ۵۸

گفتار چهارم– حقوق تولیدمثلی در اسناد کنفرانس های بین المللی سازمان ملل ۵۹

بند الف– حق تولیدمثل در کنفرانس جمعیت و توسعه سازمان ملل ۵۹

بند ب– حقوق تولیدمثلی در بیانیه وین و سند کنفرانس پکن ۶۰

فصل سوم– سقط جنین در مکتب کلیسای کاتولیک، آموزه های فقه شیعه و اسناد بین المللی حقوق بشر

مبحث اول) سقط جنین در مکتب کلیسای کاتولیک ۶۳

گفتار اول– سیر تحول دیدگاه کلیسای کاتولیک درباره سقط جنین ۶۳

گفتار دوم– قاعده نتیجه دوگانه (اصل دوگانگی اثر) ۶۹

گفتار سوم– کاتولیک های حامی سقط درمانی ۷۱

مبحث دوم) سقط جنین در فقه شیعه ۷۴

پیشینه ی بحث ۷۴

نمونه هایی از آیات و روایات درباره سقط جنین ۷۴

دو نمونه از روایات وارده در باب دیه ی جنین ۷۵

گفتار اول– سقط جنین در کتب فقه شیعه ۷۵

گفتار دوم– حکم سقط جنین در فقه شیعه ۷۶

بند اول– هنگام وجود تزاحم میان حق حیات مادر و جنین ۷۷

بند دوم– پیش از مرحله حلول روح در جنین ۷۸

بند سوم– پس از مرحله حلول روح در جنین ۷۹

نظریه اول– عدم جواز سقط جنین ۷۹

نظریه دوم– جواز سقط جنین ۸۰

بند چهارم– سقط جنین ناقص الخلقه ۸۳

بند پنجم– سقط جنین به سبب بیماری مادر ۸۴

بند ششم– سقط جنین ناشی از زنا یا تجاوز به عنف ۸۵

گفتار سوم– سقط جنین برای کنترل جمعیت ۸۵

مبحث سوم) سقط جنین در اسناد بین الملل حقوق بشر ۸۸

گفتار اول– سقط جنین در اسناد بین الملل حقوق بشر ۸۹

بند ۱– اعلامیه جهانی حقوق بشر (۱۹۴۸) ۸۹

بند ۲– میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی ۹۰

بند ۳– کنوانسیون بین المللی منع و مجازات جنایت آپارتاید (۱۹۷۳) ۹۰

بند ۴– کنوانسیون حقوق اشخاص دارای معلولیت (۲۰۰۶) ۹۰

بند۵– کنوانسیون بین المللی حقوق کودک ۹۲

بند ۶– کنوانسیون محو کلیه اشکال تبعیض علیه زنان ۹۲

گفتار دوم– موضع سازمان ملل متحد درباره سقط جنین ۹۴

گفتار سوم– سقط جنین در اسناد منطقه ای حقوق بشر ۹۵

بند ۱– کنوانسیون آمریکایی حقوق بشر (۱۹۶۹) ۹۵

بند ۲– منشور آفریقایی حقوق بشر و خلقها (۱۹۸۱) ۹۵

بند ۳– کنوانسیون اروپایی حمایت از حقوق بشر و آزادی –های اساسی (۱۹۵۰) ۹۶

نتیجه گیری ۹۹

فهرست منابع ۱۰۵

کلیدواژه ها

• مذهب کاتولیک
• سقط جنین
• تنظیم خانواده
• حقوق بشر
• بررسی تطبیقی
• اسلام
• شیعه
• سقط جنین
• حقوق بشر
• کلیسا