بررسی تاسیس دیوان بین المللی کیفری اسلامی

عنوان	بررسی تاسیس دیوان بین المللی کیفری اسلامی
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	سجاد اختری
استاد راهنما	ابوالفتح خالقی
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۳۹۵
دانشگاه	دانشگاه قم

بررسی تاسیس دیوان بین المللی کیفری اسلامی عنوان رساله ای است که توسط سجاد اختری، با راهنمایی ابوالفتح خالقی در سال ۱۳۹۵ و در مقطع دکتری دانشگاه قم دفاع گردید.

چکیده

ندیشه ی مقابله با جنایات بین المللی که به تبع تکوین جامعه ی جهانی به منصه ی ظهور رسیده اند،امری است که پیوسته ذهن اندیشمندان حوزه ی عدالت کیفری بین المللی را معطوف خود نموده است.تاسیس دیوان کیفری بین المللی،به نوبه ی خود ماحصل تلاش جامعه ی جهانی جهت مقابله با جنایات مذکور است؛مع الوصف امعان نظر در ماهیت حقوق اسلامی به عنوان حقوق بنیادین متخذه در نظام های قضایی کشورهای اسلامی،مبین این است که کشورهای مسلمان در مسیر پیوستن به اساسنامه ی دیوان کیفری بین المللی که مبتنی بر صلاحیت جهانی است،با محظوراتی مواجه می باشند که الحاق به دیوان کیفری بین المللی و به تبع آن امکان مقابله ی موثر با جنایات بین المللی که در محدوده ی سرزمین آنها به وقوع می پیوندد و یا توسط یا علیه اتباع آنها صورت می پذیرد را تحت الشعاع قرار داده است.بنابراین لزوم اهتمام همه جانبه ی کشورهای اسلامی مبنی بر انعقاد معاهده ی بین المللی جهت تاسیس دیوان بین المللی کیفری اسلامی که در عین گرته برداری از تجربیات موفق دیوان کیفری بین المللی،به مثابه یک نهاد مستقل و دایمی، نظام قضایی کشورهای اسلامی را تحت لوای یک نظام قضایی بین المللی مشترک قرار دهد،امری اجتناب ناپذیر به نظر می رسد.به هر روی اندیشه ی ایجاد دیوان بین المللی کیفری اسلامی با صلاحیت بین المللی،به مثابه سازوکاری مناسب جهت تضمین ارزش های اسلامی،چنانچه به نحوی مطلوب محقق گردد،زمینه ساز جهانی شدن حقوق کیفری اسلام و نویدبخش افقی روشن پیش روی کشورهای اسلامی خواهد بود.جهت درک مطلوب ماهیت دیوان بین المللی کیفری اسلامی که مبتنی بر اهداف و آرمان های والای ترسیم شده از تاسیس آن است،تحلیل دقیق و همه جانبه ی ابعاد مختلف تاسیس نهاد مزبور،ضمن سنجش حدود اختیار،قلمرو اعمال صلاحیت و معیارهای قابلیت پذیرش دعوا از سوی آن،امری ضروری خواهد بود و این امر در رساله ی حاضر محقق شده است.

ساختار و فهرست رساله

فهرست کلی مطالبمقدمه ۱بخش اول: جلوه های نظری تاسیس دیوان بین المللی کیفری اسلامی فصل اول: کلیات تاسیس دیوان بین المللی کیفری اسلامی ۱۲ فصل دوم: نیازسنجی تاسیس دیوان بین المللی کیفری اسلامی ۵۰بخش دوم: جلوه های عملی تاسیس دیوان بین المللی کیفری اسلامی فصل اول: الزامات تاسیس دیوان بین المللی کیفری اسلامی ۱۰۸ فصل دوم: موانع و محدودیتهای تاسیس دیوان بین المللی کیفری اسلامی ۱۶۰نتیجه گیری و پیشنهادات ۱۹۰فهرست تفصیلی مطالبعنوان صفحهمقدمه ۱۱ بیان مساله ۱۲ سوالات تحقیق ۷۳ فرضیه های تحقیق ۸۴ روش تحقیق ۸۵ سابقه ی تحقیق ۸۶ ضرورت انجام تحقیق ۹۷ اهداف تحقیق ۹۸ سازماندهی تحقیق ۹بخش اول: جلوه های نظری تاسیس دیوان بین المللی کیفری اسلامیفصل اول: کلیات تاسیس دیوان بین المللی کیفری اسلامی ۱۲مبحث اول: مفهوم شناسی و پیشینه ی تاریخی ۱۳ گفتار اول: مفهوم شناسی ۱۳ بند اول: پدیده ی مجرمانه ی بین المللی ۱۳ ۱ مفهوم جنایت بین المللی ۱۳ ۲ مسیولیت کیفری بین المللی ۱۷ بند دوم: شیوه های اعمال صلاحیت در مورد پدیده ی مجرمانه ی بین المللی ۲۰ ۱ اصل صلاحیت جهانی ۲۰ ۲ صلاحیت بین المللی ۲۶ گفتار دوم: پیشینه ی تاریخی ۳۰مبحث دوم: بررسی مبانی تاسیس دیوان بین المللی کیفری اسلامی ۳۸ گفتار اول: مبنای ذاتی تاسیس دیوان بین المللی کیفری اسلامی:اسلامی بودن قوانین و مقررات ۳۹ بند اول: ممنوعیت قضاوت زنان در اسلام ۴۱ بند دوم: ممنوعیت تصدی قضات غیرمسلمان ۴۲ بند سوم: مجازات های مقرر در اساسنامه ی دیوان ۴۳ گفتار دوم: مبانی مشترک تاسیس دیوان بین المللی کیفری اسلامی ۴۴ بند اول: مبنای سیاسی ۴۴ بند دوم: مبنای حقوق بشری ۴۵ ۲–۱ لزوم تامین صلح و امنیت بین المللی ۴۶ ۲–۲ لزوم حراست از حق حیات ۴۷ بند سوم: مبنای حقوقی ۴۷ بند چهارم: مبنای انسانی ۴۸ بند پنجم: مبنای جرم شناختی ۴۹فصل دوم: نیازسنجی تاسیس دیوان بین المللی کیفری اسلامی ۵۰مبحث اول: بررسی ضرورتهای تاسیس دیوان بین المللی کیفری اسلامی ۵۱ گفتار اول: اهداف جرم انگاری و راهکارهای تعقیب جنایات بین المللی مرتبط با کشورهای اسلامی ۵۳ بند اول: اهداف جرم انگاری در دیوان بین المللی کیفری اسلامی ۵۳ ۱ ارعاب و پیشگیری از جنایات بین المللی ۵۳ ۲ ممانعت از بی کیفر ماندن مرتکبین جنایات بین المللی ۵۴ ۳ تسکین آلام زیاندیدگان جنایات بین المللی و جبران غرامت آنها ۵۵ ۴ تکمیل نواقص حقوق کیفری داخلی در مواجهه با جنایات بین المللی ۵۶ بند دوم: راهکارهای تعقیب و مجازات جنایات بین المللی مرتبط با کشورهای اسلامی ۵۸ ۱ دیوان کیفری بین المللی ۵۹ ۲ دیوان کیفری فوق العاده ۶۱ ۳ دادگاه کیفری ترکیبی ۶۲ ۴ دادگاه های داخلی کشورهای ثالث ۶۴ ۵ دادگاه های داخلی ۶۶ گفتار دوم: شرایط مربوط به دادرسی دیوان بین المللی کیفری اسلامی ۶۸ بند اول: اصول ماهوی ۶۸ ۱–۱ اصل قانونی بودن جرم و مجازات ۶۸ ۱–۲ اصل برایت ۷۰ ۱–۳ اصل شخصی بودن مسیولیت کیفری ۷۱ ۱–۴ اصل منع محاکمه یا مجازات مجدد ۷۲ بند دوم: اصول شکلی ۷۳ ۲–۱ اصل علنی بودن دادرسی ۷۳ ۲–۲ اصل برابری سلاح ها ۷۴ ۲–۳ اصل سریع بودن دادرسی ۷۶ ۲–۴ اصل محاکمه ی حضوری ۷۸مبحث دوم: ساختارسنجی دیوان بین المللی کیفری اسلامی ۸۱ گفتار اول: سازمان کنفرانس اسلامی ۸۱ بند اول: کلیات ۸۱۱ اهداف سازمان کنفرانس اسلامی ۸۳۲ اصول منشور سازمان کنفرانس اسلامی ۸۶ بند دوم: طرق حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات در منشور سازمان کنفرانس اسلامی ۸۷ ۱ روش های سیاسی حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات ۹۰ ۲ روش های حقوقی حل وفصل مسالمت آمیز اختلافات ۹۲ گفتار دوم: دیوان بین المللی عدل اسلامی ۹۵ بند اول: کلیات دیوان بین المللی عدل اسلامی ۹۵ بند دوم: صلاحیت دیوان بین المللی عدل اسلامی ۹۶بند سوم: اساسنامه ی دیوان بین المللی عدل اسلامی و شریعت اسلامی ۹۸ گفتار سوم: شرایط مربوط به تاسیس دیوان بین المللی کیفری اسلامی ۱۰۳ بند اول: قانونی بودن ۱۰۳ بند دوم: استقلال و بی طرفی ۱۰۴ بند سوم: محدودیت صلاحیت ۱۰۵بخش دوم: جلوه های عملی تاسیس دیوان بین المللی کیفری اسلامیفصل اول: الزامات تاسیس دیوان بین المللی کیفری اسلامی ۱۰۸مبحث اول: الزامات تاسیس دیوان بین المللی کیفری اسلامی در انسجام و یکپارچگی نظام حقوقی کشورهای اسلامی ۱۰۹ گفتار اول: الزامات مستقیم ۱۱۰ گفتار دوم: الزامات غیرمستقیم ۱۱۱مبحث دوم: الزامات ایجابی تاسیس دیوان بین المللی کیفری اسلامی ۱۱۳ گفتار اول: الزامات ایجابی تاسیس دیوان بین المللی کیفری اسلامی در کشورهای عضو ۱۱۵ بند اول: تاثیر در قانون اساسی ۱۱۷ ۱ ممنوعیت استرداد اتباع کشورهای اسلامی به محاکم خارجی ۱۱۹ ۲ ممنوعیت اعطای مصونیت برای روسای کشورهای اسلامی و سایر مقامات ۱۲۰ ۳ ضرورت رعایت ملاحظات حقوق بشری در قوانین اساسی ۱۲۱ ۴ ممنوعیت اعمال مجازات های خاص ۱۲۲ ۵ ممنوعیت استفاده از محاکم اختصاصی جهت رسیدگی به جنایات بین المللی ۱۲۳ ۶ حذف مقررات عفو و بخشودگی در خصوص مرتکبین جنایات بین المللی ۱۲۳ ۷ تجویز تحقیقات دادستانی دیوان بین المللی کیفری اسلامی در قلمرو کشورهای عضو ۱۲۵ بند دوم: حقوق جزای ماهوی ۱۲۶ ۱ حقوق جزای عمومی و اصول کلی ۱۲۶ ۲ احصاء جرایم و جزای اختصاصی ۱۲۷ الف تعریف مشابه با دیوان بین المللی کیفری اسلامی در حقوق داخلی ۱۲۸ ب تعریف موسع جرایم دیوان بین المللی کیفری اسلامی در حقوق داخلی ۱۲۸ ج تعریف مضیق جرایم دیوان بین المللی کیفری اسلامی در حقوق داخلی ۱۲۹ بند سوم: حقوق جزای شکلی ۱۳۰ ۱ تغییر ساختارها و تشکیلات قضایی ۱۳۱ ۲ الزامات دادرسی منصفانه و عادلانه ۱۳۳ بند چهارم: الزامات ناشی از همکاری با دیوان بین المللی کیفری اسلامی ۱۳۴ ۱ الزامات ناشی از سیستم همکاری عمودی اساسنامه ی دیوان بین المللی کیفری اسلامی ۱۳۵ ۲ الزامات ناشی از سیستم همکاری افقی اساسنامه ی دادگاه بین المللی کیفری اسلامی ۱۳۷ ۳ ضرورت جرم انگاری اعمال مانع ۱۳۹ گفتار دوم:الزامات ایجابی تاسیس دیوان بین المللی کیفری اسلامی در کشورهای غیرعضو ۱۴۰ بند اول: الزامات مستقیم ۱۴۲ بند دوم: الزامات غیرمستقیم ۱۴۴مبحث سوم: الزامات سلبی تاسیس دیوان بین المللی کیفری اسلامی ۱۴۵ گفتار اول: محدودیت ها و نواهی ۱۴۶ بند اول: ممنوعیت ارتکاب اعمال و جرایم مشمول صلاحیت دیوان بین المللی کیفری اسلامی ۱۴۶ بند دوم: ممنوعیت انفعال در برابر جرایم ذاتی بین المللی ۱۴۶ بند سوم: ممنوعیت ایجاد مقررات و ساختارهای مغایر ۱۴۷ گفتار دوم: آثار نامطلوب استنکاف از عضویت در دیوان بین المللی کیفری اسلامی ۱۴۸ بند اول: مخدوش شدن چهره ی سیاسی و دموکراتیک ۱۴۸ بند دوم: انزوای جهانی ۱۵۰ بند سوم: نمایان سازی چهره ی نفاق و سیاست های دروغین ۱۵۰ بند چهارم: تزلزل مطلوبیت حقوق کیفری ملی ۱۵۱ بند پنجم:تبدیل شدن به محل اجتماع مجرمان بین المللی ۱۵۱ بند ششم: اثبات شکاف و فاصله میان دولت و ملت ۱۵۲مبحث چهارم:الزامات تاسیس دیوان بین المللی کیفری اسلامی در حقوق بین الملل نوین ۱۵۳ گفتار اول: سازمان ملل متحد ۱۵۳ بند اول:شورای امنیت ۱۵۴ بند دوم: سایر ارکان سازمان ملل متحد ۱۵۵ گفتار دوم: اصول مربوط به حاکمیت ۱۵۵ بند اول: اصل عدم مداخله ۱۵۵ بند دوم: استقلال قضایی ۱۵۶ گفتار سوم: اصول مربوط به مصونیت ۱۵۶ بند اول: مصونیت دیپلماتیک ۱۵۶ بند دوم: مصونیت سران روسای کشورهای اسلامی ۱۵۷ گفتار چهارم: اصول مربوط به همکاری بین المللی ۱۵۷ بند اول: استرداد ۱۵۷ بند دوم: معاضدت قضایی ۱۵۹فصل دوم: موانع و محدودیتهای تاسیس دیوان بین المللی کیفری اسلامی ۱۶۰مبحث اول:چالش های نظری ۱۶۱ گفتار اول:عدم انطباق با واقعیات دنیا(آرمانی بودن) ۱۶۱ گفتار دوم:تکثر نظام های حقوقی ۱۶۱ گفتار سوم:موانع عقیدتی و ایدیولوژیک ۱۶۳ گفتار چهارم:ابهام در اهداف و مبانی ۱۶۳ بند اول:چالش های وارده به اثر ارعابی اساسنامه ی دیوان بین المللی کیفری اسلامی ۱۶۵ بند دوم:صلح یا عدالت ۱۶۶ بند سوم:عدالت کیفری یا عدالت ترمیمی ۱۶۷ گفتار پنجم:فقدان مشروعیت ۱۶۸مبحث دوم:چالش های سیاسی ۱۶۹ گفتار اول:حاکمیت دولت ها ۱۶۹ گفتار دوم:مخالفت دولت های سلطه طلب ۱۷۱ گفتار سوم:تقابل با شورای امنیت ۱۷۱ گفتار چهارم:معاهده ای (قراردادی) بودن ۱۷۴ گفتار پنجم:سازش سیاسی در فرآیند تصویبی و مقررات آن ۱۷۵ گفتار ششم:امکان سوء استفاده ی سیاسی و ابزاری از دیوان ۱۷۸ مبحث سوم:چالش های حقوقی (اجرایی و کاربردی) ۱۸۱ گفتار اول:فقدان ویژگی های نهاد قضایی مطلوب کیفری ۱۸۲ گفتار دوم:فقدان بازوی اجرایی مستقل و اتکا به همکاری دولت ها ۱۸۳ گفتار سوم:وابستگی شدید مالی به دولت های ثروتمند ۱۸۵ گفتار چهارم:عدم انطباق ساختارها با اهداف ۱۸۶ گفتار پنجم:ناگزیر از رسیدگی گزینشی ۱۸۷نتیجه گیری و پیشنهادات

کلیدواژه ها

• جرایم بین المللی
• حقوق کیفری بین الملل اسلامی
• دیوان کیفری بین المللی
• عدالت کیفری بین المللی.