مسیولیت حمایت مبانی ریشه ها و تحولات

عنوان	مسیولیت حمایت مبانی ریشه ها و تحولات
رشته	حقوق بین الملل
دانشجو	شقایق اعطاسی
استاد راهنما	محسن عبداللهی
استاد مشاور	مهدی عباسی سرمدی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۴
دانشگاه	دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

مسیولیت حمایت مبانی ریشه ها و تحولات عنوان پایان نامه ای است که توسط شقایق اعطاسی، با راهنمایی محسن عبداللهی و با مشاوره مهدی عباسی سرمدی در سال ۱۳۹۴ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی دفاع گردید.

چکیده

دکترین مسیولیت حمایت در سال ۲۰۰۱ در پاسخ به تحولات مفاهیمی چون حاکمیت، جنگ، امنیت و اجرای ناقص مداخله بشردوستانه ایجاد شده و در سال ۲۰۰۵ در سطح جهانی مورد پذیرش قرار گرفت و به موجب آن جامعه بین المللی پذیرفت در صورت نقض شدید برخی از قواعد حقوق بشر و بشردوستانه از سوی یکی از دولت های عضو خود، مسیولیت هایی که بر دوش آن دولت قرار داشته، به جامعه بین المللی منتقل گردد. پس از گذشت یک دهه و اجرای این دکترین در رویه عملی شورای امنیت و سازمانهای منطقه ای نسبت به بحرانهای مختلف، بررسی عملکرد آنها به عنوان اعضای جامعه بین المللی از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۴ نشان می دهد که جامعه جهانی در رویه عملی برای اجرای مسیولیت حمایت به محتوای تیوری و چارچوب مطروحه آن در اسناد مرتبط، کاملا متعهد نبوده است و علیرغم مشارکت شورای امنیت و سازمانهای منطقه ای در قریب به اتفاق موقعیتهای بحرانی، دکترین مسیولیت حمایت نتوانسته پاسخگوی وضعیتهایی باشد که برای آن طراحی شده است. وابستگی اجرای مسیولیت حمایت به اراده سیاسی دولتها و فقدان اراده لازم برای اجرای جنبه های پیشگیرانه و آغاز دیرهنگام مشارکت پس از وقوع بحران، در کنار محدودیتهایی چون عدم مسیولیت ناشی از ترک فعل، مهمترین عامل این ناکارآمدی محسوب می شود که در طول مدت مذکور ادامه داشته و تحول قابل توجهی در آن حاصل نشده است.

ساختار و فهرست پایان نامه

فهرست مطالب

عنوان صفحه

مقدمه ۱

بخش اول: گذر به "مسیولیت حمایت" از منظر تیوری ۸

فصل اول: خاستگاه و مبانی مسیولیت حمایت ۱۰

مبحث اول: از حق مداخله تا پدیداری مفهوم تکلیف به مداخله ۱۰

گفتار اول: حمایت از افراد انسانی به عنوان یک موضوع بین المللی ۱۲

بند اول: منشور سازمان ملل متحد ۱۴

بند دوم: معاهدات ۱۵

بند سوم: رویه قضایی بین المللی ۱۹

گفتار دوم: مداخله بشردوستانه از پیدایش تا پایان جنگ سرد ۲۴

بند اول: مداخله بشردوستانه قبل از وضع منشور ملل متحد ۲۵

بند دوم: مداخله بشردوستانه پس از منشور ملل متحد ۲۸

گفتار سوم: مداخله بشردوستانه پس از پایان جنگ سرد ۳۲

بند اول: تحول در مفهوم صلح و امنیت بین المللی ۳۲

بند دوم: گسترش مداخلات بشردوستانه ۳۵

گفتار چهارم: امنیت انسانی مبنای نظری مسیولیت حمایت ۳۹

بند اول: پیدایش مفهوم امنیت انسانی ۴۰

بند دوم: راهبردهای تحقق امنیت انسانی ۴۵

مبحث دوم: پیدایش دکترین مسیولیت حمایت و سیر تطور آن ۴۷

گفتار اول: شکل گیری مفهوم مسیولیت حمایت ۴۸

بند اول: گزارش دبیر کل سازمان ملل متحد (۲۰۰۰) ۴۸

بند دوم: گزارش کمیسیون بین المللی مداخله و حاکمیت کشور (۲۰۰۱) ۵۰

گفتار دوم: تلاشهای اولیه برا ی ایجاد اجماع ۵۴

بند اول: گزارش هییت عالی رتبه منتخب دبیرکل سازمان ملل متحد (۲۰۰۴) ۵۴

بند دوم: گزارش دبیرکل سازمان ملل متحد (۲۰۰۵) ۵۶

گفتار سوم: پذیرش دکترین توسط جامعه بین المللی ۵۸

بند اول: سند نهایی اجلاس سران جهان (سال ۲۰۰۵) ۵۸

بند دوم: قطعنامه های شورای امنیت ۶۱

بند سوم: گزارش دبیرکل سازمان ملل متحد (۲۰۰۹) ۶۲

گفتار چهارم: اقدامات مجمع عمومی سازمان ملل متحد ۶۴

بند اول: قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل متحد (۲۰۰۹) ۶۴

بند دوم: گزارشات دبیرکل سازمان ملل متحد (۲۰۱۰–۲۰۱۴ ) ۶۵

فصل دوم: ماهیت و محتوای مسیولیت حمایت ۷۱

مبحث اول: مفهوم شناسی و معنایابی ۷۱

گفتار اول: ابعاد مفهومی و اصولی نظریه مسیولیت حمایت ۷۱

بند اول: دامنه و حدود مسیولیت حمایت ۷۲

بند دوم: ارکان مسیولیت حمایت ۷۴

گفتار دوم: عناصر سازنده مسیولیت حمایت ۷۷

بند اول: مسیولیت پیشگیری ۷۸

بند دوم: مسیولیت واکنش ۸۲

بند سوم: مسیولیت بازسازی ۸۷

گفتار سوم: ماهیت حقوقی مسیولیت حمایت ۸۸

بند اول: مسیولیت حمایت در چهارچوب مفهومی هنجارهای بین المللی ۹۰

بند دوم: مسیولیت حمایت در چرخه حیات هنجارهای بین المللی ۹۳

گفتار چهارم: مسیولیت حمایت و مفاهیم مشابه ۹۵

بند اول: مسیولیت حمایت و مداخله بشردوستانه ۹۶

بند دوم: مسیولیت حمایت و حمایت از غیر نظامیان ۹۹

مبحث دوم: سازگاری با اصول حقوق بین الملل ۱۰۲

گفتار اول: مسیولیت حمایت و اصل حاکمیت ۱۰۳

بند اول: حاکمیت و برابری دولتها ۱۰۴

بند دوم: بازیابی مفهوم حاکمیت در پرتو مسیولیت حمایت ۱۰۷

گفتار دوم: مسیولیت حمایت و ممنوعیت توسل به زور ۱۱۲

بند اول: قاعده منع توسل به زور و استثنایات آن ۱۱۳

بند دوم: مسیولیت حمایت در چهارچوب استثنایات قاعده ۱۱۵

بخش دوم: مسیولیت حمایت در آینه عمل ۱۲۳

فصل اول: متغیرها و محدودیتهای موثر بر اجرای مسیولیت حمایت ۱۲۵

مبحث اول: متغیرهای موثر بر اجرای مسیولیت حمایت ۱۲۵

گفتار اول: اراده سیاسی دولتها ۱۲۶

بند اول: گزینش گری برای شناسایی موقعیت مسیولیت حمایت ۱۲۷

بند دوم: تصمیم گیری برای اجرای عملیاتی مسیولیت حمایت ۱۳۰

گفتار دوم: استفاده از حق وتو توسط اعضای دایم شورای امنیت ۱۳۳

بند اول: مفهوم حق وتو ۱۳۴

بند دوم: استفاده از حق وتو و اجرای مسیولیت حمایت ۱۳۶

گفتار سوم: ظرفیت و امکانات ۱۴۱

بند اول: کمبود امکانات ارزیابی و اعلام خطر ۱۴۱

بند دوم: کمبود ظرفیتهای مالی و نظامی ۱۴۴

مبحث دوم: محدودیتهای اعمال مسیولیت حمایت ۱۴۷

گفتار اول: محدودیتهای مربوط به دامنه و کاربرد ۱۴۷

بند اول: دایره محدود جرایم تحت شمول ۱۴۸

بند دوم: تکمیلی بودن مسیولیت جامعه بین المللی ۱۵۲

گفتار دوم: محدودیتهای مربوط به ضمانت اجرا ۱۵۶

بند اول: عدم پیش بینی مسیولیت ناشی از ترک فعل ۱۵۶

بند دوم: عدم پیش بینی تعهد به توجیه اعمال حق وتو ۱۶۴

فصل دوم: مسیولیت حمایت در مدیریت بحران های بین المللی ۱۷۰

مبحث اول: مشارکت جامعه بین المللی در اجرای مسیولیت حمایت ۱۷۱

گفتار اول: مشارکت موثر جامعه بین المللی ۱۷۲

بند اول: کنیا ۱۷۲

بند دوم: گینه ۱۷۵

بند سوم: لیبی ۱۷۸

بند چهارم: ساحل عاج ۱۸۳

گفتار دوم: مشارکت غیرموثر جامعه بین المللی ۱۸۸

بند اول: دارفور ۱۸۹

بند دوم: سوریه ۱۹۳

بند سوم: مالی ۲۰۰

بند چهارم: جمهوری آفریقای مرکزی ۲۰۵

بند پنجم: سودان جنوبی ۲۱۱

گفتار سوم: عدم مشارکت جامعه بین المللی ۲۱۵

بند اول: زیمبابوه ۲۱۶

بند دوم: سریلانکا ۲۱۹

بند سوم: نیجریه ۲۲۲

مبحث دوم: تحلیل تطبیقی – فازی اجرای مسیولیت حمایت و تحولات آن ۲۲۵

گفتار اول: روش شناسی، مفاهیم و مراحل عملیاتی ۲۲۶

بند اول: روش شناسی ۲۲۷

بند دوم: مفاهیم و مراحل عملیاتی ۲۳۰

گفتار دوم: تحلیل تطبیقی– فازی اجرای مسیولیت حمایت با محتوای تیوری آن ۲۳۴

بند اول: تعریف تابع عضویت فازی ۲۳۴

بند دوم: ارزیابی اجرای مسیولیت حمایت در تطبیق با محتوای تیوری ۲۴۵

گفتار سوم: توصیف آماری کارآمدی مسیولیت حمایت و تحولات آن ۲۴۷

بند اول: کارآمدی مسیولیت حمایت ۲۴۸

بند دوم: تحولات اجرای مسیولیت حمایت ۲۵۱

گفتار چهارم: تحلیل تطبیقی– فازی کارآمدی مسیولیت حمایت و متغیرهای موثر بر آن ۲۵۳

بند اول: تعریف تابع عضویت فازی ۲۵۴

بند دوم: ارزیابی درجه تاثیر متغیرها برناکارآمدی مسیولیت حمایت ۲۶۱

نتیجه گیری ۲۶۶

منابع و ماخذ ۲۷۰

منابع فارسی ۲۷۰

منابع انگلیسی ۲۷۵

 

فهرست جداول

عنوان صفحه

جدول ۲– ۱– ارزشهای فازی ۲۲۸

جدول ۲– ۲– رتبه بندی برآمد (y۱): اجرای مسیولیت حمایت ۲۳۵

جدول ۲– ۳– رتبه بندی عامل x۱: مشارکت شورای امنیت ۲۳۷

جدول ۲– ۴– رتبه بندی عامل x۲: مشارکت سازمانهای منطقه ای ۲۳۸

جدول ۲– ۵– طبقه بندی اجرای مسیولیت پیشگیری ۲۴۰

جدول ۲– ۶– رتبه بندی عامل (x۳): اجرای مسیولیت پیشگیری ۲۴۱

جدول ۲– ۷– طبقه بندی اجرای مسیولیت واکنش ۲۴۲

جدول ۲– ۸– رتبه بندی عامل (x۴): اجرای مسیولیت واکنش ۲۴۳

جدول ۲– ۹– طبقه بندی اجرای مسیولیت بازسازی ۲۴۴

جدول ۲– ۱۰– رتبه بندی عامل (x۵): اجرای مسیولیت بازسازی ۲۴۴

جدول ۲– ۱۱– میزان انطباق اجرای عملی مسیولیت حمایت با هر یک از مباحث تیوری ۲۴۵

جدول ۲– ۱۲– طبقه بندی اجرای مسیولیت حمایت بر اساس میزان کارآمدی ۲۴۸

جدول ۲– ۱۳– رتبه بندی میانگین اجرای مسیولیت حمایت در بازه های زمانی ۲۵۲

جدول ۲– ۱۴– رتبه بندی برآمد (y۲): عدم اجرای مسیولیت حمایت ۲۵۵

جدول ۲– ۱۵– رتبه بندی عامل (z۱): اراده سیاسی دولتها ۲۵۷

جدول ۲– ۱۶– رتبه بندی عامل (z۲): اعمال حق وتو ۲۵۹

جدول ۲– ۱۷– رتبه بندی عامل (z۳): کمبود امکانات اعلام خطر ۲۶۰

جدول ۲– ۱۸– رتبه بندی عامل (z۴): کمبود ظرفیت و امکانات نظامی ۲۶۱

جدول ۲– ۱۹– میزان تاثیر متغیرها بر عدم اجرای مسیولیت حمایت ۲۶۲

 

فهرست نمودارها

عنوان صفحه

نمودار ۲– ۱– درجه کارآمدی مسیولیت حمایت ۲۵۰

نمودار ۲– ۲– تحولات اجرای مسیولیت حمایت ۲۵۲

کلیدواژه ها

• حاکمیت
• مسیولیت حمایت
• دخالت بشردوستانه
• حاکمیت
• قدرت سیاسی
• اقتدار
• جنگ
• امنیت
• حقوق بشر
• هنجار