ماده ۱۰۲۲ قانون مدنی

ماده ۱۰۲۲ قانون مدنی: اگر کسی در نتیجه واقعه‌ای به غیر آنچه در فقره ۲ و ۳ ماده ۱۰۲۰ مذکور است دچار خطر مرگ گشته و مفقود شده یا در طیاره بوده و طیاره مفقود شده باشد وقتی می‌توان حکم موت فرضی او را صادر نمود که پنج سال از تاریخ دچار شدن به خطر مرگ بگذرد بدون این که خبری از حیات مفقود رسیده باشد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

پیشینه

مفاد این ماده، از قانون مدنی آلمان اقتباس شده‌است.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

چنانچه قانونگذار، حکم موردی را که غایب مفقودالاثر، در معرض خطر مرگ قرارداده؛ مشخص ننموده باشد؛ باید برابر با معیار مندرج در این ماده، و دلالت عرف عمل نموده که البته عواملی نظیر سن، شرایط جسمی و وضعیت سلامت غایب، محل حادثه و شدت آن، موردبررسی قرارخواهدگرفت.

اگر کسی در نتیجهٔ سیل و زلزله، دچار خطر مرگ گشته؛ و مفقود شده؛ وقتی می‌توان حکم موت فرضی او را صادر نمود؛ که پنج سال از تاریخ دچار شدن به خطر مرگ بگذرد؛ بدون این که خبری از حیات مفقود، رسیده باشد.

مفاد این ماده، اماره قانونی محسوب گردیده؛ و در تعارض با اماره قضایی، اماره قضایی مقدم است.

سوابق فقهی

ملاک صدور حکم موت فرضی، سپری شدن مدتی از غیبت وی بوده؛ که عادتاً در چنین مدتی، شخص زنده نمی‌ماند.

رویه‌های قضایی

• دادنامه شماره ۱۹۰/۲۲ مورخه ۱۳۷۰/۳/۲۵ شعبه ۲۲ دیوان عالی کشور، رد دعوی با استناد به ماده ۱۰۲۰ قانون مدنی را، صحیح ندانسته؛ و موضوع مطروحه را، قابل انطباق با قسمت صدر ماده ۱۰۲۲ همان قانون می‌داند.
• رای شعبه دیوان عدالت اداری دربارهٔ اخراج کارمند مفقودالاثر به دلیل غیبت غیرموجه (شماره دادنامه۹۲۰۹۹۷۰۹۰۵۳۰۰۱۹۸)

مذاکرات تصویب

وزیر عدلیه معتقدبود که مفقود شدن طیاره، خطر مرگ محسوب نمی‌گردد؛ و فقط سقوط آن را، باید مشمول حکم این ماده دانست.

مصادیق و نمونه‌ها

اگر خودرویی در دره ای عمیق، سقوط نموده؛ و راننده برای فرار از محاکمه، متواری و مفقود گردد؛ و تا پنج سال از گذشت این حادثه، از او خبری نشده باشد؛ حکم موت فرضی وی، صادرخواهدشد.