ماده ۱۱۲۸ قانون مدنی

ماده ۱۱۲۸ قانون مدنی: هرگاه در یکی از طرفین صفت خاصی شرط شده و بعد از عقد معلوم شود که طرف مذکور فاقد وصف مقصود بوده برای طرف مقابل حق فسخ خواهد بود خواه وصف مذکور در عقد تصریح شده یا عقد متبانیاً بر آن واقع شده باشد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

به شرطی که بدون ذکر در عقد، مبنای توافق طرفین، واقع شده باشد؛ «شرط تبانی» گویند.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

برابر با مفاد ماده ۲۳۵ قانون مدنی، ضمانت اجرای تخلف از شرط صفت، فسخ عقد است، لذا حق فسخ مندرج در ماده ۱۱۲۸ قانون مدنی را می‌توان نوعی از خیار تخلف شرط دانست.

نکات توضیحی

قانونگذار در این ماده، به‌طور صریح، اعتبار شروط بنایی را پذیرفته‌است.

رویه‌های قضایی

• نظریه شماره ۷/۹۹/۱۴۳۲ مورخ ۱۳۹۹/۱۰/۲۲ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره بیماری پیش از ازدواج زوجه و امکان فسخ نکاح
• رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره دعوای فسخ نکاح به دلیل پنهان کردن ازدواج قبلی
• نظریه شماره ۷/۹۹/۹۳۰ مورخ ۱۳۹۹/۰۷/۱۹ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره فسخ نکاح در فرض دوشیزه نبودن زوجه

مصادیق و نمونه‌ها

• چنانچه پس از عقد، معلوم گردد که زوجه، قبلاً متأهل بوده؛ و باکره نیست؛ شوهر حق دارد نکاح را فسخ نماید، و اگر زن پس از ازدواج، متوجه شود که همسر او، مجرد نبوده؛ و در شهر دیگری، دارای همسر و فرزند است؛ حق فسخ عقد را دارد. (۱۷۰۷۳۲۸)
• در صورتی که زوج با بستن لوله‌های تولید اسپرم، موجبات باروری را از خود سلب می‌نماید؛ زوجه ممکن است با حصول شرایط لازم، بتواند با استناد به خیار تدلیس یا خیار تخلف از شرط بنایی، مبادرت به فسخ نکاح نماید.
• به عقیده یکی از حقوقدانان، با استناد به قاعده لاضرر، لنگی زوجه، از موجبات فسخ نکاح توسط زوج است.

مقالات مرتبط

• درهم تنیدگی و تبعیض درهم تنیده: رویکرد انتقادی به حقوق ضدتبعیض
• شرط تبانی/ بنائی از منظر فقهی، حقوقی با تأکید بر دیدگاه استاد جعفری لنگرودی
• بررسی شرط عند الاستطاعه در مهریه
• تبیین جایگاه «منفعت اعتماد» در حقوق غربی و شناسایی مصادیق آن در فقه
• شرط پرداخت مهریه توسط ثالث در نکاح دائم
• بررسی لزوم یا عدم لزوم شرایط اساسی صحت قراردادها در مورد شروط ضمن عقد
• ضرورت ابلاغ اراده و حفظ مصلحت در اعمال حقوقی
• تأملی پیرامون شرط ضمنی دوام زوجیت در هبه‌ی بین زوجین و ماهیت آن