حکم تکلیفی

نسخهٔ تاریخ ‏۱۴ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۴۰ توسط Javad (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)

حکم شرعی چنانچه مستقیما به فعل یا ترک فعل مکلف (شخص) تعلق گرفته باشد (مانند وجوب پرداخت نفقه یا حرمت ترک انفاقحکم تکلیفی نامیده می‌شود و چنانچه مستقیما به فعل یا ترک فعل شخص تعلق نگرفته بلکه به وضعیت یک شیء یا شخص تعلق گرفته باشد (مانند وضعیت معامله یا وضعیت زن از حیث زوجه بودن یا طفل از حیث محجور بودن)، حکم وضعی نامیده می‌شود.[۱][۲]

تفاوت حکم وضعی با حکم تکلیفی

احکام تکلیفی فقط شامل مکلفان می‌شوند و چنانچه شرایط تکلیف وجود نداشته باشد، اعمال نمی‌شوند، ولی احکام وضعی چنین نیستند و در آن‌ها علم و اهلیت دخالتی ندارد. در واقع، آشکارترین تفاوت بین احکام تکلیفی و وضعی در همین نکته، یعنی اثر قهری احکام وضعی در مقایسه با احکام تکلیفی است. به نظر بسیاری، هر حکمی که تکلیفی نباشد، حکم وضعی است. جعل یعنی ایجاد احکام تکلیفی به دست قانون‌گذار است. اما در مورد نحوۀ ایجاد احکام وضعی اختلاف است.[۳]

اصول و مواد مرتبط

منابع

  1. ابوالقاسم گرجی. اندیشه های حقوقی (مفاهیم بنیادین حقوق مدنی و جزایی). چاپ 1. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6667988
  2. ایراندخت نظری. حقوق مدنی (جلد چهارم) (الزام های بدون قرارداد). چاپ 1. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1392.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6667992
  3. افتخار جهرمی, گودرز; صفیان, سعید (1401). "مفهوم توجه دعوا". مطالعات حقوق خصوصی. 52 (4): 623–645. doi:10.22059/jlq.2023.346928.1007704. ISSN 2588-5618.