ماده ۲۹۳ قانون مجازات اسلامی

ماده ۲۹۳ قانون مجازات اسلامی: هرگاه فردی مرتکب جنایت عمدی گردد لکن نتیجه رفتار ارتکابی، بیشتر از مقصود وی واقع شود، چنانچه جنایت واقع شده، مشمول تعریف جنایات عمدی نشود، نسبت به جنایت کمتر، عمدی و نسبت به جنایت بیشتر، شبه عمدی محسوب می‌شود، مانند آنکه انگشت کسی را قطع کند و به سبب آن دست وی قطع شود یا فوت کند که نسبت به قطع انگشت عمدی و نسبت به قطع دست یا فوت شبه عمدی است.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

نکات توضیحی تفسیری دکترین

این ماده، در مقام توضیح حالتی از جنایات عمدی است که در آن مرتکب قصد رفتاری همچون ضرب و جرح به دیگری را دارد اما نتیجه ای که از رفتار او حاصل می‌شود، بیش از انتظار او است. در برخی از نظامات حقوقی خارجی به این حالت «تجاوز از قصد» گفته شده‌است. در این حالت گروهی چنین استدلال کرده‌اند که با توجه به عمدی بودن ضربات وارده از یک سو و امکان‌پذیر بودن پیش‌بینی نتایج از سوی دیگر، باید مرتکب را مسئول اعمال خویش فرض کرد. همچنین بنظر می‌رسد با توجه به اطلاق این ماده، حالتی را که مرتکب احتمال وقوع نتیجه شدید تر را می‌داده‌است، باید مشمول دانست، عبارت «چنانچه جنایت واقع شده، مشمول تعریف جنایات عمدی نشود» نیز چنین احتمالی را تقویت می‌کند.

نکات توضیحی

بطور خلاصه باید گفت طبق ماده فوق، چنانچه مرتکب خواهان وقوع نتیجه مشخصی از عمل خود باشد اما نتیجه ای بیشتر از آن دریافت کند، باید نسبت به نتیجه بیشتر عمل وی را شبه عمدی دانست، چرا که مرتکب قصد جنایات بیشتر را نداشته است، مگر اینکه بتوان چنین عملی را مشمول جنایات عمدی دانست.

رویه های قضایی

به موجب رأی اصراری شماره ۱۱_۱۳۷۸/۵/۱۹ هیأت عمومی دیوان عالی کشور، قتل ناشی از خونریزی جرح وارد شده به موضع غیر حساسی که نوعاً کشنده نیست، شبه عمد است.

مقالات مرتبط

• انتقال تعهد در ایران، انگلیس و اسناد بین المللی
• تعیین مسؤول حادثه رانندگی از میان مالک و راننده اتومبیل با نگاهی به قانون بیمه اجباری مسؤولیت مدنی دارندگان وسایل نقلیه موتوری زمینی
• تحولات مسئولیت مدنی پزشک در قانون جدید مجازات اسلامی (با تأکید بر نقش زیان‌دیده)