ماده ۱۱۶۴ قانون مدنی

ماده ۱۱۶۴ قانون مدنی: احکام مواد قبل در مورد طفل متولد از نزدیکی به شبهه نیز جاری است اگر چه مادر طفل مشتبه نباشد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

«نزدیکی به شبهه» که در ماده ۱۱۶۴ قانون مدنی به آن تصریح شده است، به معنای مقاربت بین زن و مردی بیگانه، به گمان وجود رابطه نکاح بین آنان می‌باشد.

مطالعات تطبیقی

برخلاف نظر برخی از حقوقدانان فرانسوی، قاعده فراش در حقوق ایران، محدود به نکاح نبوده و در وطی به شبهه نیز، قابل اعمال است.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

چنانچه مردی بر اثر شبهه، با زنی که آگاه به حرمت مقاربت است؛ دخول نموده باشد؛ و در نتیجه، فرزندی به دنیا آید، قاعده فراش برای اثبات رابطه ابوت، قابل استناد است، همچنین مقررات مرور زمان در دعوی نفی ولد، در مورد طفل به دنیا آمده از وطی به شبهه نیز، جاری است.

احکام مربوط به نسب در نکاح صحیح، قابل تسری به موارد نزدیکی به شبهه نیز می‌باشد، و نسب طفلی که بر اثر وطی به شبهه به دنیا می‌آید؛ مشروع است، زیرا عنصر اصلی وطی به شبهه، حسن نیت است. در وطی به شبهه، جهلی که منشأ شبهه می‌باشد؛ ممکن است حکمی یا موضوعی باشد، در جهل حکمی، شخص یا حکم قانون را نمی‌داند؛ یا نمی‌تواند معانی و مفاهیم آن را، درک نماید، اما در جهل موضوعی، شخص با وجود آگاهی از نص قانون، در تطبیق حکم مزبور با مصادیق آن در عالم خارج، دچار اشتباه می‌گردد، در واقع، وطی به شبهه، در مواردی مصداق دارد که شخص، عالم به فقدان حق مقاربت نمی‌باشد، نظیر دخول در حالت جنون یا خواب.

مطالعات فقهی

سوابق فقهی

• برخی از فقها معتقدند قاعده فراش، فقط در موردی قابل پذیرش است که زن و مرد، به موجب رابطه نکاح مشروع، مجاز به مقاربت با یکدیگر باشند.

مذاکرات تصویب

وزیر عدلیه معتقد بود در صورتی که دو شخص، به تصور اعتبار رابطه نکاح، با یکدیگر مقاربت نموده؛ و سپس اثبات گردد که عقد مزبور، باطل است؛ و اینکه مردی تصور نماید که با همسر خود، همبستر شده؛ ولی بعداً محرز گردد که وی، با زنی نامحرم مقاربت نموده‌ است؛ طفلی که در نتیجه چنین دخولی، متولد می‌گردد؛ برخلاف زنا، به پدر ملحق می‌گردد.

مصادیق و نمونه‌ها

• اگر زن و مرد، در ظلمات شب، به تصور اینکه در کنار همسر خویش هستند؛ با زن و مردی بیگانه جماع نمایند؛ چنین دخولی، وطی به شبهه است.