ماده ۱۹۵ قانون مجازات اسلامی

در اثبات جرح یا تعدیل شاهد، ذکر اسباب آن لازم نیست و گواهی مطلق به تعدیل یا جرح، کفایت می کند مشروط بر آن که شاهد دارای شرایط شرعی باشد. تبصره ـ در اثبات یا نفی عدالت، علم شاهد به عدالت یا فقدان آن لازم است و حسن ظاهر به تنهایی برای احراز عدالت کافی نیست.

توضیح واژگان

منظور از اسباب جرح یا تعدیل همان شرایط قانونی شاهد است که وجود آن سبب تعدیل و فقدان آن سبب جرح میشود.[۱]

تعدیل گواهی بر عدالت کسی دادن است.گواه یاد شده را شاهد تعدیل یا شاهد تزکیه گویند.واژه تعدیل در برابر جرح قرار میگیرد.[۲]

حسن ظاهر را نیز باید حالتی دانست که در ان افرادی که فرد را می شناسند، در پرسش در خصوص وضعیت او،از وی به درستکاری و نیکی یاد کنند و بیان کنند که فعل ناشایست یا زشتی از سوی او ندیده اند.[۳]

نکات توضیحی تفسیری دکترین

در تعدیل چه عدالت به معنای ملکه باشد و چه حسن ظاهر،نیاز به سابقه شناخت از شاهد وجود دارد.اما در جرح لازم نیست که جرح کننده سابقه شناخت از شاهد یا حشر و نشر با او را داشته باشد چون وقوع هر گناه کبیره ای کافی است تا شاهد را از عدالت بیندازد. [۴]

سوابق فقهی

برخی از فقها معتقد به جواز اکتفای حاکم به شهادت شاهد به حسن ظاهر دیگری به دلیل تعبدی می باشند.[۵]

برخی از فقهای امامیه عدالت را حسن ظاهر دانسته و اکثر آنان نیز عدالت را ملکه ای نفسانی تعریف کرده اند.[۶]

انتقادات

در مورد تعارض شهادت شهود جرح با شهود تعدیل در این ماده اشاره ای نشده است و نظریات فقها نیز متفاوت بیان شده است.[۷]

منابع

  1. عباس زراعت و حمیدرضا حاجی زاده. ادله اثبات دعوا. چاپ 2. قانون مدار، 1390.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1226008
  2. محمدجعفر جعفری لنگرودی. مبسوط در ترمینولوژی حقوق (جلد دوم). چاپ 4. گنج دانش، 1388.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 115828
  3. علیرضا میرکمالی و سحر صالح احمدی. قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (جلد اول). چاپ 4. گالوس، 1400.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6275016
  4. عباس زراعت و علی مهاجری. آیین دادرسی کیفری (جلد اول). چاپ 3. فکرسازان، 1386.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 484696
  5. محمدحسین کارخیران. کاملترین مجموعه محشای قانون مجازات اسلامی مصوب 1392/02/01 (جلد دوم) (تطبیق با قانون مجازات اسلامی سابق. چاپ 1. راه نوین، 1392.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6275012
  6. علیرضا میرکمالی و سحر صالح احمدی. قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (جلد اول). چاپ 4. گالوس، 1400.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6275020
  7. عباس زراعت، حمیدرضا حاجی زاده و یاسر متولی جعفرآبادی. قانون آیین دادرسی کیفری در نظم حقوقی کنونی. چاپ 2. خط سوم، 1384.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 640876