قانون آیین دادرسی کیفری

قانون آیین دادرسی کیفری مجموعه قواعد و مقرراتی است که برای کشف جرم، تعقیب جرم، ترتیب دادرسی و اجرای احکام جزایی وضع شده‌است. همچنین در ماده ۱ قانون آیین دادرسی کیفری، این قانون به مجموعه قواعد و مقرراتی تعریف شده‌است که برای کشف جرم، تعقیب متهم، تحقیقات مقدماتی، میانجی گری، صلح میان طرفین، نحوه رسیدگی، صدور رای، طرق اعتراض به آراء، تعیین وظایف و اختیارات مقام قضائی و ضابطان دادگستری و رعایت حقوق متهم، بزهدیده و جامعه وضع می‌شود.

نوآوری‌های تعریف قانون جدید

تغییر اصطلاح تعقیب مجرم به "تعقیب متهم"، پیش‌بینی میانجی گری و صلح" میان طرفین و همچنین تصریح قانونگذار به رعایت "حقوق متهم، بزهدیده و جامعه"از نوآوری‌های قانون آیین دادرسی کیفری جدید نسبت به تعریف مقرر در قانون قدیم است.

پیشینه

ماده ۱ قانون موقتی اصول محاکمات جزایی مصوب ۱۲۹۱/۵/۳۰ در تعریف قانون آیین دادرسی کیفری بیان می‌داشت:اصول محاکمات جزایی، ترتیبات و قواعدی است که برای کشف و تحقیق جرائم و تعیین مسئولیت مجرمین برحسب مقررات قانونیه وضع شده‌است.

در این باره در ماده ۱ قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور کیفری مصوب ۱۳۷۸ بیان شده بود «آیین دادرسی کیفری، مجموعه اصول و مقرراتی است که برای کشف و تحقیق جرائم و تعقیب مجرمان و نحوه رسیدگی و صدور رای و تجدیدنظر و اجرای احکام و تعیین وظایف و اختیارات مقامات قضائی وضع شده‌است.»

در حال حاضر در ماده ۱ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲، تعریفی جامع و طولانی از آیین دادرسی کیفری ارائه شده‌است که دارای نوآوری‌هایی به شرح آنچه گفته شد، می‌باشد.

انتقادات

ماده ۱ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ باوجود آنکه طولانی و جامع در نظر گرفته شده‌است، به دو موضوع مهم از موضوعات آیین دادرسی کیفری اشاره نکرده‌است. آن دو موضوع که از سوی قانونگذار مغفول مانده‌است عبارتند از:صلاحیت مراجع رسیدگی و ادله اثبات اتهام.

مراحل آیین دادرسی کیفری

از نظر آیین دادرسی کیفری، از زمان وقوع جرم و کشف آن تا زمان اجرای مجازات، پنج مرحله وجود دارد:

1. کشف جرم
2. تعقیب
3. تحقیقات مقدماتی
4. رسیدگی و صدور حکم

۵-اجرای احکام

رویه های قضایی

• نظریه شماره 1004/95/7 مورخ 1395/05/02 اداره کل حقوقی قوه قضاییه