قرارداد جایگزین

قرارداد جایگزین یا عقد جایگزین یکی از روش های جبران خسارت است. به موجب این روش، نقض قرارداد این امکان را به طرف مقابل می‌دهد که بدواً و بدون الزام و یا فسخ صریح قرارداد، عقدی جایگزین منعقد کند و امکان مطالبه هر نوع خسارت یا هزینه انعقاد عقد را از نقض‌کننده داشته باشد. در این روش برخلاف آنچه در مواد ۲۳۸ یا ۵۳۴ قانون مدنی و ماده ۴۷ قانون اجرای احکام مقرر شده است، اجرای عقد توسط ثالث منوط و مسبوق به صدور حکم قضایی نیست و متعهدله بدون مراجعه به دادگاه اقدام به انعقاد عقد جایگزین با ثالث می‌کند. اگرچه در متون قانونی این امکان به شکل معمول به‌عنوان یکی از روش‌های قانونی جبران خسارت حاصل از نقض بیع برای مشتری و بایع بیان شده است، مطالعه آرای قضایی و تبیین نظریات حقوقی به‌ویژه در آمریکا نشان می‌دهد انعقاد عقد جایگزین قابلیت استفاده و اعمال در عقود مختلف را دارد و زمینه اجرای آن منحصر به بیع نیست. منابع فارسی مرتبط با موضوع افزون‌بر نقص در تبیین آثار و شرایط استفاده از این روش، اغلب به بررسی موضوع در عقد بیع محدود شده‌اند.