پدرسالاری قانونی به مثابه اصل جرم انگار

پدرسالاری قانونی به مثابه اصل جرم انگار عنوان رساله ای است که توسط علیرضا نوبهاری طهرانی، با راهنمایی رحیم نوبهار و با مشاوره محمدعلی اردبیلی و باقر شاملو در سال ۱۴۰۰ و در مقطع دکتری دانشگاه شهید بهشتی دفاع گردید.

عنوان	پدرسالاری قانونی به مثابه اصل جرم انگار
رشته	حقوق کیفری و جرم شناسی
دانشجو	علیرضا نوبهاری طهرانی
استاد راهنما	رحیم نوبهار
استاد مشاور	محمدعلی اردبیلی، باقر شاملو
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۴۰۰
دانشگاه	دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

جرم انگاری به عنوان یکی از بنیادی ترین مسایل عدالت کیفری همواره با چالش ها و دغدغه هایی هم راه بوده است؛ زیرا از طریق این فرایند، از یک سو، قانون گذار شهروندان را از انجام کارهایی منع می کند و از سوی دیگر، الزاماتی را برای آن ها به وجود می آورد. از همین رو، مبنای فلسفی جرم انگاری از مباحث مهم فلسفه حقوق کیفری است. با وجود نظریات مختلف در حوزه فلسفه جرم انگاری، پدرسالاری قانونی به مثابه یکی از رویکردهای مهم در این قلمرو حاوی این مبنای نظری است که قانون گذار به مثابه پدر برای شهروندان خود که به منزله فرزند هستند، قانون وضع می کند. این رویکرد از گذشته تا امروز موافقان و مخالفانی داشته است. موافقان با تاکید بر مسایلی چون تامین مصالح فردی و اجتماعی و حمایت از اخلاق از پدرسالاری قانونی حمایت می کنند. مخالفان نیز به دلیل تعارض پدرسالاری با اصل آزادی و اصل خودمختاری با آن مخالفت می کنند. از حیث ورود به عرصه های مختلف، پدرسالاری در قلمروهای مختلفی هم چون اقتصاد، بهداشت و اخلاق متبلور می شود. بر اساس یافته های این پژوهش، پدرسالاری در نظام کیفری ایران در برخی جرم انگاری ها مورد توجه قانون گذار قرار گرفته است که از آن جمله می توان به جرایمی چون قمار، استفاده از برخی آثار سمعی و بصری، مصرف مواد مخدر و جرایم راهنمایی و رانندگی اشاره کرد. با تکیه بر روش توصیفی–تحلیلی از نوع کیفی هدف از این پژوهش تبیین دقیق مبانی توجیه کننده پدرسالاری و ارایه چارچوبی برای استفاده از این دیدگاه در جرم انگاری است. این رساله با نقد مبانی معرفتی، اخلاقی و سیاسی پدرسالاری، رویکردهای پدرسالارانه در قلمروهای مختلف، از جمله جرم انگاری را تنها در موارد کاملا استثنایی قابل پذیرش می داند. برابر یافته های این پژوهش، پدرسالاری به شرط عدم نقض آزادی کامل انسان ها و تنها در فرض ضرورت حفظ نظم اجتماعی و هم چنین در مورد افراد محجور مانند کودکان و دیوانگان، پذیرفتنی است.

ساختار و فهرست رساله

فهرست مطالب مقدمه

تعریف مسیله و طرح موضوع

اهمیت موضوع تحقیق

اهداف و کاربردهای تحقیق

پرسش های تحقیق

فرضیه های تحقیق

پیشینه تحقیق

نوآوری تحقیق

روش تحقیق

سازمان دهی تحقیق

بخش اول – مفاهیم، چارچوب نظری و مبانی پدرسالاری قانونی

فصل اول – مفاهیم و گونه شناسی پدرسالاری

مبحث اول – مفاهیم پدرسالاری قانونی

گفتار اول – معنا و تعریف پدرسالاری

گفتار دوم – ارتباط پدرسالاری قانونی با مفاهیم مشابه

مبحث دوم – گونه شناسی پدرسالاری قانونی

گفتار اول – پدرسالاری قانونی به اعتبار مخاطب

بند اول – پدرسالاری قانونی به اعتبار شخص مخاطب

بند دوم – پدرسالاری قانونی به اعتبار معرفت مخاطب

گفتار دوم – پدرسالاری قانونی به اعتبار مداخله

بند اول – پدرسالاری قانونی به اعتبار گستره مداخله

بند دوم – پدرسالاری قانونی به اعتبار نحوه مداخله

بند سوم – پدرسالاری قانونی به اعتبار قدرت مداخله

گفتار سوم – پدرسالاری قانونی به اعتبار هدف غایی

مبحث سوم – ویژگی ها و پیامدهای پدرسالاری قانونی

گفتار اول – ویژگی های پدرسالاری قانونی

بند اول– الزامی بودن

بند دوم – گرانی گاه پدرسالاری قانونی ۴۵

– اخلاق و فرهنگ ۴۵

– اقتصاد ۴۷

– سلامت و بهداشت

گفتار دوم – پیامدهای پدرسالاری قانونی

بند اول – اقتدارگرایی

بند دوم– سیاسی شدن فرایند جرم انگاری

بند سوم– تولید قوانین متروک

فصل دوم – مبانی نظری پدرسالاری قانونی

مبحث اول – مبانی معرفت شناختی پدرسالاری قانونی

گفتار اول – مفهوم پدرسالاری معرفتی

گفتار دوم – بررسی پدرسالاری معرفتی

مبحث دوم – مبانی اخلاقی پدرسالاری قانونی

گفتار اول – رویکرد جامعه گرایی اخلاقی

بند اول – تعریف جامعه گرایی اخلاقی

بند دوم – نقد و ارزیابی جامعه گرایی اخلاقی

گفتار دوم – نظریه اخلاق فضیلت

بند اول – مفهوم نظریه اخلاق فضیلت

بند دوم – تحلیل نظریه اخلاق فضیلت

گفتار سوم – رویکرد خیرخواهی و نوع دوستی

بند اول – مفهوم رویکرد خیرخواهی و نوع دوستی

بند دوم – نقد و بررسی رویکرد خیرخواهی و نوع دوستی

مبحث سوم – مبانی سیاسی پدرسالاری قانونی

گفتار اول – نظریه طبیعت مثلثیِ آکویناس

گفتار دوم – نظریه سیاسیِ طبیعی فیلمر

گفتارسوم – نظریه حق الهی پادشاه

گفتار چهارم – ارزیابی مبانی سیاسی

بند اول – آزادی در تصمیم سازی

بند دوم – نقد نظریه های قدرت طبیعی پادشاه

بخش دوم– جلوه های پدرسالاری قانونی در نظام کیفری ایران ۱۱۲ فصل اول – بازتاب های پدرسالاری قانونی در جرایم حوزه بهداشت و سلامت

مبحث اول – مبانی پدرسالاری قانونی در جرایم اعتیاد و مصرف مواد مخدر

گفتار اول – خیرخواهی

گفتار دوم – خودمختاری غیرعقلانی

گفتار سوم – نظریه آثار غیرمستقیم

مبحث دوم – مبانی پدرسالاری قانونی در حوزه تخلفات راهنمایی و رانندگی

گفتار اول – پیشگیری از ایراد صدمه به خویش

گفتار دوم – فرض غیر ماهر بودن رانندگان

مبحث سوم – مبانی پدرسالاری قانونی در حوزه رضایت به جنایت علیه خود

گفتار اول – اخلاق وظیفه گرا و منع اتانازی

گفتار دوم – اخلاق فایده گرا و منع اتانازی

گفتار سوم – اخلاق فضیلت و منع اتانازی

فصل دوم – بازتاب های پدرسالاری قانونی در جرایم حوزه فرهنگ و اقتصاد

مبحث اول – مبانی پدرسالاری قانونی در حوزه استفاده از برخی آثار سمعی و بصری

گفتار اول – برتری معرفتی اصحاب رسانه

گفتار دوم – اخلاق فضیلت

گفتار سوم – از مداخله و اجبار تا هدایت کردن و معماری انتخاب

مبحث دوم – مبنای پدرسالاری قانونی در حوزه جرم انگاری قمار

گفتار اول – پدرسالاری اقتصادی و منع قمار

گفتار دوم – اخلاق فضیلت و منع قمار

نتیجه گیری ۲۱۴ فهرست منابع ۲۲۷ الف) منابع فارسی

کتاب ها

مقالات

پایان نامه ها و دیباچه ها

ب) منابع انگلیسی

کلیدواژه ها

• پدرسالاری قانونی
• پدرسالاری معرفتی
• اخلاق فضیلت
• خودمختاری