مطالعه دعوای ضمنی (متضمن) در دادرسی مدنی ایران و فرانسه با تأکید بر رویه قضایی
مطالعه دعوای ضمنی (متضمن) در دادرسی مدنی ایران و فرانسه با تأکید بر رویه قضایی نام مقاله ای از جواد کاشانی و بدیع فتحی بوده که در شماره سوم دوره سیزدهم (پاییز 1400) مجله علمی مطالعات حقوقی منتشر شده است.
چکیده
برخی خواستهها و دعاوی، ظرفیت دربردارندگی دارند؛ یعنی رسیدگی به خواسته، متضمن رسیدگی به خواسته دیگری است که در دل همان دعوا قرار دارد مانند دعوای الزام به تنظیم سند رسمی که متضمن رسیدگی به صحت نقلوانتقال و احراز آن توسط دادگاه است. پرسش این است که آیا رسیدگی به خواسته ضمنی توسط دادگاه امکانپذیر است؟ صلاحیت، هزینه دادرسی و شکایت از رأی بر مبنای کدام خواسته باید صورت گیرد؟ با بررسی جوانب مختلف امر به نظر میرسد در اینگونه دعاوی و خواستهها اگر دادگاه به مقدمات خواسته غایی رسیدگی کند، رسیدگی در خارج از خواسته نبوده و دادگاه میتواند به مقدمات عرفی، عقلی و قانونی خواسته که به تعبیری لوازم لاینفک خواسته است، رسیدگی کند. در حقیقت این مسائل بهطور ضمنی توسط خواهان نیز مورد مطالبه بوده است. در اینگونه خواستهها، صلاحیت و شکایت از رأی و هزینه دادرسی بر مبنای خواسته غایی تعیین میشود. در بررسی تطبیقی مشخص شد که در کشور فرانسه و کشورهای عربی مانند مصر دعاوی ضمنی مورد مناقشه نیست اما در رویه قضایی ایران مقاومت در پذیرش دعوای ضمنی وجود دارد. ازآن رو که بیگمان پذیرش اینگونه دعاوی میتواند موجبات تسهیل دادرسی و کاهش هزینههای اجتماعی و اقتصادی دعوا در نظام قضایی ایران را فراهم آورد. این مقاله با روش توصیفی - تحلیلی بر آن است تا جنیههای مختلف آیینی دعوای ضمنی را بررسی کرده تا با رفع ابهامها راه برای پذیرش دعوای ضمنی در رویه قضایی فراهم شود.
کلید واژه ها
- اصل حاکمیت اصحاب دعوا
- خواسته ضمنی
- دعوا
- دعوای ضمنی
- دعوای متضمن