ماده ۱۰۹ قانون آیین دادرسی مدنی

در کلیه دعاوی مدنی اعم از دعاوی اصلی یا طاری و درخواستهای مربوط به امور حسبی به استثنای مواردی که قانون امور حسبی مراجعه به دادگاه را مقرر داشته است، خوانده می تواند برای تادیه خسارات ناشی از هزینه دادرسی و حق الوکاله که ممکن است خواهان محکوم شود از دادگاه تقاضای تأمین نماید. دادگاه در صورتی که تقاضای مزبور را با توجه به نوع و وضع دعوا و سایر جهات موجه بداند، قرار تامین صادر می نماید و تا وقتی که خواهان تامین ندهد، دادرسی متوقف خواهد ماند و در صورتی که مدت مقرر در قرار دادگاه برای دادن تامین منقضی شود و خواهان تامین ندهد به درخواست خوانده قرار رد دادخواست خواهان صادر می شود.

تبصره - چنانچه بر دادگاه محرز شود که منظور از اقامه دعوا تأخیر در انجام تعهد یا ایذاء طرف یا غرض ورزی بوده، دادگاه مکلف است در ضمن صدور حکم یا قرار، خواهان را به تأدیه سه برابر هزینه دادرسی به نفع دولت محکوم نماید.

پیشینه

تامین دعوای واهی در قانون آیین دادرسی مدنی سال 1318 پیش بینی نشده بود و به علت اقامه دعاوی بی اساس که عموما از روی سوءنیت و سوءاستفاده از دستگاه قضایی مطرح می شد در سال 1339 تامین دعوای واهی پیش بینی گردید و ماده 109 ق.ا.د.م آن را تاییدنمود.566174

نکات توضیحی و تفسیری دکترین

تشخیص واهی بودن دعوا از دو منظر ممکن می باشد : 1) دعوا از جهت موضوعی واهی باشد و از این حیث متکی به هیچ دلیلی نباشد و موضوع ادعا اصولا قابل تحقق نباشد. 2) دعوا از نظر قانونی ( حکمی ) واهی بوده و از این حیث که حتی اگر موضوع ادعایی خواهان اخراز شود ، حقی علیه خوانده ایجاد نمی کند.334178 در هر حال از فحوای کلام ماده اینطور به نظر می رسد که درخواست خوانده باید قبل از ورود دادگاه به ماهیت دعوا اعلام شود.1278307 و ضمانت اجرای عدم پرداخت تامین توسط خواهان رد دادخواست به درخواست خوانده  می باشد.113750

تامین مذکور در ماده 109 قانون آیین دادرسی مدنی در کلیه دعاوی مدنی قابل مطالبه می باشد، اعم از اصلی و طاری و همچنین مطالبه تامین در صورت واهی بودن دعوا ، از جلب کننده ثالث یا خواهان دعوی اضافی نیز ممکن است(387832) ، استثنائات این درخواست شامل مواردی که به موجب قانون امور حسبی مراجعه به دادگاه مقرر گردیده و در دعاوی مستند به چک، سفته و برات و اسناد رسمی ( اعم از سند رسمی لازم الاجرا یا غیر لازم الاجرا ) می باشد.334175

قرار تامین دعوای واهی مستقل از قرار تامین خواسته می باشد لذا رعایت شرایط تامین خواسته نیاز نیست ، بنابراین تامین می تواند وجه نقد نباشد یا خواهان معسر و دولت از تامین معاف نیستند.1322649

همانطور که مال موضوع تامین خواسته قابل تبدیل می باشد ، به نظر می رسد این قاعده در تامین دعوای واهی نیز جاری می باشد.142574

انتقادات

عبارت « به درخواست خوانده قرار رد دادخواست » موجب می شود در صورت عدم درخواست خوانده پرونده مدتها جز موجودی دادگاه باشد.117480

به جز حق الوکاله وکیل که در ماده قید شده است ، هزینه سفر و فوق العاده آن نیز بهتر بود در قانون ذکر می شد.561898

متاسفانه امکان اعتراض به این تصمیم دادگاه در این ماده پیش بینی نشده است ، در حالی که در صورت اشتباه بودن این تصمیم تضییع حق خواهان صورت گرفته است.1234795