ماده ۵۹۴ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

 مجازات شروع بعمل ارتشاء در هر مورد حداقل مجازات مقرر در آن مورد است.

توضیح واژگان

شروع به جرم را بایستی اقدام به برخی از عملیات اجرایی مقدماتی تعریف کرد که در صورت فقدان یک مانع خارجی منجر به وقوع جرم می شود. شروع به جرم درصورتی قابل تعقیب و مجازات است که فرد شروع کننده بدون اراده و میل خود، ناچار به ترک عمل شود.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

این ماده را باید استثنائی بر ماده 41 قانون مجازات اسلامی دانست که به موجب شروع به جرم خود به خود جرم محسوب نمی شود. قابل توجه آنکه در قوانین ایران در خصوص شروع به رشا حکمی دیده نمیشود و مورد اخیر نیز در ارتباط با شروع به ارتشاء است.برای عنصر مادی ارتشاء می توان دو حالت را در نظر گفت. حالت نخست آن است که ارتشاء را به معنای قبول مادی ، شفاهی یا کتبی دانست. در صورت پذیرش این دیدگاه نمیتوان برای چنین عملی شروع به جرم را متصور شد.زیرا بعید است که بتوان صرف درخواست را نوعی مقدمه برای ارتکاب جرم در نظر گرفت. و این حالت را باید نوعی مقدمه بعیده در نظر گرفت.البته گروهی معتقدند چنانچه توافقی بر رد و بدل کردن رشوه صورت گیرد و در حین این امر، حادثه ای خارج از اراده طرفین رخ دهد که مانع از اجرای رفتار مجرمانه گردد نیز شروع به جرم واقع میشود. اما حالت دوم آن است که ارتشاء را به معنای خاص قبول مادی وجه یا مال دانست که در این صورت می توان آن را قبض کردن تعریف نمود. در این حالت می توان برای چنین رفتار مجرمانه شروع به جرم را نیز متصور شد. در هر حال بایستی شرایط کلی شروع به جرم که عبارتند از آغاز عملیات اجرایی، وجود مانع خارجی، عدم انصراف ارادی و وجود شرط قانونی مقدم بر ارتکاب جرم احراز گردند.

در خصوص نحوه ی تعیین مجازات در این مورد باید میان حالات مختلف قائل به تفکیک شد. چنانچه مجازات جرم تام جزای نقدی باشد، تعیین میزان جزای نقدی در شروع به جرم چندان دشوار نخواهد بود.چرا که اساسا در مرحله شورع به جرم هنوز وجهی تعیین نشده است. لذا بطور کل این قبیل مجازات ها در شروع به جرم مصداق پیدا نمیکنند. در خصوص مجازات حبس نیز نمیتوان دشواری چندانی را متصور بود. اما در باب مجازات انفصال دائم بعنوان مجازات جرم تام، امکان تعیین یک مجازات حداقلی برای شروع کننده جرم دشوار می نماید. اما گروهی معتقدند در این صورت باید برای شروع به ارتشاء سه سال انفصال تعیین شود.

پیشینه

در این خصوص می توان به ماده 139 قانون مجازات عمومی مصوب 1304 در خصوص جرم ارتشاء اشاره کرد.

مواد مرتبط

ماده 93 قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح مصوب 1371