نظریه شماره 7/1402/293 مورخ 1402/06/06 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره عدم تمکین زوجه و ضمانت اجراهای آن

شماره نظریه	۷/۱۴۰۲/۲۹۳
شماره پرونده	۱۴۰۲-۹/۱۶-۲۹۳ح
تاریخ نظریه	۱۴۰۲/۰۶/۰۶

استعلام: در صورت محکومیت زوجه به تمکین از زوج و عدم اجرای حکم، آیا دعوای زوج به طرفیت زوجه و مطالبه خسارات ناشی از عدم انجام تعهد و یا دعوای تعدیل مهریه در دوران عدم تمکین قابل پذیرش است؟ آیا ضمانت اجرای عدم انجام تعهد مذکور منحصر به تجویز نکاح مجدد و رفع تکلیف زوج به پرداخت نفقه زوجه است یا ضمان جبران خسارت مادی و معنوی هم قابل اعمال است؟

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه

قانون گذار ایران در ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی و بند ۳ ماده ۱۶ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۵۳ ضمانت اجرای عدم تمکین زوجه و نشوز وی را مقرر کرده است؛ هم چنان که به موجب بند الف سند نکاحیه موسوم به شرط تنصیف دارایی، ضمانت اجرای نشوز زوجه عدم برخورداری وی از این شرط در صورت طلاق به درخواست زوج است؛ لذا به لحاظ پیش بینی ضمانت اجرای نشوز زوجه از سوی قانون گذار و آمره بودن این قوانین ونیز به سبب ماهیت خاص روابط زوجین و ضرورت اکتفا به قواعد و مقررات خاص حاکم، نمی توان با استناد به قواعد عام مسؤولیت مدنی، زوجه را به پرداخت ضرر و زیان مادی و معنوی به جهت عدم تمکین محکوم کرد.