مجازات تکمیلی

منظور از مجازات تکمیلی مجازات‌هایی است که قاضی میتواند در فرض ناکافی بودن مجازات اصلی یا ضرورت برخوردی مناسب با شخص متهم جهت تکمیل تاثیر مجازات های اصلی از آن استفاده کند که شرایط و موارد آن در ماده 23 قانون مجازات اسلامی ذکر شده است.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

در خصوص مجازات های تکمیلی چند نکته حائز اهمیت است: اولا صدور این نوع مجازات به اختیار قاضی است؛ ثانیا اختصاصی به جرائم عمدی ندارد؛ البته برخی نیز معتقدند که صدور این نوع مجازات صرفا در جرائم عمدی امکان پذیر است. ثالثا موارد مذکور در ماده جنبه حصری دارد؛رابعا در مجازات های قصاص، حدود و تعزیرات (درجه 1 تا 6) قابل اعمال هستند. بنابراین اگر مجازات جرمی فقط دیه یا دیه به همراه تعزیر درجه 7 و 8 باشد مجازات تکمیلی ندارد.

بر اساس تبصره 2 این ماده اگر مجازات تکمیلی با مجازات اصلی از یک نوع باشند فقط یک مجازات اجرا میشود؛ مثلا در ماده 21 قانون صدور چک مجازات اصلی مشابه با بند ج این ماده است.

تشدید یا تخفیف مجازات تکمیلی

طبق ماده 20 قانون مجازات اسلامی تشدید یا تخفیف مجازات تکمیلی در شرایطی امکان پذیر است:

1. تشدید ناشی از تخلف از اجرای مجازات تکمیلی: قاضی صادر کننده حکم قطعی بعد از پیشنهاد قاضی اجرای احکام میتواند مجازات تکمیلی را طبق قانون تشدید کند. گفتنی است که این قاضی نمیتواند رأسا و بدون پیشنهاد قاضی اجرای احکام چنین تشدیدی را اعمال نماید. گفتنی است که در صورت تکرار در تخلف از مجازات تکمیلی و تبدیل آن به حبس درجه هشت، این مجازات نمیتواند به مجازات جایگزین حبس تبدیل شود.
2. تخفیف یا لغو مجازات تکمیلی: با حصول سه شرط این امکان توسط قاضی صادر کننده حکم قطعی وجود دارد: 1- پیشنهاد قاضی اجرای احکام 2- گذشتن نیمی از مدت مجازات 3- اطمینان از عدم تکرار جرم و اصلاح مجرم.

رویه قضائی

اداره حقوقی قوه قضائیه در نظریه مشورتی شماره 7/8481 مورخ 1373/12/17 بیان داشته: مصادیق کیفرهای تتمیمی (تکمیلی) حصری بوده و محدود به همان موارد مذکور در قانون می باشد؛ بنابراین تعیین کیفر حبس، شلاق یا جزای نقدی به موجب مواد مذکور وجاهت قانونی ندارد.