کرسی علمی «نقد و بررسی کتاب سراب عدالت»

کرسی علمی نقد و بررسی کتاب سراب عدالت
عنوان	نقد و بررسی کتاب سراب عدالت
برگزار کننده	پژوهشکده حقوق و قانون ایران
ارائه کننده	بزرگمهر بشیریه
ناقد اول	محمد رضا ساکی
ناقد دوم	مهدی هداوند
مدیر جلسه	زینب تعالی
محور اصلی	نقد کتاب
تاریخ برگزاری	۷ آذر ۱۴۰۲

کرسی علمی «مراقبت از دستاوردهای آئینی در فرایند دادرسی مدنی»، عنوان نشستی تخصصی و علمی است که توسط پژوهشکده حقوق و قانون ایران و با مجوز هیأت حمایت از کرسی های نظریه پردازی، نقد و مناظره شورای عالی انقلاب فرهنگی برگزار شد.

اهم مطالب ارائه کننده

عنوان کتاب سراب عدالت به این دلیل انتخاب شده که صحبت از عدالت امری دشوار است؛ حتی عدالت غایی که در توان بشر است. این کتاب دو قسمت دارد که برگرفته از دو اثر اخیر جان رالز است یک قسمت به نظریه عدالت به مثابه انصاف و یک قسمت عدالت کیفری به مثابه انصاف است. در کتاب سه مفهوم جرم، مسئولیت کیفری و ضمانت اجرا بر اساس مفاهیم اصلی نظریات جان رالز بررسی شده است. خصوصاً نظریات ایشان در سه محور جامعه بسامان، اشخاص آزاد و تئوری وضعیت نخستین و تئوری پرده جهل بررسی شده است. برای تدوین این اثر با شاگردان جان رالز در دانشگاه‌های بزرگ جهان ارتباط برقرار کردیم و سفر مطالعاتی به آلمان هم داشتیم.

اهم مطالب ناقد اول

• توجیه دست نایافتنی بودن عدالت نمی‌تواند عنوان کتاب را توجیه کند چون نظریه رالز و محتوای کتاب هم ناظر به دست نایافتنی بودن عدالت نیست.
• خوانش‌های مختلف عدالت و مقایسه آن‌ها در این کتاب نیامده است.
• کتاب فاقد رعایت موارد شکلی در بخش‌های اصلی و فصول و گفتار و مبحث است و حتی در رفرنس دهی هم ساختار شکنی کرده است.
• دو سوم کتاب به مفاهیم فلسفی اختصاص یافته است و یک سوم بیشتر به مفاهیم حقوقی اختصاص نیافته است.
• تقسیم بندی کشور خرابات و کشور شیدائیه قابل توجیه است و می‌خواهم بدانم ابتکار آن از خلاقیت‌های نویسنده است یا از رالز است. این تعبیر به نحوی هم می‌تواند طعنه به شرایط کشورمان باشد.
• اصطلاح نظری پلورالیزم معقول هم خیلی مشخص نیست که از رالز است یا نویسنده؟  در تعبیر این اصطلاح، تناقض را می توان دید.
• در مجموع اشکالات هجده گانه ای تدوین شده که به صورت مکتوب به ارائه کننده تقدیم خواهد شد.

اهم مطالب ناقد دوم

• توضیح عنوان کتاب مبنی بر ناکافی بودن نظریه‌های عدالت می‌تواند ناسازگار باشد.
• بعد از جان رالز سه جریان فکری ایجاد شده است. یک گروه تفسیر همدلانه داشته‌اند. یک گروه رویکرد انتقادی بوده است. و جریان سوم اقتباسی بوده است. که کتاب مورد بحث از این گروه است و رویکردی توسعه‌ای دارد و تلاش می‌کند این نظریه به حوزه حقوق کیفری وارد شود مفهوم عدالت طبیعی و از جمله بی‌طرفی و نداشتن جانبداری در نظریه جان راز اهمیت دارد.
• جان رالز چند پرهیز مشخص داشته است مثل اینکه این نظریه برای جامعه بسامان طراحی شده است و برای سایر جامعه‌ها توجیه نشده است یا توجه به کانتکس لیبرالیسم از نکات مهم این نظریه است و تاکید ایشان بر این که نظریه ای فقط سیاسی است هم از جمله پرهیزهای وی است
• در پایان تاکید می‌شود که سویه های انتقادی نظریه جان رالز هم توجه شود از جمله در خصوص بحث ضمانت اجرای کیفری

نگارخانه

• 
• 
• 
• 
• 

منابع

• روابط عمومی پژوهشکده حقوق و قانون ایران. «کرسی علمی «مراقبت از دستاوردهای آئینی در فرایند دادرسی مدنی» برگزار شد».