ماده ۲۹۴ قانون مجازات اسلامی

اگر کسی به علت اشتباه در هویت، مرتکب جنایتی بر دیگری شود در صورتی که مجنی علیه و فرد مورد نظر هردو مشمول ماده (302) این قانون نباشند، جنایت عمدی محسوب می شود.

توضیح واژگان

گروهی از این ماده تحت عنوان حالت « عمد اشتباهی» یاد کرده اند و آن را وضعیتی می دانند که مرتکب جرم دچار اشتباه در هویت مجنی علیه شود و او را به گمان اینکه وی شخص مورد نظر او است به قتل برساند یا مرتکب جنایت دیگری بر او شود.337004

نکات توضیحی تفسیری دکترین

این ماده در خصوص یکی از حالات اشتباه از سوی مرتکب است که موضوع آن مجنی علیه جرم است. بسیاری از حقوقدانان معتقدند چنین اشتباهی خصوصیت مجرمانه رفتار را زایل نمی کند.303800 بعنوان مثال اگر پدری به تصور اینکه فردی فرزندش است او را بکشد اما بعد بفهمد که مجنی علیه فردی بیگانه بوده است، عمل وی جنایت عمدی است. زیرا اشنباه در هویت مسئولیت وی را زایل نمی کند.356444 همچنین این جنایت تغییری در میزان مجازات مرتکب نیز ایاد نمی کند.615932 چنین حالتی را باید از اشتباه در هدفگیری که به تعبیر بسیاری از حقوقدانان ایران قتل غیر عمد است تفکیک نمود.539028 البته لازم است برای تحقق جنایت، حیات فرد مجنی علیه مورد حمایت قانونگذار بوده باشد.728464

رویه قضایی

در گذشته به موجب بسیاری از آراء دیوان عالی کشور به نظر می رسید که چنین اشتباهی تاثیری در مسئولیت مرتکب نداشت. به عنوان مثال مطابق حکم شماره 848/1090-16/5/17 قصد ویژه نسبت به شخص مورد اصابت شرط نیست.539012 اما به نظر می رسد رویه قضایی فعلی بر خلاف نظر مشهور فقها، اشتباه در هویت و تشخیص شخص مجنی علیه را به از مصادیق قتل شبه عمد می داند.380012

مستندات فقهی

نظر مشهور در این خصوص آن است که چنین جنایتی را عمدی بدانیم. البته گروهی نیز معتقدند این جنایت را باید شبه عمد تلقی کرد.711232