ماده ۷۵۷ قانون مدنی

صلح بلاعوض نیز جایز است.

توضیح واژگان

صلح محاباتی: صلح معوضی است که برخلاف عقد بیع، عمدا تساوی عرفی ارزش اقتصادی بین عوضین رعایت نشده و مورد توجه قرار نمی گیرد.این صلح را صلح محاباتی می نامند.

صلح معوض: عقدی است معوض به صورت صلح که جایگزین هر عقد معوض می تواند باشد، به عنوان مثال صلحی در مقام بیع صورت می گیرد و احکام مختصه بیع را ندارد.

نکات توضیحی و تفسیری دکترین

عقد صلح می تواند در مقام هر یک از عقود معین قرار گیرد عقد صلح از جمله عقود معوض می باشد به عبارت دیگر هر یک از متصالح و مصالح برای خود نفعی منظور و عوضی اخذ می تمایند اما معوض بودن صلح از ارکان آن نبوده و صلح بلاعوض نیز جایز است.به همین دلیل شرط خیارفسخ عقد صلح در عوض ( بدون آنکه معوض از ید صاحب خیار خارج شود ) شرطی درست است چراکه همانطور که گفته شد معاوضه و مبادله از عناصر عقد صلح نمی باشد.

صلح محالاتی عبارت است از صلحی که در آن به عمد تساوی ارزش اقتصادی بین عوضین رعایت نشده و مورد توجه قرار نگرفته است.چنانچه صلح محاباتی به قصد فرار از دین و به ضرر اشخاص ثالث صورت گیرد باطل است . ( صلح محاباتی تاجر ورشکسته در دوران مشکوک )

سوابق و مستندات فقهی

بر حسب حکم ( الناس مسلطون علی اموالهم ) مالک می تواند در اموال خود هر نوع تصرفی که مخالف قانون نباشد بنماید از جمله می تواند مال خود را به دیگری مجانا صلح نماید از این رو صلح ممکن است به صورت بلاعوض صورت گیرد که به صورت تملیک مجانی مانند هبه می باشد و همچنین می تواند به شکل معوض آن ، تملیک عوض مانند بیع . محقق شود.

در مساله ای بیان شده است که می توان آبیاری با آب را عوض در عقد صلح قرارداد یا موضوع عقد صلح قرارداد . همچنین می توان ، جاری کردن اب بر سطح یا زمین را عوض یا موضوع عقد صلح قرارداد مشروط بر اینکه محلی که آب در آن جاری می شود معلوم باشد .

مصادیق و نمونه ها

• صلح محاباتی مانند فروش یک خانه در ازای یک شاخ نبات صحیح است و عقدی لازم است.

• صلح محاباتی تاجر ورشکسته در دوران مشکوک به قصد فرار از دین و به ضرر اشخاص ثالث صورت گیرد باطل است.