شورای عالی امنیت ملی

تأمین امنیت ملی و تدبیر برای حفظ آن مسلماً دغدغه خاطر هر نظام حکومتی است. با توجه به پیچیدگی و ظرافت و حساسیت مسئله امنیت ملی معمولاً در بسیاری از کشورها هیأتی یا شورایی از مقامات مسئول رده بالای حکومت که وظایفشان ارتباط بیشتر و ملموس تری با مسائل امنیتی دارد تشکیل میشود و با اتخاذ تصمیمات لازم، در حقیقت انجام اقدامات دستگاه های مختلف را هماهنگ مینماید. در قوانین اساسی بعضی از کشورها به وجود نهادی بنام شورای امنیت ملی یا شورای دفاع ملی تصریح شده و با اشاره به کلیت وظایف آن تفصیل وظایف را به قانون عادی واگذار کرده اند.

مطالعه تطبیقی

• قانون اساسی کره جنوبی در اصل ۹۱ مقرر میدارد: «شورای امنیت ملی جهت مشورت با رئیس جمهور در زمینه تنظیم سیاستهای خارجی، نظامی و داخلی مربوط به امنیت ملی قبل از رسیدگی آنها توسط شورای دولتی تشکیل می گردد.»
• طبق قانون اساسی الجزائر نیز شورای عالی امنیت ملی به ریاست رئیس جمهور تشکیل می شود شورا موظف است در مورد تمامی مسائل مربوط به امنیت ملی نظرات خود را به رئیس جمهور ارائه نماید. چگونگی سازماندهی و عملکرد شورای عالی امنیت ملی را رئیس جمهور تعیین کند.
• در قانون اساسی مصر از عنوان شورای دفاع ملی سخن به میان آمده و اصل ۱۸۲ قانون مزبور میگوید شورایی بنام شورای دفاع ملی بایستی تحت ریاست رئیس جمهور ایجاد شود این شورا امور مربوط به روشهای تأمین امنیت و حفظ کشور را به عهده دارد.» حال ببینیم در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران شورایعالی امنیت ملی چه جایگاه، نقش و وظایفی دارد.

جایگاه و ترکیب شورایعالی امنیت ملی

در قانون اساسی سال ۱۳۵۸ شورای عالی امنیت ملی پیش بینی نشده بود ولی در اصل ۱۱۰ ضمن بیان اختیارات و وظایف رهبر، تشکیل شورایی بنام شورای عالی دفاع مرکب از رئیس جمهور نخست وزیر وزیر دفاع، رئيس ستاد مشترک فرمانده کل سپاه پاسداران و دو مشاور به تعیین رهبر پیش بینی شده بود. در قانون اساسی اصلاحی سال ۱۳۶۸ با الحاق اصلی به شماره ١٧٦ به قانون اساسی شورایی بنام شورای عالی امنیت ملی پیش بینی شد. هدف از تشکیل شورایعالی امنیت ملی در اصل ۱۷۶ قانون اساسی تأمین منافع ملی و پاسداری از انقلاب اسلامی و تمامیت ارضی و حاکمیت ملی ذکر شده است. شورایعالی امنیت ملی، با اینکه کارش عمدتاً تصمیم گیری اجرایی است و با ریاست رئیس جمهور تشکیل میشود، اما کاملاً جزء قوه مجريه محسوب نمیشود چرا که رؤسای سه قوه از اعضاء آن هستند و تصمیمات آن با تأیید رهبری قابل اجرا است بنابراین نهاد خاصی است که با ترکیب و وظایف خاصی طبق قانون اساسی تشکیل شده است.

وظایف شورای عالی امنیت ملی

اصل ۱۷۶ قانون اساسی وظایف شورای عالی امنیت ملی را به این روت ذکر کرده است:

1. تعیین سیاستهای دفاعی - امنیتی کشور در محدوده سیاستهای کلی تعیین شده از طرف مقام رهبری.
2. هماهنگ نمودن فعالیتهای سیاسی، اطلاعاتی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در ارتباط با تدابیر کلی دفاعی - امنیتی.
3. بهره‌گیری از امکانات مادی و معنوی کشور برای مقابله با تهدیدهای داخلی و خارجی.

اعضای شورای عالی امنیت ملی

اعضای شورا عبارتند از:

• رؤسای قوای سه‌گانه
• رئیس ستاد فرماندهی کل نیروهای مسلح
• مسوول امور برنامه و بودجه
• دو نماینده به انتخاب مقام رهبری
• وزرای امور خارجه، کشور، اطلاعات
• حسب مورد وزیر مربوط و عالی ترین مقام ارتش و سپاه