ماده ۷۰۹ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)
جراحات سر و صورت و دیة آنها به ترتیب ذیل است: الف ـ حارصه: خراش پوست بدون آنکه خون جاری شود، یک صدم دیه کامل ب ـ دامیه: جراحتی که اندکی وارد گوشت شود و همراه با جریان کم یا زیاد خون باشد، دو صدم دیه کامل پ ـ متلاحمه: جراحتی که موجب بریدگی عمیق گوشت شود لکن به پوست نازک روی استخوان نرسد، سه صدم دیه کامل ت ـ سمحاق: جراحتی که به پوست نازک روی استخوان برسد، چهار صدم دیه کامل ث ـ موضحه: جراحتی که پوست نازک روی استخوان را کنار بزند و استخوان را آشکار کند، پنج صدم دیه کامل ج ـ هاشمه: جنایتی که موجب شکستگی استخوان شود گر چه جراحتی را تولید نکند، ده صدم دیه کامل چ ـ مُنَقَّله: جنایتی که درمان آن جز با جا به جا کردن استخوان میسر نباشد، پانزده صدم دیه کامل ح ـ مأمومه: جراحتی که به کیسه مغز برسد، یک سوم دیه کامل خ ـ دامغه: صدمه یا جراحتی که کیسه مغز را پاره کند، که علاوه بر دیه مأمومه، موجب ارش پاره شدن کیسه مغز نیز می باشد. تبصره 1 ـ جراحات گوش، بینی، لب، زبان و داخل دهان، در غیر مواردی که برای آن دیه معین شده است، در حکم جراحات سر و صورت است. تبصره 2 ـ ملاک دیه در جراحت های مذکور، مقدار نفوذ جراحت بوده و طول و عرض آن تأثیری در میزان دیه ندارد. تبصره 3 ـ جنایت بر گونه در صورتی که داخل دهان را نمایان نسازد، موجب یک بیستم دیه کامل و اگر به نحوی باشد که داخل دهان را نمایان سازد، موجب یک پنجم دیه کامل است. در این مورد چنانچه پس از بهبودی جراحت، اثر و عیب فاحشی، در صورت باقی بماند، علاوه بر آن، یک بیستم دیه دیگر نیز باید پرداخت شود. تبصره 4 ـ هرگاه جنایت موضحه صورت بعد از التیام، اثری از خود بر جای بگذارد، علاوه بر دیه موضحه، یک هشتادم دیه کامل نیز ثابت است و هرگاه جنایت در حد موضحه نبوده و بعد از التیام اثری از آن باقی بماند، علاوه بر دیه جنایت، یک صدم دیه کامل نیز ثابت است و چنانچه جنایت، شکافی در صورت ایجاد کند دیه آن هشت صدم دیه کامل است.
توضیح واژگان
جراحت در لغت به معنای خستگی است و در عرف هر زخمی در بدن است.از نظر جزا نیز هر نوع صدمه وارده بر بدن که با ضایعات نسجی،عضوی یا بافتی همراه باشد،نامیده میشود.علامت خارجی جرح خونریزی است و همیشه اثر مادی در بدن مجنی علیه ایجاد میکند که برای مدتی تقریبا طولانی باقی میماند.گفتنی است شدت و ضعف زخم تاثیری در وصف آن ندارد.1835100
نکات توضیحی تفسیری دکترین
جرح صدمه ای است که موجب ضایعه عضوی،نسجی یا بافتی در بدن انسان با استفاده از وسایل فیزیکی و شیمیایی ومکانیکی میشود.در جرح فرض بر ورود صدمه بر بدن انسان است.جرح برخلاف ضرب با خونریزی همراه است.4173996همچنین در جرح بافت های بدن از هم گسیخته میشود و اغلب با خونریزی همراه است .مانند پوست رفتگی یا خراشیدگی،پارگی و بریدن سطحی و عمیق همراه با آسیب بر پوست. 351332ضمنا این جرح میتواند به وسیله آلت برنده مانند تیغ و چاقو یا سرنیزه و نظایر اینها ایجاد شود.علامت خارجی جراحت،خونریزی شدید یا ضعف است.4097384
سوابق فقهی
به طور کلی سه نوع دیه وجود دارد که عبارت اند از دیه نفس و آنچه در حکم نفس است.دیه اعضا و دیه شجاج و سایر جراحات.831276 و اما جراحاتی که بر انسان وارد میشود بر دو نوع است:شجاج و جراح.شجاج یعنی زخمهای سر و صورت و جراح یعنی زخمهای سایر اعضای بدن.گفتنی است با توجه به ماده 709 و 710 قانون مجازات اسلامی واژه شجه به زخمهای دیگر بدن اطلاق نمیشود.ولی جرح اینطور نیست و چنانچه"والجروح قصاص"شجاج و جراح را در بر میگیرد.134280