حق بر صلح در نظام بین الملل حقوق بشر و آموزه های اسلامی
 | |
| عنوان | حق بر صلح در نظام بین الملل حقوق بشر و آموزه های اسلامی |
|---|---|
| رشته | حقوق بین الملل عمومی |
| دانشجو | مهدی فیروزی |
| استاد راهنما | مصطفی فضایلی |
| استاد مشاور | سیدقاسم زمانی |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۴۰۰ |
| دانشگاه | دانشگاه علوم اسلامی رضوی |
حق بر صلح در نظام بین الملل حقوق بشر و آموزه های اسلامی عنوان رساله ای است که توسط مهدی فیروزی، با راهنمایی مصطفی فضایلی و با مشاوره سیدقاسم زمانی در سال ۱۴۰۰ و در مقطع دکتری دانشگاه علوم اسلامی رضوی دفاع گردید.
چکیده
تحولات عصر حاضر در حوزه حقوق بشر موجب شده است مقولات جدیدی همچون صلح نیز به مثابه یک حق بشری مطرح گردد؛ با این حال، جنبه های گوناگون این حق که از آن به حق بر صلح یاد می شود و در شمار نسل سوم حقوق بشر یا حقوق همبستگی مطرح می باشد، با ابهام فراوان مواجه است؛ ضمن این که جنبه های اسلامی و فقهی آن نیز هنوز مورد بررسی قرار نگرفته است. بر همین اساس، این پژوهش در پی یافتن پاسخ این سوال اصلی است که حق بر صلح چه جایگاهی در نظام بین الملل حقوق بشر و آموزه های اسلامی دارد؟ سوالات فرعی این پژوهش نیز عبارتند از: حق بر صلح به چه معناست و بر چه مبنایی استوار است؟ منابع حقوقی و دینی حق بر صلح کدامند؟ اهداف حق بر صلح و موانع آن چیست و از چه ضمانت اجرایی برخوردار است؟ به نظر می رسد گرچه حق بر صلح در نظام بین الملل حقوق بشر و آموزه های اسلامی مورد شناسایی و پذیرش قرار گرفته است؛ اما با این حال، به عنوان یک حق قابل مطالبه، با مشکلات و چالش های فراوانی روبه رو است. از این رو، حق بر صلح گرچه از نظر مفهومی با ابهام و دشواری مواجه است اما می توان از کرامت انسانی، عدالت، حق بر حیات و حق بر تعیین سرنوشت به عنوان مبانی حق بر صلح نام برد. همچنین، علاوه بر این که اسناد بین المللی، عرف بین المللی، اصول کلی حقوقی و نیز دکترین و رویه قضایی بر شناسایی حق بر صلح دلالت دارند، از آیات و روایات، سیره معصومین و کلمات فقیهان نیز می توان بر اثبات حق بر صلح استناد کرد. در نهایت می توان گفت، حق بر صلح در پی تحقق اهدافی همچون امنیت، آزادی، توسعه و رفاه است اما در عین حال با موانع و چالش های نظری و عملی نیز مواجه است و از ضمانت اجرای حقوقی محکم برخوردار نیست و لذا در زمره حقوق نرم محسوب می شود.
ساختار و فهرست رساله
فهرست تفصیلی عنوان صفحه کوته نوشته ها/۵ چکیده/۱۴ مقدمه/۱۵ الف: تبیین موضوع
ب: سوال اصلی
ج: سوالات فرعی
د: فرضیه تحقیق
ه: هدف و ضرورت تحقیق
و: کاربردهای تحقیق
ز: پیشینه تحقیق
ح: جنبه جدید بودن و نوآوری تحقیق
ط: روش و نوع تحقیق
ی: سازمان دهی تحقیق
بخش اول:
تحلیل مفهومی، تحول تاریخی و مبانی توجیهی حق بر صلح/۲۲ فصل اول: تحلیل مفهومی و تحول تاریخی حق بر صلح
مبحث اول: تحلیل مفهومی صلح به مثابه یک حق بشری
گفتار اول: مفاهیم اصلی
بند اول: حق
الف: حق در ادبیات حقوقی
ب: حق در ادبیات دینی و فقهی
بند دوم: صلح و سلم
الف: صلح
۱ صلح در حقوق و روابط بین الملل
۲ صلح در ادبیات دینی و فقهی
ب: سلم
بند سوم: حق بر صلح
گفتار دوم: مفاهیم مرتبط
بند اول: حقوق همبستگی
بند دوم: جنگ و مخاصمه مسلحانه
الف: جنگ
ب: مخاصمه مسلحانه
بند سوم: حرب، قتال و جهاد
الف: حرب
ب: قتال
ج: جهاد
مبحث دوم: تحول تاریخی حق بر صلح
گفتار اول: از منشور ملل متحد تا اعلامیه آمادهسازی جوامع برای زندگی در صلح
گفتار دوم: از اعلامیه آمادگی جوامع برای زندگی در صلح تا اعلامیه حق ملت ها بر صلح
گفتار سوم: از اعلامیه حق ملت ها بر صلح تا اعلامیه حق بر صلح
گفتار چهارم: از اعلامیه حق بر صلح تاکنون
فصل دوم: مبانی توجیهی حق بر صلح
مبحث اول: کرامت انسانی
گفتار اول: کرامت انسانی در نظام بین الملل حقوق بشر
گفتار دوم: کرامت انسانی در آموزه های اسلامی
مبحث دوم: عدالت
گفتار اول: عدالت در نظام بین الملل حقوق بشر
گفتار دوم: عدالت در آموزه های اسلامی
مبحث سوم: حق بر حیات
گفتار اول: حق بر حیات در نظام بین الملل حقوق بشر
گفتار دوم: حق بر حیات در آموزه های اسلامی
مبحث چهارم: حق بر تعیین سرنوشت
گفتار اول: حق بر تعیین سرنوشت در نظام بین الملل حقوق بشر
گفتار دوم: حق بر تعیین سرنوشت در آموزه های اسلامی
جمع بندی و نتیجهگیری بخش اول
بخش دوم:
منابع و ادله حق بر صلح/۱۱۵ فصل اول: منابع و ادله حقوقی
مبحث اول: اسناد بین المللی
گفتار اول: اسناد الزام آور
بند اول: معاهدات صلح وستفالی
بند دوم: اسناد کنفرانس های صلح لاهه
بند سوم: میثاق جامعه ملل
بند چهارم: پیمان بریان–کلوگ
بند پنجم: منشور ملل متحد
بند ششم: اساسنامه یونسکو
بند هفتم: میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی
بند هشتم: منشور آفریقایی حقوق بشر و ملت ها
گفتار دوم: اسناد غیر الزام آور
بند اول: اعلامیه جهانی حقوق بشر
بند دوم: اعلامیه کنفرانس حقوق بشر تهران
بند سوم: اعلامیه اصول حقوق بین الملل ناظر بر روابط دوستانه و همکاری میان دولت ها
بند چهارم: اعلامیه مربوط به استفاده از پیشرفت در زمینه علم و فن آوری به نفع صلح
بند پنجم: اعلامیه آمادگی جوامع برای زندگی در صلح
بند ششم: اعلامیه حق ملت ها بر صلح
بند هفتم: اعلامیه مسیولیت های نسل های حاضر در قبال نسل های آینده
بند هشتم: اعلامیه اسلو در مورد حق بشر بر صلح
بند نهم: پیش طرح سومین میثاق بین المللی حقوق همبستگی
بند دهم: اعلامیه حقوق بشر آ سه آن
بند یازدهم: اعلامیه حق بر صلح
بند دوازدهم: سایر قطعنامه های مجمع عمومی
بند سیزدهم: قطعنامه های کمیسیون و شورای حقوق بشر
مبحث دوم: سایر منابع
گفتار اول: عرف بین المللی و اصول کلی حقوقی
بند اول: عرف بین المللی
بند دوم: اصول کلی حقوقی
گفتار سوم: دکترین و رویه قضایی بین المللی
بند اول: دکترین
بند دوم: رویه قضایی بین المللی
فصل دوم: منابع و ادله اسلامی
مبحث اول: قرآن و سنت
گفتار اول: جایگاه حق بر صلح از منظر قرآن کریم
بند اول: بررسی آیات مربوط به شناسایی حق بر صلح
الف: آیه
سوره بقره
ب: آیه
سوره ممتحنه
ج: آیه
سوره نساء
د: آیه
سوره انفال
ه: آیه
سوره بقره
و: آیه
سوره نساء
ز: آیات
و
سوره بقره
بند دوم: بررسی آیات مربوط به تعارض احتمالی با حق بر صلح
الف: آیات ۱۹۰– ۱۹۱– ۱۹۳سوره بقره
ب: آیات ۳۶– ۳۸–
سوره انفال
ج: آیه
سوره توبه
د: آیه
سوره توبه
گفتار دوم: سنت و سیره معصومین(ع)
بند اول: بررسی روایات وارده از معصومین(ع)
الف: روایت اول
ب: روایت دوم
ج: روایت سوم
بند دوم: بررسی سیره معصومین(ع)
الف: سیره معصومین(ع) در دعوت به اسلام
ب: سیره معصومین(ع) در جنگ ها
مبحث دوم: دیدگاه فقیهان و قواعد فقهی مرتبط
گفتار اول: بررسی دیدگاه فقیهان
بند اول: بررسی دیدگاه مخالف حق زندگی غیر مسلمانان در صلح
بند دوم: بررسی دیدگاه موافق حق بر صلح
گفتار دوم: قواعد فقهی مرتبط
بند اول: قاعده نفی اعتدا
الف: مفاد قاعده
ب: ادله اعتبار و حجیت قاعده
۱ قرآن کریم
۲ سنت
۳ سیره و بنای عقلا
ج: استثنایات قاعده
۱ نقض عهد و پیمان و آغاز جنگ
۲ فتنه انگیزی
۳ حمایت از مظلومان و ستمدیدگان
د: تطبیق قاعده
بند دوم: قاعده وجوب حفظ نظام و منع اختلال در نظام
الف: شناخت قاعده
ب: تطبیق قاعده
بند سوم: قاعده نفی سبیل
الف: شناخت قاعده
ب: تطبیق قاعده
جمع بندی و نتیجهگیری بخش دوم
بخش سوم:
ماهیت، اهداف، موانع و ضمانت اجرای حق بر صلح/۲۳۳ فصل اول: ماهیت و اهداف حق بر صلح
مبحث اول: ماهیت حق بر صلح
گفتار اول: ماهیت حق بر صلح به لحاظ حق یا تکلیف بودن
بند اول: حق بودن صلح
بند دوم: تکلیف بودن صلح
گفتار دوم: ماهیت حق بر صلح به لحاظ ذیحق و مکلف
بند اول: صاحبان حق در حق بر صلح
بند دوم: مکلفان در حق بر صلح
گفتار سوم: ماهیت به لحاظ فردی یا جمعی بودن حق
مبحث دوم: اهداف حق بر صلح
گفتار اول: امنیت
بند اول: امنیت در اسناد بین المللی
بند دوم: امنیت در آموزه های اسلامی
گفتار دوم: توسعه و پیشرفت
بند اول: توسعه و پیشرفت در اسناد بین المللی
بند دوم: توسعه و پیشرفت در آموزه های اسلامی
گفتار سوم: آزادی
بند اول: آزادی در اسناد بین المللی
بند دوم: آزادی در آموزه های اسلامی
فصل دوم: موانع و ضمانت اجرای حق بر صلح
مبحث اول: موانع و چالش های فراروی حق بر صلح
گفتار اول: موانع و چالش های نظری
بند اول: دشواری های مفهومی حق بر صلح
بند دوم: ضعف در فرهنگ صلح و رواداری
بند سوم: رویکرد دولت محوری به جای انسان محوری
گفتار دوم: موانع و چالش های عملی
بند اول: نقض حقوق بشر و حقوق بشر دوستانه
الف: نقض حقوق بشر
ب: نقض حقوق بشردوستانه
بند دوم: مخاصمات مسلحانه و سلاحهای کشتار جمعی
الف: جنگ و مخاصمات مسلحانه
ب: سلاح های کشتار جمعی
بند سوم: تروریسم، خشونت و افراطی گری
الف: تروریسم
ب: خشونت و افراطی گری
بند چهارم: چالش های زیست محیطی
بند پنجم: فقر و توسعهنیافتگی
بند ششم: تحریم های بین المللی
مبحث دوم: ضمانت اجرای حق بر صلح
گفتار اول: ضمانت اجراهای حقوقی حق بر صلح
گفتار دوم: ضمانت اجراهای دینی و فقهی حق بر صلح
جمع بندی و نتیجهگیری بخش سوم
نتیجه گیری نهایی و پیشنهادها/۳۱۲ الف: نتیجهگیری نهایی
ب: پیشنهادها
ضمایم/۳۲۱ الف: اعلامیه حق ملت ها بر صلح
ب: اعلامیه حق بر صلح
فهرست منابع و مآخذ/۳۲۹ ۱ منابع فارسی
الف: کتاب ها
ب: مقاله ها
ج: قوانین
۲ منابع عربی
۳ منابع انگلیسی
الف: کتاب ها و مقاله ها
ب: اسناد و گزارش ها
ج: تفسیرهای عمومی
د: پرونده ها
ه: پایگاه های اینترنتی
چکیده انگلیسی/۳۶۰
کلیدواژه ها
- حقوق بشر
- حقوق همبستگی
- صلح
- حق بر صلح
- اسلام