مسایل مستحدثه رفتارهای مجرمانه علیه متوفی از دیدگاه فقه اهلبیت علیهم السلام و حقوق ایران

عنوان	مسایل مستحدثه رفتارهای مجرمانه علیه متوفی از دیدگاه فقه اهلبیت علیهم السلام و حقوق ایران
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	ستار محمدی رزینی
استاد راهنما	جواد حبیبی تبار
استاد مشاور	غلامرضا پیوندی
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۴۰۰
دانشگاه	جامعه المصطفی العالمیه

مسایل مستحدثه رفتارهای مجرمانه علیه متوفی از دیدگاه فقه اهلبیت علیهم السلام و حقوق ایران عنوان رساله ای است که توسط ستار محمدی رزینی، با راهنمایی جواد حبیبی تبار و با مشاوره غلامرضا پیوندی در سال ۱۴۰۰ و در مقطع دکتری جامعه المصطفی العالمیه دفاع گردید.

چکیده

تحقیق پیش رو به روش کتابخانه ای و به صورت توصیفی– تحلیلی انجام گرفته است و به دنبال تبیین مسایل مستحدثه رفتارهای مجرمانه علیه متوفی از دیدگاه فقه اهلبیت (ع) و حقوق ایران می باشد. مسایل مستحدثه به مسایل نوظهور در هر موضوعی می گویند که پیشینه ندارد و در روایات سخنی از آن ها به میان نیامده است و در نتیجه حکم شرعی در باره آن ها وجود ندارد، نیز به مسایل تازه ای که در هر موضوعی مطرح شده، به طوری که قبلا وجود داشته و حکم شرعی نیز درباره آن ها صادر شده، اما با دگرگون شدن روابط حاکم بر جامعه و تغییر برخی از صفات آن ها، حکم شرعی دیگری درباره آن انتظار می رود، مسایل مستحدثه گفته می شود. این رساله، درباره مسایل مستحدثه رفتارهای مجرمانه علیه متوفی در فقه و حقوق می باشد بعداز مقدمه، سپس به بیان کلیات و مفهوم شناسی واژگان کلیدی، تاریخچه بحث رفتارهای مجرمانه علیه متوفی از دیدگاه فقه اهلبیت وحقوق ایران می پردازد. حفظ حقوق افراد چه از لحاظ مادی و از چه نظر معنوی در هنگام حیات قطعی است ولی گسترش این حقوق به بعد از حیات نیز انسان را مجبور می کند که به اموات احترام گذاشته و حقوق آنان را رعایت نماید. حقوقی که در واقع بعد از مرگ آنان به نحوی با وارث در ارتباط است. دین اسلام برای مردگان اهمیت ویژه قایل و احترام آنان را مثل احترام به زندگان ضروری می داند و حتی در مواردی مجازات مربوط به مجرمین علیه اموات را سخت تر و شدیدتر مقرر نموده است. قاعده احترام به اموات در حقوق اسلام و سایر کشورها قاعده ای مسلم و شناخته شده است. در دین مبین اسلام قاعده حرمه المیت کحرمه الحی قاعده ای است که نشانگر اهمیت، اجساد و احترام به آنان است که احترام مردگان را چون احیاء دانسته اند. در این رساله مسایل مستحدثه و نوپیدای رفتارهای مجرمانه علیه متوفی که در فقه اهلبیت علیهم السلام و حقوق ایران تحت عنوان جرایم علیه حیثیت مادی متوفی ( سوزاندن جسد، سرقت جسد و کالبد شکافی) و همچنین جرایم علیه حیثیت معنوی ( قذف و توهین به متوفی در فضای مجازی، جعل اسناد و تصویر برادری از متوفی) بیان می گردد مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت.

ساختار و فهرست رساله

مقدمه ۱ ۱ تعریف و تبیین مساله تحقیق ۱ ۲ پرسش اصلی و پرسش های فرعی تحقیق ۲ الف: پرسش اصلی ۲ ب: پرسش فرعی ۲ ۳ سابقه و ضرورت انجام تحقیق ۲ ۴ فرضیه (در صورت نیاز) یا نتیجه تحقیق ۳ ۵ هدف تحقیق ۳ ۶ نظریه پردازی یا نوآوری تحقیق ۴ ۷ قلمرو تحقیق (زمانی، مکانی و موضوعی) ۴ فصل اول: مفاهیم و کلیات ۷ مبحث اول: مفهوم شناسی ۷ گفتار اول: مرگ در لغت و اصطلاح ۷ بند اول: مرگ در لغت ۷ بند دوم: مرگ در اصطلاح ۹ الف: مرگ در اصطلاح پزشکی ۹ ب: مرگ در اصطلاح فقهی ۱۱ ج: مرگ در اصطلاح حقوقی ۱۴ گفتار دوم: حیات و مفاهیم مشابه آن ۱۴ بند اول:حیات در لغت ۱۴ الف: حیات در لغت ۱۴ ب: حیات در اصطلاح

۱ حیات در اصطلاح پزشکی

۲ حیات در اصطلاح فقهی ۱۶ ۳ حیات در اصطلاح حقوقی ۱۷ بند دوم: آغاز حیات انسان ۱۹ بند سوم: نشانه های حیات ۱۹ بند چهارم: حیات مستقر و غیر مستقر ۲۰ بند پنجم: حیات نباتی ۲۲ الف: حیات نباتی در لغت ۲۲ ب: حیات نباتی در اصطلاح ۲۲ بند ششم: مرگ مغزی در لغت و اصطلاح ۲۴ الف: مرگ مغزی در لغت ۲۴ ب: مرگ مغزی در اصطلاح ۲۴ گفتار سوم: جرم و جنایت در لغت و اصطلاح ۲۶ بند اول: جرم در لغت ۲۶ بند دوم: جرم در اصطلاح ۲۶ الف: جرم در اصطلاح فقه ۲۶ ب: جرم در اصطلاح حقوق ۲۷ بند سوم: جنایت در لغت ۲۸ بند چهارم: جنایت در اصطلاح ۲۹ الف: جنایت در اصطلاح حقوق ۲۹ ب: جنایت در اصطلاح فقه ۳۰ گفتار چهارم: مسایل مستحدثه در لغت و اصطلاح ۳۲ بند اول: مسایل مستحدثه در لغت ۳۲ بند دوم: مسایل مستحدثه در اصطلاح ۳۲ مبحث دوم: کلیات ۳۳ گفتار اول: پیشینه موضوع ۳۳ بند اول: جرایم علیه متوفی در ادیان دیگر ۳۴ بند دوم: علایم مرگ در فقه ۳۵ بند سوم: جرایم علیه متوفی در حقوق اسلامی ۳۷ بند چهارم: جرایم علیه متوفی در قوانین عرفی ۴۰ گفتار دوم: معیارهای مرگ و حیات ۴۱ بند اول: معیار مرگ و حیات در علم پزشکی ۴۱ بنددوم: مراحل مرگ از نظر پزشکی ۴۲ بند سوم: معیار مرگ و حیات از منظر فقهی ۴۳ الف: مرگ و حیات در قرآن ۴۳ ب: انواع حیات و مرگ در فقه ۴۴ ۱ انواع حیات ۴۵ الف: حیات مستقر(زندگی پایدار) ۴۵ ب: حیات غیرمستقر (زندگی ناپایدار) ۴۵ د: حیات مشتبه ۴۵ ۲ انواع مرگ ۴۶ ۲/۱ مرگ قطعی ابدی ۴۶ ۲/۲ م–رگ موق–ت ۴۶ ۳/۲ مرگ ظاهری ی–ا م–شتبه ۴۶ ۴/۲ مرگ حکمی ۴۶ بند سوم: معیار مرگ و حیات در در دانش حقوق ۴۷ بند چهارم: نشانه های و معیار مرگ ۴۷ الف: نشانه های مرگ ۴۷ ب: علایم اولیه مرگ ۴۸ ج: علایم ثانویه مرگ ۴۹ فصل دوم:مسایل مستحدثه جرایم علیه حیثیت مادی متوفی ۵۱ مبحث اول: امحاء جسد ۵۱ گفتار اول: سوزاندن جسد ۵۲ بند اول: سوزاندن جسد با آتش ۵۲ الف: سوزاندن جسد به منظور از بین بردن هویت متوفی ۵۳ ۱ حرمت سوزاندن جسد ۵۳ ۲ دیه سوزاندن جسد ۵۶ ۳ مجازات سوزاندن جسد میت از منظر فقها ۶۰ ب: عنوان های مجرمانه ۶۱ ۱ جرم علیه عدالت قضایی ۶۱ ۲ شروع به جرم تضییع حق ۶۲ ج: سوزاندن جسد به منظور پیشگیری از انتشار بیماری ها ۶۳ بند دوم: سوزاندن با اسید ۶۴ مبحث دوم: سرقت جسد ۶۴ گفتار اول: سرقت تمام جسد ۶۵ بند اول: مفهوم و شرایط سرقت در فقه و حقوق ۶۵ الف: مفهوم سرقت در فقه ۶۵ ب: مفهوم سرقت درحقوق ۶۵ بند دوم: مقایسه سرقت جسد با سرقت اموال ۶۶ ۱ سرقت انسان زنده ۶۷ ۲ سرقت انسان زنده از نظر فقه ۶۷ گفتار دوم: سرقت اجزاء جسد ۶۹ بند اول: سرقت اعضاء مورد استفاده در پیوند ۶۹ ۱ سرقت اعضای دارای ارزش مالی از منظر فقه امامیه ۶۹ ۲ سرقت اعضای دارای ارزش مالی از منظر حقوق موضوعه ایران ۷۳ بند دوم: مجازات سرقت اعضای دارای ارزش مالی ۷۴ بند سوم: سرقت اعضاء به منظور تحقیقات علمی ۷۵ ۱ صدق مال بر اعضای دارای ارزش علمی و تحقیقاتی ۷۵ ۲ تاثیر انگیزه در تحقق جرم ۷۵ گفتار سوم: سرقت اموال دفن شده همراه جسد ۷۶ گفتار چهارم: سرقت اجزاء مصنوعی همراه جسد ۷۸ مبحث سوم: فروش جسد ۸۰ ۱ فروش غیر قانونی اجساد ۸۲ ۲ قاچاق اجساد باستانی ۸۳ مبحث چهارم: کالبد شکافی ۸۳ گفتار اول: جواز یا عدم جواز کالبد شکافی ۸۳ بند اول: کالبد شکافی از منظر فقها ۸۳ بند دوم: ادله دیدگاه فقها ۸۶ ۱–۲ دلیل دیدگاه اول ۸۶ ۲–۱–۱ مولفه اول: جایز نبودن کالبد شکافی بدن میت مسلمان ۸۶ دلیل دوم: جایز نبودن کالبد شکافی بخاطر مثله کردن میت ۸۸ دلیل سوم: وجوب تعجیل در دفن میت ۹۰ ۲–۱–۲ مولفه دوم: جواز کالبد شکافی در صورت تعارض با امر اهم ۹۱ ۲–۱–۳ مولفه سوم: جایز نبودن کالبد شکافی بدن غیر مسلمان ۹۳ ۲–۲ دلیل دیدگاه دوم ۹۳ ۲–۳ دلیل دیدگاه سوم و چهارم ۹۵ ۲–۴ دلیل دیدگاه پنجم ۹۶ گفتار دوم: کالبد شکافی برای تعیین علت مرگ ۹۹ گفتار سوم: کالبد شکافی برای تحقیقات علمی ۱۰۳ بنداول: جواز کالبد شکافی به منظور تحقیقات علمی مورد نیاز جامعه ۱۰۴ بند دوم: جواز در صورت توقف حیات مسلمان بر آن ۱۰۴ بند سوم: عدم جواز جز در شرایط اضطرار ۱۰۵ بند چهارم: عدم جواز به صورت مطلق ۱۰۵ گفتار چهارم: کالبد شکافی با وصیت یا اذن شخص متوفی ۱۰۸ بنداول: جایز بودن ضرورت و فقدان جسد کافر وصیت صحیح درکالبد شکافی ۱۰۸ بند دوم: عدم نفوذ وصیت و حرمت کالبد شکافی ۱۰۹ بند سوم: نفوذ وصیت به صورت مطلق ۱۱۰ گفتار پنجم: کالبد شکافی با اذن وارث متوفی ۱۱۳ گفتار ششم: کالبد شکافی در حقوق ایران ۱۱۴ مبحث پنجم: نبش قبر ۱۱۶ گفتار اول: اموال جا مانده و تغییر محل قبر ۱۱۶ گفتار دوم: حکم اولی نبش قبر مسلمان ۱۱۶ گفتار سوم: موارد استثنا شده از حرمت نبش قبر ۱۲۰ گفتار چهارم: نبش قبر به منظور اجرای طرحهای توسعه ای ۱۲۱ گفتار پنجم: نبش قبر به منظور کشف جرم ۱۲۳ گفتارششم: نبش قبر در حقوق ایران ۱۲۴ فصل سوم: مسایل مستحدثه جرایم علیه حیثیت معنوی متوفی ۱۲۹ مبحث اول: قذف متوفی در فضای مجازی ۱۲۹ گفتار اول: شرایط تحقق قذف متوفی ۱۲۹ بند اول: حکم قدف از منظر فقه و قانون ۱۲۹ بند دوم: حکم قدف از منظر قانون ۱۳۱ گفتار دوم: مالکین دعوی قذف متوفی ۱۳۲ بند اول: موروثی بودن حد قذف ۱۳۲ الف:مستندات روایی ۱۳۳ ب: دیدگاه های فقهی ۱۳۴ ج:دیدگاه قانونگذار ایران ۱۳۹ بند دوم: مالک دعوی قذف ۱۳۹ الف:دیدگاه های فقهاء ۱۴۰ ب:دیدگاه حقوقدانان ۱۴۲ بند سوم: حکم ارث برای قذف کننده ۱۴۳ بند چهارم: تقاذف ۱۴۶ بند پنجم: طریقه قذف متوفی در فضای مجازی ۱۴۹ بند ششم: حکم قذف متوفی در فضای مجازی ۱۵۱ مبحث دوم: توهین و افترا به متوفی ۱۵۲ گفتار اول: هتک حرمت و توهین به متوفی ۱۵۲ بند اول: روایات ۱۵۲ بند دوم: دیدگاه فقها ۱۵۵ بند سوم: دیدگاه حقوقدانان ۱۵۶ گفتار دوم: شیوه های تحقق توهین به متوفی( لفظی یا عملی بودن توهین به متوفی) ۱۵۷ گفتار سوم: هتک قبر متوفی ۱۶۰ مبحث سوم: تصویر برداری از جسد و انتشار آنها ۱۶۳ گفتار اول: تصویربرداری از متوفی و انتشار آن از منظر فقه ۱۶۳ گفتار دوم: تصویربرداری از متوفی و انتشار آن از منظر حقوق ۱۶۹ مبحث چهارم: شهادت کذب علیه متوفی ۱۷۴ گفتار اول: شهادت کذب منجر به خسارت مالی علیه متوفی ۱۷۷ گفتار دوم: شهادت کذب منجر به اثبات جرایم علیه متوفی ۱۷۹ مبحث پنجم: جعل اسناد علیه متوفی ۱۸۱ گفتاراول: جعل اثر انگشت متوفی ۱۸۲ گفتار دوم: جعل امضاء یا سند علیه متوفی ۱۸۶ جمع بندی و نتیجه گیری ۱۸۸ ۱ نتیجه گیری ۱۸۸ ۲ پاسخ به پرسش اصلی تحقیق ۱۸۸ ۳ پیشنهادها ۱۸۹ ۴ مشکلات تحقیق ۱۸۹ ۵ امتیازات پژوهش ۱۸۹ منابع ۱۹۱ ۱ کتب فارسی ۱۹۱ ۲ کتب عربی ۱۹۴ ۳ پایان نامه ها ۲۰۳ ۴ سایت–ها ۲۰۳ ۵ نرم افزا ها ۲۰۴

کلیدواژه ها

• متوفی
• مرگ
• حیات
• حیات غیر مستقر
• مسایل مستحدثه
• جنایت علیه متوفی