جبران خسارت بزه دیدگان جنایات علیه بشریت در حقوق بین الملل با تاکید بر اساسنامه دیوان کیفری بین المللی

عنوان	جبران خسارت بزه دیدگان جنایات علیه بشریت در حقوق بین الملل با تاکید بر اساسنامه دیوان کیفری بین المللی
رشته	حقوق بین الملل
دانشجو	امین امانی بابادی
استاد راهنما	سیدباقر میرعباسی
استاد مشاور	ابراهیم تقی زاده
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۴۰۰
دانشگاه	مرکز تحصیلات تکمیلی

جبران خسارت بزه دیدگان جنایات علیه بشریت در حقوق بین الملل با تاکید بر اساسنامه دیوان کیفری بین المللی عنوان رساله ای است که توسط امین امانی بابادی، با راهنمایی سیدباقر میرعباسی و با مشاوره ابراهیم تقی زاده در سال ۱۴۰۰ و در مقطع دکتری مرکز تحصیلات تکمیلی دفاع گردید.

چکیده

تاسیس دیوان کیفری بین المللی با هدف ایجاد سازوکاری برای تعقیب و مجازات اشخاص در عرصه بین المللی، نشان دهنده گسترش توجه به حقوق بشر در سطح بین المللی بوده است. دیوان همانند دو دادگاه کیفری بین المللی یوگسلاوی سابق و روآندا، هدف تعقیب و به کیفر رساندن مرتکبان فجایع انسانی و تضمین آن را که آنان مصون از تعقیب و مجازات نخواهند ماند، در زمره اهداف خود قرار داده است. اما در مقام بیان همین هدف، مقدمه اساسنامه رم (اساسنامه تاسیس دیوان کیفری بین المللی)، ابتکاری چشمگیر در جهت توجه به کسانی که در طرف مقابل مرتکبان جنایات واقع شده اند، از خود نشان داده است. مقدمه اساسنامه، ابتدا نگرانی دولت های عضو را از قربانی شدن میلیون ها انسان در قرن بیستم بیان کرده و سپس به هدف مجازات مرتکبان فجایع و ددمنشی ها پرداخته است. دیوان کیفری بین المللی رسما پذیرفته است منصفانه بودن فرایند رسیدگی و محاکمه، صرفا در توجه به حقوق متهم نیست. حقوق متهم، در حد معقول و ضروری مدنظر دادگاه های کیفری بین المللی قرار گرفته بود. بنابراین، دیگر زمان توجه به بزه دیدگان در محاکمات کیفری بین المللی فرارسیده بود. آفرینش و خلق حقوق بزه دیدگان، آن چنان که از سوی دیوان صورت گرفته است، قاعده منصفانه بودن فرایند رسیدگی را از رویکرد انحصاری توجه به متهم، خارج و حقوق نسبتا نوپای کیفری بین المللی را ملزم کرده است که بپذیرد منصفانه بودن فرایند رسیدگی، بستگی به تمامی طرف های ذی نفع و ازجمله بزه دیدگان خواهد داشت. نیاز به پذیرش این حقیقت، در دستیابی به عدالت ترمیمی در جرایم بین المللی ضرورت داشته است، چراکه بازماندگان فجایع انسانی تا زمانی که به زندگی خود ادامه دهند، بی تردید متاثر از ماهیت سبعانه آنچه بر آن ها گذشته است، باقی خواهند ماند. این تغییر در نگرش، نشان دهنده تحولی عمده در ماهیت تدافعی آیین های دادرسی کیفری بین المللی بوده است زیرا جلسات دادگاه را از انحصار مقام تعقیب در برابر شخص تحت تعقیب بیرون آورده، سهمی را به بزه دیدگان اختصاص داده است و در این رساله به بررسی روند شکل گیری قواعد و مقررات مربوط به جبران خسارت بزه دیدگان جنایات علیه بشریت از ابتدای شناسایی این مفهوم در دادگاه های کیفری بین المللی ازجمله در اساسنامه های دادگاه کیفری بین المللی نورنبرگ و توکیو، دادگاه کیفری بین المللی یوگسلاوی سابق و روآندا و پس از آن، تلاش های دیوان کیفری بین المللی در این راستا و معیارهای مندرج در این اساسنامه و مقررات آیین دادرسی و ادله دیوان و همچنین بررسی آرای مهم صادره و رویه قضایی این محاکم درخصوص جبران خسارت بزه دیدگان پرداخته شده است و با توجه به تلاش های منطقه ای در جهت جبران خسارت بزه دیدگان ازجمله در کنوانسیون های اروپایی و آمریکایی حقوق بشر به بیان مهم ترین پرونده های دیوان کیفری بین المللی و نقش مهم صندوق امانی در پرداخت غرامت قربانیان این گونه جرایم توجه می شود و اگرچه گام های مثبتی در ارتقای حقوق اشخاص با توجه به ضوابط موجود برای جبران خسارت برداشته شده است، به نظر می رسد تمامی این تمهیدات تاکنون نتوانسته باعث تحقق بخشیدن کامل عدالت ترمیمی و جبران خسارت بزه دیدگان جرایم علیه بشریت چه از بعد شکلی که ناظر بر پذیرش دعاوی مربوط به جبران خسارت در مراجع بین المللی است و چه از بعد ماهوی که ناظر بر قواعد و مقررات در سطح بین المللی است، شود.

ساختار و فهرست رساله

چکیده

فصل اول

کلیات طرح تحقیق

۱–۱– طرح مسیله

۱–۲– هدف از تحقیق

۱–۳– پرسش اصلی تحقیق

۱–۳–۱– سوال اصلی

۱–۳–۲– سوال فرعی

۱–۴– فرضیه تحقیق

۱–۵– ضرورت انجام تحقیق

۱–۶– سابقه پژوهش

۱–۷– روش تحقیق

۱–۸– روش گردآوری اطلاعات

۱–۹– ساختار

فصل دوم

تحلیل مفاهیم مقدماتی

۲–۱– مقدمه

۲–۲– جنایات علیه بشریت در اساسنامه دادگاه نورنبرگ

۲–۳– جنایات علیه بشریت در اساسنامه دادگاه توکیو

۲–۴– سازمان ملل متحد

۲–۵– جنایات علیه بشریت در اساسنامه دادگاه کیفری بین المللی برای یوگسلاوی سابق

۲–۶– جنایات علیه بشریت در اساسنامه دادگاه کیفری بین المللی برای روآندا

۲–۷– جنایات علیه بشریت در اساسنامه دیوان کیفری بین المللی ICC

۲–۷–۱– تعریف جنایات علیه بشریت در اساسنامه دیوان کیفری بین المللی

۲–۷–۲– تحلیل واژه حمله در جنایات علیه بشریت

۲–۷–۳– تحلیل نظام یافته و گسترده بودن حمله

۲–۷–۴– غیرنظامی بودن قربانیان جنایات علیه بشریت

۲–۷–۵– ارتباط جرایم علیه بشریت و منازعه مسلحانه

۲–۸– عنصر سیاست

۲–۹– عناصر مادی جنایات علیه بشریت

۱ قتل و کشتار عمدی

۲ نابودسازی

۳ به بردگی گرفتن

۴ تبعید یا کوچ اجباری یک جمعیت

۵ محبوس کردن یا محروم کردن شدید دیگری از آزادی فیزیکی

۶ شکنجه

۷ خشونت جنسی

۸ تعقیب و آزار

۹ ناپدید کردن اجباری اشخاص

۱۰ تبعیض نژادی (آپارتاید)

۱۱ اعمال غیر انسانی مشابه

۲–۱۰– نتیجهگیری

فصل سوم

بزه دیده، عدالت و حفاظت از قربانیان جنایات علیه بشریت

۳–۱– عدالت ترمیمی

۳–۱–۱– مکتب عدالت ترمیمی

۳–۲– مشارکت بزه دیده در فرایند دادرسی

۳–۳– احکام جبران خسارت

۳–۴– پیش فرض های عدالت ترمیمی

۳–۵– اهداف کلی عدالت ترمیمی

۳–۶– مکتب عدالت مطلق

۳–۶–۱– پیشگامان و موسسان این مکتب

۳–۶–۲– نقد نظریه عدالت مطلق

۳–۷– معضل مصونیت نقض حقوق بشر

۳–۸– عدالت، مصونیت و سازش

۳–۹– تعادل بین عدالت ترمیمی و کیفری

۳–۹–۱– عدالت ترمیمی و مشارکت قربانیان

۳–۱۰– ارکان عدالت ترمیمی و مشارکت قربانیان

۳–۱۱– دیوان کیفری بین المللی و مشارکت قربانیان

۳–۱۲– نبود قربانیان در قربانی شریکِ جرم

۳–۱۳– بزه دیده و قربانی در دیوان کیفری بین المللی

۳–۱۳–۱– مفهوم قربانی

۳–۱۴– ضرورت حفاظت از بزه دیدگان در پرتو نگاهی به ماده

۸۲ ۳–۱۵– حقوق بزه دیدگان در دیوان کیفری بین المللی

۳–۱۵–۱– حق مشارکت در دادرسی

۳–۱۵–۲– حق بهره مندی از معاضدت نماینده قانونی

۳–۱۵–۳– حق آگاهی از نظام عدالت کیفری

۳–۱۵–۴– حق امنیت

۳–۱۵–۵– دادرسی عادلانه

۳–۱۶– حقوق مشارکتی بزه دیدگان در دیوان

فصل چهارم

جبران خسارات بزه دیدگان جنایات علیه بشریت در حقوق بین الملل

۴–۱– مقدمه

۴–۲– عملکرد دادگاه های موقتی در سطح بین المللی

۴–۲–۱– جبران خسارت در دادگاه کیفری بین المللی نورنبرگ (۸ اوت ۱۹۴۵)

۴–۲–۲– جبران خسارت در دادگاه کیفری بین المللی توکیو (۱۹ ژانویه ۱۹۴۶)

۴–۲–۳– جبران خسارت در دادگاه کیفری بین المللی برای یوگسلاوی سابق (۲۵ می ۱۹۹۳)

۴–۲–۴– جبران خسارت در دادگاه کیفری بین المللی برای روآندا (۳۱ دسامبر ۱۹۹۴)

۴–۲–۵– دادگاه ویژه سیرالیون

۴–۳– جبران خسارت برای قربانیان جنایات علیه بشریت در سطح سازمان ملل و شورای اروپا

۴–۴– غرامت و مسیولیت تحت اساسنامه رم

۴–۴–۱– مبنای نظری و هنجاری جبران خسارت

۴–۵– رژیم جبران خسارت دادگاه کیفری بین المللی

۴–۵–۱– ریوس مطالب رژیم جبران خسارت ICC

۴–۵–۲– تفسیر رژیم غرامت دیوان کیفری بین المللی

۴–۶– جبران خسارات بزه دیدگان در اساسنامه دیوان بین المللی کیفری

۴–۶–۱– جبران خسارت مادی

۴–۶–۲– جبران خسارت معنوی

۴–۷– نوع جبران خسارت

۴–۷– ۱– اعاده به وضع سابق

۴–۷– ۲– جبران خسارت

۴–۷– ۳– توان بخشی

۴–۷– ۴– اشکال دیگر جبران خسارت

۴–۸– مسیولیت دولت برای جبران خسارت

۴–۹– مسیولیت دولت و اساسنامه رم: مکمل های جبرانی

۴–۱۰– مشکلات و مسایل جبران خسارت در ICC

۴–۱۱– جبران خسارت ناشی از اقدام های غیرصحیح در دیوان

۴–۱۲– تاثیر شدت خسارت ناشی از جرم در میزان مجازات

۴–۱۳– اعتراض به حکم درخصوص جبران خسارت

۴–۱۴– جبران خسارت و نقش آن در اجرای حکم

۴–۱۴–۱– اجرای مجازات حبس

۴–۱۴–۲– اجرای محکومیت های مالی

۴–۱۵– جبران خسارت از طریق صندوق امانی

۴–۱۶– پیش نویس مفاد جبران خسارت

۴–۱۷– نگاهی کوتاه به رویکرد کنفرانس بازنگری اساسنامه رم در قبال بزه دیدگان

۴–۱۸– بزه دیدگان در رویه قضایی دیوان کیفری بین المللی

۴–۱۹– پرونده های موردبررسی در دیوان کیفری بین المللی

۴–۱۹–۱– پرونده جرمن کاتانگا

۴–۱۹–۲– پرونده توماس لوبانگا

۴–۱۹–۳– پرونده ژان پیر بمبا

۴–۱۹–۴– پرونده گابن

۴–۱۹–۵– رییس دولت ساحل عاج ۲۲۶

–۲۰– کنوانسیون های بین المللی در جهت حمایت از بزه دیدگان

۴–۲۰–۱– حقوق بزهدیدگان در اعلامیه ۱۹۸۵

۴–۲۰–۲– اعلامیه جهانی حقوق بشر، ۱۹۴۸

۴–۲۰–۳– میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی، ۱۹۶۶

۴–۲۰–۴– میثاق بین المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، ۱۹۶۶

۴–۲۰–۵– کنوانسیون حقوق کودک، ۱۹۸۹

۴–۲۰–۶– کنوانسیون رفع همه اشکال تبعیض علیه زنان، ۱۹۷۹

۴–۲۱– نتیجهگیری

فهرست منابع

کتاب ها

پایان نامه ها

مقاله ها

منابع اینترنتی

لاتین

قطعنامهها

اسناد

Abstract

کلیدواژه ها

• جبران خسارت
• بزهدیده
• جنایت علیه بشریت
• دیوان کیفری بین المللی
• عدالت ترمیمی
• صندوق امانی