نقش نهاد حل اختلاف سازمان جهانی تجارت در توسعه حقوق بین الملل
 | |
| عنوان | نقش نهاد حل اختلاف سازمان جهانی تجارت در توسعه حقوق بین الملل |
|---|---|
| رشته | حقوق بین الملل عمومی |
| دانشجو | محسن قاسمی |
| استاد راهنما | سیدقاسم زمانی |
| استاد مشاور | محمدرضا ضیایی بیگدلی، آرامش شهبازی |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۴۰۱ |
| دانشگاه | دانشگاه علامه طباطبایی |
نقش نهاد حل اختلاف سازمان جهانی تجارت در توسعه حقوق بین الملل عنوان رساله ای است که توسط محسن قاسمی، با راهنمایی سیدقاسم زمانی و با مشاوره محمدرضا ضیایی بیگدلی و آرامش شهبازی در سال ۱۴۰۱ و در مقطع دکتری دانشگاه علامه طباطبایی دفاع گردید.
چکیده
پیدایش نهاد حل اختلاف سازمان جهانی تجارت به عنوان یکی از ارکان یک سازمان بین المللی در زمینه فیصله اختلافات بین المللی در حوزه تجاری یک تحول و پدیده نوین در حقوق بین الملل محسوب میگردد. این تحول حاصل یک فرایند تکاملی است که از جهات مختلفی ساختار و بدنه نظام حقوق بین الملل ، برخی مفاهیم ، موضوعات و شاخه های حقوق بین الملل را تحت تاثیر قرار داده و موجب گسترش آن از حیث اجرای مقررات حقوق بین الملل در میان تابعان بیشتری از حقوق بین الملل و از حیث توسعه برخی نهادهای حقوق بین الملل در حوزه ساختاری این نظام گردیده و از طریق تبیین و تفسیر قواعد و کنشگری قضایی محتوای قواعد حقوق بین الملل را در برخی زمینه ها متحول نموده است. نهاد مذکور، مبتکر آیین جدیدی در روش حل اختلاف در نظام حل اختلافات بین المللی به طور کلی و در حوزه حل اختلافات تجاری، به طور خاص گردیده که در مجموعه ی نظام حقوق بین الملل بی نظیر میباشد. این نهاد، از یک سو، به منزله یک بازیگر فعال در ساختار کلی نظام حقوق بین الملل و به مثابه یک مرکز دیپلماتیک، با توسعه صلاحیت اجباری میان اعضای سازمان، نقش موثری در گسترش حقوق بین الملل در حوزه حل اختلافات بین المللی ایفاء نموده و از دیگر سو، این نهاد با ارکان و عملکرد منحصر به خود، چند مرحله ای کردن رسیدگی ها ، زمان بندی مراحل رسیدگی، حمایت از حقوق بشر بین المللی ، تبیین پاره ای از قواعد حاکم بر حقوق بین الملل محیط زیست ، تحول در زمینه های حقوق مسیولیت بین المللی و دقت و سرعت در حل و فصل اختلافات بین المللی، این نظام را توسعه داده و موجب اقبال دولتها و اتحادیه های بین المللی به آن شده و اجرای آرا نهاد حل اختلاف را تضمین نموده است. بررسی نقش نهاد مذکور در توسعه حقوق بین الملل با ابتناء بر روش توصیفی – تحلیلی و با استفاده از مطالعات اسنادی موضوع رساله حاضر می باشد.
ساختار و فهرست رساله
صفحه کلیات تحقیق
مقدمه
الف ) بیان مسیله
ب) سوال پژوهش
ج) پیشینه و ادبیات پژوهش
د) اهداف پژوهش
ر) فرضیه پژوهش
س) متغیرهای پژوهش
ی) سازماندهی و روش پژوهش
فصل اول – توسعه تدریجی حقوق بین الملل و پیدایش نهاد حل اختلاف سازمان جهانی تجارت
مبحث اول ) توسعه حقوق بین الملل در گذر زمان
گفتار اول – پیدایش وآغاز تدوین و توسعه حقوق بین الملل
بند یک – معاهدات وستفالی نماد تحقق حقوق بین الملل
بند دو– ظهور جامعه بین المللی متشکل از کشورهای آزاد و برابر
بند سه– رونق اقتصاد و تجارت و تلاش برای ایجاد سازمان های بین المللی
بند چهار– دوره توسعه جامعه جهانی بر مبنای قواعد بنیادین حقوقی
بند پنجم – دوره پس از جنگهای جهانی :پی ریزی ساختارهای سازمانی برای توسعه و تدوین حقوق بین الملل
گفتار دوم– تحولات اخیر جامعه بین المللی: انقلاب در توسعه و تدوین قواعد حقوق بین الملل
بند یک– ممنوعیت توسل به زور و الزام دولتها به حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات
بند دو– توسعه حقوق بین الملل و ورود حقوق بین الملل به حوزه های نوین
بند سه– بازیگران جدید حقوق بین الملل و توسعه تابعان حقوق بین الملل
مبحث دوم ) تکوین سازمان جهانی تجارت و پیدایش نظام حل اختلافات
گفتار اول– مسیر شکل گیری نهاد حل اختلا ف سازمان جهانی تجارت
بند یک– تلاش های ناکام اولیه و اجرای موافقت نامه گات
بند دو – توسعه گات و گذار به سازمان جهانی تجارت
بند سه– پیدایش نظام حل اختلافات سازمان جهانی تجارت و ایجاد نهاد حل اختلاف
گفتار دوم– وظیفه نهاد حل اختلاف سازمان جهانی تجارت و فرآیند شکل گیری قواعد قابل اعمال آن
بند
– وظیفه نهاد حل اختلاف صرفا ناظر بر حل اختلافات مطروحه
بند۲– فرآیند ایجاد تعهدات به عنوان قواعد قابل اعمال در جریان حل اختلاف ، به عنوان وظیفه تقنینی سازمان
بند ۳– اجرای تعهدات ناظر بر وظیفه اجرایی سازمان
فصل دوم ) نقش نهاد حل و اختلاف سازمان جهانی تجارت در توسعه ساختار و برخی مفاهیم حقوق بین الملل
جستار کلی – نظریه خود محدود سازی و کنشگری قضایی
۱ رهیافت نظری
۲ رویکرد تفاهم نامه قواعد و رویه های حاکم بر حل اختلاف به عنوان سند موجد نهاد حل اختلاف
۳ رویه نهاد حل اختلاف
مبحث اول : نهاد حل اختلاف و توسعه ساختار حقوق بین الملل
گفتار اول – نهاد حل وفصل سازمان جهانی تجارت به عنوان بخشی از ساختار حقوق بین الملل
گفتار دوم– نهاد حل اختلاف سازمان جهانی تجارت و توسعه دامنه اجرای مقررات حقوق بین الملل
گفتار سوم – نهاد حل اختلاف به عنوان یک بازیگر فعال در ساختار نظام حقوق بین الملل
بند یک– عملکرد نهاد حل اختلاف در مرحله تصویب گزارشات هیات حل اختلاف و رکن تجدیدنظر به مثابه عملکرد یک رکن دیپلماتیک
بند دو– نهاد حل اختلاف به عنوان یک رکن فعال در حوزه حل و فصل اختلافات تجاری
گفتار چهارم – نهاد حل اختلاف به عنوان نهادی جدید در عرصه حل و فصل اختلافات بین المللی
گفتار پنجم – توسعه مراحل و مواعد دادرسی در نظام حقوق بین الملل
بند یک – مراحل و رویه حل اختلاف :
بند دو– ارکان نهاد حل اختلاف:
گفتار ششم – توسعه سازکار اجرا آراء در نظام حل اختلاف ۵۰ گفتار هفتم – تحول در آیین تصمیم گیری در حقوق بین الملل ۵۰ گفتار هشتم– ایجاد سلسله مراتب حل اختلاف در حقوق بین الملل
مبحث دوم: نهاد حل اختلاف و توسعه برخی مفاهیم حقوق بین الملل
گفتار اول – توسعه مفهوم رژیم خود بسنده در نظام حقوق بین الملل
گفتار دوم – نهاد حل و فصل اختلافات و توسعه صلاحیت اجباری قضایی بین المللی
گفتار سوم – توسعه حقوق بین الملل ناشی از تحول در استناد به رویه سابق
گفتار چهارم – توسعه مفهوم مسیولیت بین المللی و قواعد ثانویه حاکم بر آن ۵۸
تخلف از تعهدات ۵۸
مسیولیت تخلف از تعهد ۵۸
مساله ضمانت اجرا
فصل سوم) نهاد حل اختلاف و توسعه ی حوزه ها و موضوعات حقوق بین الملل
مبحث اول: نهاد حل اختلاف و توسعه برخی از شاخه های حقوق بین الملل
گفتار اول : نهاد حل اختلاف و حقوق بین المللی بشر
بند
– مفاهیم حقوق بشر مرتبط با سازمان جهانی تجارت
بند ۲– وضعیت حقوق بشر در سازمان جهانی تجارت
بند۳ – پیوند حقوق بشر با نهاد حل اختلاف سازمان جهانی تجارت
بند ۴– نهاد حل اختلاف و حمایت از حقوق بشر
بند۵ – ضرورت محدودیت تجاری با هدف حمایت از حق بر بهداشت و سلامت
بند ۶– تبیین مقررات مربوط به حمایت از حق بر سلامت و حیات انسان
بند۷ – اولویت حق بر سلامت بشر بر تجارت آزاد
بند۸ – حق حفاظت از بهداشت عمومی در رویه نهاد حل اختلاف
گفتار دوم: توسعه حقوق بین الملل محیط زیست در رویه نهاد حل اختلاف
بند۱ – جایگاه حقوق بین الملل محیط زیست در سازمان جهانی تجارت
بند
– توسعه حقوق بین الملل محیط زیست تحت ماده
گات در رویه نهاد حل اختلاف
بند۳– توسعه حقوق بین الملل محیط زیست با تبیین شروط لازم حفاظتی درموافقت نامه بهداشتی و بهداشت گیاهی در رویه نهاد حل اختلاف
بند
– بازخورد برخی از اصول حقوق بین الملل محیط زیست در رویه نهاد حل اختلاف
۱ پذیرش اصل احتیاط به عنوان یک اصل در حقوق بین الملل محیط زیست در رویه نهاد حل اختلاف
۲ پذیرش اصل مسیولیت مشترک اما متفاوت در رویه نهاد حل اختلاف
بند
– حفاظت از محیط زیست در رویه نهاد حل اختلاف به منظور دست یابی به توسعه پایدار
بند ۶– شناسایی و پذیرش نهادهای غیر دولتی در نهاد حل اختلاف در حفاظت از محیط زیست
بند۷– توسعه شمول استاندارد های بین المللی در موافقت نامه فنی در حفاظت از محیط زیست
بند۸ – توسعه اقدامات مربوط به حفاظت از منابع طبیعی تجدید ناپذیر
مبحث دوم: نهاد حل اختلاف و توسعه برخی از موضوعات حقوق بین الملل
گفتار اول : نهاد حل اختلاف و توسعه زمینه های مسیولیت بین المللی
بند
– توسعه ارکان تحقق مسیولیت بین المللی دولت
بند
– توسعه روش های تصمیم گیری مرجع اختلاف و روش های جبرانی
۱ توسعه تصمیمات نهاد حل اختلاف
۲ توسعه روش های جبرانی در رویه نهاد حل اختلاف
بند
– توسعه اقدامات اجرایی از طریق نظارت بر اجرای احکام ( توصیه ها و پیشنهادهای)
بند
– عدم لزوم داشتن نفع حقوقی در استناد به مسیولیت دولت متخلف
گفتار دوم: توسعه قواعد تفسیر معاهدات در رویه نهاد حل اختلاف
بند یک– توسعه شیوه های تفسیر موافقتنامه ها در رویه حل اختلاف
۱ تبیین قاعده کلی تفسیر: شناسایی قواعد تفسیر کنوانسیون وین به عنوان قواعد عرفی حقوق بین الملل در رویه نهاد حل اختلاف
۲ تفسیر مبتنی بر هدف، موضوع، متن و زمینه موافقتنامه به عنوان قواعد اساسی و عناصر تفسیر
بند دو– تفسیر مضییق در قضایای در برگیرنده امور حاکمیتی
بند سه – توجه به اصل اثر بخشی تفسیر
گفتار سوم : تاثیر رویه نهاد حل اختلاف بر برخی اصول حقوق بین الملل
بند۱– تمایز بین اصول حقوق بین الملل
بند۲ – اصل حسن نیت به عنوان یک اصل ناظر بر اعمال حقوقی دولتها در رویه نهاد حل اختلاف
بند۳ – اصل انتظارات مشروع در رویه نهاد حل اختلاف
۱ تبیین کلی اصل ۱۰۳
نمود اصل انتظارات مشروع در رویه حل اختلاف
بند ۴– اصل تناسب در رویه نهاد حل اختلاف
بند ۵– تجلی برخی از اصول حقوق بین الملل در نظام حل اختلاف سازمان جهانی تجارت
بند
– اصول و قواعد عرفی حقوق بین الملل عام به عنوان ابزار تکمیلی و تفسیری نهاد حل احتلاف
فصل چهارم) نهاد حل اختلاف: گسترش نهادهای حقوق بین الملل و عملکرد دولتها
مبحث اول: نهاد حل اختلاف و گسترش نهادهای بین المللی
گفتار اول: انواع و گسترش موافقت نامه ها ی تجارت منطقه ای
بند۱ – مناطق آزاد تجاری و اتحادیه های گمرکی در گات
بند۲ – انواع موافقتنامه های تجاری
بند ۳– گسترش بین المللی موافقت نامه های تجاری منطقه ای
بند ۴– حل و فصل اختلافات طبق مقررات گات و تبیین موافقت نامه های تجاری منطقه ای
گفتار دوم: نهاد حل اختلاف سازمان جهانی تجارت و تبیین موافقتنامه ترتیبات تجارت منطقه ای
بند۱– صلاحیت نهاد حل اختلاف در ارزیابی ترتیبات تجارت منطقه ای با الزامات گات
بند۲– بی اثر بودن تصمیم کمیته موافقتنامه های تجاری در ارزیابی موافقتنامه های تجاری در رویه حل اختلافات
بند۳– تبیین مقررات مربوط به اتحادیه های گمرکی در رویه نهاد حل اختلاف
بند۴– رویه دولتها در قبال موافقتنامه های تجارت منطقه ای : فرض شکل گیری قاعده عرفی
بند۵ – ماهیت واحد موافقتنامه های سازمان جهانی تجارت در رویه نهاد حل اختلاف
گفتار سوم: تاثیر رویه نهاد حل اختلاف بر سیستم حل اختلاف برخی نهادهای بین المللی
بند۱– تاثیر رویه نهاد حل اختلاف در موافقت نامه تجارت منطقه ای نفتا
بند۲ – تاثیر رویه نهاد حل اختلاف بر موافقت نامه تجارت آزاد اروپا
مبحث دوم: بررسی عملکرد دولتهای عضو سازمان در برابر رویه نهاد حل اختلاف
گفتار اول: عملکرد کلی دولتها در قبال رویه نهاد حل اختلاف
بند
– رویکرد کلی دولتها
بند
– اتحادیه اروپا ( جوامع اروپایی) و رویه نهاد حل اختلاف
بند۳– کشورهای در حال توسعه عضو سازمان و مشارکت فعال در سیستم فیصله اختلافات نظام حل اختلاف ۱۳۴
مفهوم و طبقه بندی کشورهای در حال توسعه
۲ حقوق مربوط به کشورهای در حال توسعه
۳ کشورهای در حال توسعه و استقبال از رویه نهاد حل اختلاف در حل اختلافات
گفتار دوم: تاثیر رویه نهاد حل اختلاف بر مقررات داخلی و عملکرد موردی برخی دولتها
بند۱ – بررسی موردی تعامل برخی دولتها با رویه نهاد حل اختلاف
۱ آمریکا و رویه نهاد حل اختلاف سازمان جهانی تجارت
۲ رویه دولت استرالیا در قبال آراء نهاد حل اختلاف ۱۳۹
دولت برزیل و رویه نهاد حل اختلاف
بند ۲– بررسی موردی تاثیر رویه نهاد حل اختلاف بر برخی مقررات داخلی اعضاء سازمان ۱۴۲
اثار آراء نهاد اختلاف سازمان جهانی تجارت بر قوانین داخلی آمریکا
۲ تاثیر رویه نهاد اختلاف بر مصوبات اتحادیه اروپا
نتیجه گیری
فهرست منابع
یک – منابع فارسی
الف) کتاب
ب) مقاله
دو– منابع خارجی
الف) مقاله
ب) اسناد
ج) آراء نهاد حل اختلاف
د) منابع آنلاین
کلیدواژه ها
- نهاد حل اختلاف
- سازمان جهانی تجارت
- توسعه حقوق بین الملل
- ساختار حقوق بین الملل
- حوزه ها و قواعد ماهوی حقوق بین الملل
- آراء و رویه نهاد حل اختلاف