تحلیل انتقادی حقوق کیفری افغانستان در قبال جرایم علیه بشریت ازمنظر فقه و اسناد بین الملل

عنوان	تحلیل انتقادی حقوق کیفری افغانستان در قبال جرایم علیه بشریت ازمنظر فقه و اسناد بین الملل
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	سیدمحمدعلی رضوی
استاد راهنما	ابوالفتح خالقی
استاد مشاور	عبدالحکیم سلیمی
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۴۰۱
دانشگاه	جامعه المصطفی العالمیه

تحلیل انتقادی حقوق کیفری افغانستان در قبال جرایم علیه بشریت ازمنظر فقه و اسناد بین الملل عنوان رساله ای است که توسط سیدمحمدعلی رضوی، با راهنمایی ابوالفتح خالقی و با مشاوره عبدالحکیم سلیمی در سال ۱۴۰۱ و در مقطع دکتری جامعه المصطفی العالمیه دفاع گردید.

چکیده

جنایت علیه بشریت یکی از وحشیانه ترین جنایت های است که به پیروی از اساسنامه دیوان کیفری بین المللی، درحقوق داخلی افغانستان نیز جرم انگاری گردیده است. براساس ماده ۳۳۵ کدجزای افغانستان، قتل، نابودسازی، به بردگی گرفتن، اخراج یا کوچ اجباری، حبس و... جنایت علیه بشریت شمرده می شوند، مشروط براین که عمدا و آگاهانه انجام یافته و بخشی ازحمله گسترده یا سازمان یافته علیه یک گروه غیرنظامی باشد. این رساله تحلیل انتقادی جنایت علیه بشریت درحقوق جزای افغانستان را به روش تحلیلی– انتقادی و ابزارگردآوری اسناد و مدارک و روش گردآوری اسنادی به عنوان رسالت اصلی مورد نظر دارد. اهداف این رساله درسه بخش پی گیری گردیده است. از بررسی بخش نخست می توان به این نتیجه دست یافت که جرم انگاری جنایت علیه بشریت درحقوق کیفری افغانستان، درمطابقت با اساسنامه دیوان کیفری بین المللی و تقریبا درتمامی مصادیق و شرایط با سند بین المللی مورد نظر نسبتا هماهنگ است. در مقابل این عنوان مجرمانه(جنایت علیه بشریت) و همینطور برخی از مصادیق آن درفقه جرم شمرده نشده، هرچند ارتکاب آنها درمجموع توسط شریعت هم مورد منع قرارگرفته اند. دربخش مسولیت کیفری جنون، مستی، طفولیت، اضطرار، اکراه واجبار، علل رافع مسولیت کیفری شمرده شده و رضایت مجنی علیه، ایفای وظیفه، تعمیل امر آمر و دفاع مشروع، علل موجهه جرم محسوب می گردند و درمقابل حقوق کیفری افغانستان بر اساس مواد ۳۴۲و ۳۴۳ کدجزا برای فرماندهان و مقامات ارشد درجرایم علیه بشریت، مسوولیت درنظرمی گیرد که دراین زمینه با اسناد بین المللی هماهنگ است، هرچند فقه اسلامی درامور کیفری قایل به مسولیت ناشی از فعل غیر، نیست. انتقاد مهم دیگری که در این زمینه برحقوق کیفری افغانستان هم از منظر فقه و هم اسناد بین الملل وجود دارد، عدم پذیرش اشتباه به عنوان مانع مسولیت کیفری است. براساس ماده ۳۳۵ کدجزا جنایت علیه بشریت درحقوق کیفری افغانستان دارای مجازات های اصلی، تکمیلی و تبعی است. مجازات اصلی شامل اعدام، حبس و جزای نقدی است. قتل درقالب جنایت علیه بشریت و هریک از مصادیق ده گانه دیگر درصورتی که منجر به قتل شوند، می توانند مجازات اعدام درپی داشته باشند که این موضع از منظر اسناد بین المللی مشابه قابل انتقاد است همانگونه که موضع حقوق کیفری افغانستان نسبت به عدم تعیین مجازات برای مرتکبین جرایم جنسی خشن از منظر فقه سزاوار نقد می باشد. نهایت اینکه با وجود نقدهای جدی و جزیی نسبت به حقوق کیفری افغانستان در قبال جنایت علیه بشریت، درمجموع قوانین افغانستان در پی تحقق اهدافی است که فقه اسلامی و اخیرا اسناد بین المللی نیز آن را مورد توجه قرار داده اند. و آن عبارت است از تلاش برای تحقق صلح وعدالت از طریق خاتمه دادن مصونیت کیفری مجرمین بزرگ!

ساختار و فهرست رساله

فهرست تفصیلی نوشتار Contents تقدیم به:

سپاسگزاری:

چکیده

مقدمه؛

تبیین مساله

سوال اصلی

سوال های فرعی

پیشینه ی تحقیق

ضرورت انجام تحقیق

فرضیه های تحقیق

اهداف تحقیق

نظریه پردازی یا نوآوری

روش تحقیق:

روش گردآوری:

قلمرو تحقیق:

فصل ها و بخش های رساله(ساماندهی تحقیق)

فصل اول: کلیات جرایم علیه بشریت

۱–۱– مفهوم شناسی

۱–۱–۱–مفهوم تحلیل

۱–۱–۲– مفهوم انتقاد

۱–۱–۳– مفهوم جنایت علیه بشریت

۱–۱–۳–۱–مفهوم جنایت

۱–۱–۳–۲–مفهوم بشریت

۱–۱–۳–۳– مفهوم جنایت علیه بشریت

۱–۱–۱–۱–تعریف جنایت علیه بشریت در پیشنویس اساس نامه دیوان

۱–۱–۱–۲– تعریف جنایت علیه بشریت در اساس نامه دیوان کیفری بین المللی

۱–۱–۱–۳– تعریف جنایت علیه بشریت در قوانین جزایی افغانستان

۱–۱–۴– مفهوم اسناد بین الملل

۱–۱–۵– مسیولیت کیفری

۱–۲– سیرتاریخی جرایم علیه بشریت

۱–۲–۱– سیرکلی جرایم علیه بشریت در جهان

۱–۲–۱–۱– قبل از جنگ جهانی دوم

۱–۲–۱–۲– جنگ جهانی دوم و جنایت علیه بشریت

۱–۲–۱–۳– استقلال جنایات علیه بشریت از جنایات جنگی

۱–۲–۱–۴– تفاوت جنایت علیه بشریت و نسلکشی

۱–۲–۲ – پیشینه ی تاریخی جرایم علیه بشریت در افغانستان

۱–۲–۲–۱– جنایت علیه بشریت در سالهای ابتدایی تاسیس کشور

۱–۲–۲–۲– عبدالرحمن خان، قهرمان جنایت های ضد بشری درکشور

۱–۲–۲–۳– جنایت علیه بشریت در هنگامه حکمرانی آل یحی

۱–۲–۲–۴– جنایت علیه بشریت در هنگامه اشغال کشور توسط قوای سرخ شوروی

۱–۲–۲–۵– کمونیست های وطنی و جنایت علیه بشریت

۱–۲–۲–۶– جنایت علیه بشریت در عصر حاکمیت مجاهدین

۱–۲–۲–۷– ارتکاب جنایت علیه بشریت در زمان حاکمیت طالبان

۱–۲–۲–۸– ارتکاب جنایت علیه بشریت توسط آمریکا و ناتو در افغانستان

۱–۲–۲–۹– داعش میراث دار جرایم ضدبشری

۱–۲–۲–۱۰– جنایت علیه بشریت در حکومت مجدد طالبان

۱–۳– ویژگی های جنایت علیه بشریت

۱–۳–۱– لزوم وجود "طرح و نقشه متفق"

۱–۳–۲– فقدان عامل موجهه

۱–۳–۳– عدم شمول مرور زمان

۱–۳–۴– اعمال فوری قانون جدید

۱–۳–۵– امکان استرداد مجرم به کشورهای دیگر

۱–۴– شیوه های پیگرد ملی جنایات بین المللی

۱–۴–۱– اجرای مستقیم حقوق بین الملل عرفی

۱–۴–۲– مجازات بر اساس مقررات حقوق کیفری ملی

۱–۴–۲–۱– ارجاع پویا به حقوق بین الملل عرفی توسط حقوق کیفری ملی

۱–۴–۲–۲–ارجاع ایستا به اساس نامه رم

۱–۴–۲–۳–مقررات حقوق کیفری مستقل

۱–۵– مبانی جرم انگاری جنایت علیه بشریت

۱–۵–۱– مبنای جرم انگاری جنایت علیه بشریت درحقوق افغانستان

۱–۵–۱–۱– ضرورت های ملی جرم انگاری

۱–۵–۱–۱–۱– فرض پیوستن به اساسنامه رم

۱–۵–۱–۱–۲– فرض نپیوستن به اساسنامه رم

۱–۵–۱–۲– ضرورت های بین المللی

۱–۵–۱–۲–۱– تامین عدالت و امنیت بین المللی

۱–۵–۱–۲–۲– نقش محدود دیوان کیفری بین المللی

۱–۵–۲– مبنای جرم انگاری جنایت علیه بشریت در فقه

۲–۱–۲–۱– اهداف مربوط برجامعه

۲–۱–۲–۱–۱– پاسداشت حدود و حریم الهی

۲–۱–۲–۱–۲– مبارزه با فساد و تباهی

۲–۱–۲–۲– اهداف مربوط به مرتکب و قربانی جرم

۲–۱–۲–۲–۱– مبارزه با جرایم

۲–۱–۲–۲–۲– بازدارندگی

۲–۱–۲–۲–۳– حمایت از جامعه و حفظ نظاماجتماعی

۲–۱–۲–۲–۴– اصلاح و بازپروری مجرم

۲–۱–۲–۲–۵– تشفی خاطر قربانی جرم

۱–۵–۳– مبنای جرم انگاری جنایت علیه بشریت دراسناد بین الملل

۲–۱–۳–۱– ریشه در حقوق طبیعی

۲–۱–۳–۲– از حقوق بشر تا محاکم کیفری بین المللی

۲–۱–۳–۲–۱– حقوق بشر بین المللی

۲–۱–۳–۲–۲– حقوق بین الملل بشردوستانه

۲–۱–۳–۲–۳–حقوق بین الملل کیفری

۲–۱–۳–۲–۴– حقوق محاکم کیفری بین المللی

فصل دوم: عناصر/ ارکان جنایت علیه بشریت

۱–۲– عنصرقانونی جنایت علیه بشریت

۱–۲–۱– تعریف عنصر قانونی

۱–۲–۲– نتایج وجود عنصر قانونی

۱–۲–۱–۱– عطف بماسبق نشدن قوانین جزایی

۱–۲–۱–۲– تفسیر مضیق یا محدود قوانین جزایی

۱–۲–۳– تبیین عنصرقانونی جنایت علیه بشریت

۱–۲–۴– تحلیل و نقد

۱–۲–۴–۱– تحلیل و نقد از منظر فقه

۱–۲–۴–۲– تحلیل و نقد از منظر اسناد بین الملل

۲–۲– عنصرمادی جنایت علیه بشریت

۲–۲–۱– موضوع جرم در جرایم علیه بشریت؛

۲–۲–۲– رفتار فزیکی؛

۲–۲–۲–۱– قتل

۲–۲–۲–۱–۱– تبیین جرم قتل

۲–۲–۲–۱–۲– تحلیل و نقد

۲–۲–۲–۱–۲–۱– تحلیل و نقد از منظر فقه

۲–۲–۲–۱–۲–۲– تحلیل و نقد از منظر اسناد بین الملل؛

۲–۲–۲–۲– نابودسازی

۲–۲–۲–۲–۱– تبیین جرم نابود سازی

۲–۲–۲–۲–۲– تحلیل و نقد

۲–۲–۲–۲–۲–۱– تحلیل و نقد از منظر فقه؛

۲–۲–۲–۲–۲–۲– تحلیل و نقد از منظر اسناد بین الملل؛

۲–۲–۲–۳– به بردگی گرفتن

۲–۲–۲–۳–۱– تبیین جرم به بردگی گرفتن

۲–۲–۲–۳–۲– تحلیل و نقد

۲–۲–۲–۳–۲–۱– تحلیل و نقد از منظر فقه؛

۲–۲–۲–۳–۲–۲– تحلیل و نقد از منظر اسناد بین الملل؛

۲–۲–۲–۴– اخراج یا کوچ اجباری یک جمعیت

۲–۲–۲–۴–۱– تبیین جرم اخراج/ کوچ اجباری

۲–۲–۲–۴–۲– تحلیل و نقد

۲–۲–۲–۴–۲–۱– تحلیل و نقد از منظر فقه؛

۲–۲–۲–۴–۲–۲– تحلیل و نقد از منظر اسناد بین الملل؛

۲–۲–۲–۵– حبس کردن یا ایجاد محرومیت شدید از آزادی های جسمانی

۲–۲–۲–۵–۱– حبس کردن یا ایجاد محرومیت شدید از آزادیهای جسمانی

۲–۲–۲–۵–۲– تحلیل و نقد

۲–۲–۲–۵–۲–۱– تحلیل و نقد از منظر فقه؛

۲–۲–۲–۵–۲–۲– تحلیل و نقد از منظر اسناد بین الملل؛

۲–۲–۲–۶– شکنجه

۲–۲–۲–۶–۱– تبیین جرم شکنجه

۲–۲–۲–۶–۲– تحلیل و نقد

۲–۲–۲–۶–۲–۱– تحلیل و نقد از منظر فقه؛

۲–۲–۲–۶–۲–۲– تحلیل و نقد از منظر اسناد بین الملل؛

۲–۲–۲–۷– جرایم خشونت بار جنسی

۲–۲–۲–۷–۱– تجاوز جنسی

۲–۲–۲–۷–۲– برده گیری جنسی

۲–۲–۲–۷–۳– فحشای اجباری

۲–۲–۲–۷–۴– حاملگی اجباری

۲–۲–۲–۷–۵– عقیم سازی اجباری

۲–۲–۲–۷–۱– هر نوع خشونت های جنسی در همان سطح

۲–۲–۲–۷–۷– تحلیل و نقد

۲–۲–۲–۷–۷–۱– تحلیل و نقد از منظر فقه؛

۲–۲–۲–۷–۷–۲–تحلیل و نقد از منظر اسناد بین الملل؛

۲–۲–۲–۸– تعقیب وآزار هر گروه یا مجموعه مشخصی به دلایل سیاسی، نژادی، ملی و

۲–۲–۲–۸–۱– تبیین جرم تعقیب وآزار

۲–۲–۲–۸–۲– تحلیل و نقد

۲–۲–۲–۸–۲–۱– تحلیل و نقد از منظر فقه؛

۲–۲–۲–۸–۲–۲– تحلیل و نقد از منظر اسناد بین الملل؛

۲–۲–۲–۹– ناپدید کردن اجباری اشخاص

۲–۲–۲–۹–۱– تبیین جرم ناپدید سازی اجباری

۲–۲–۲–۹–۲– تحلیل و نقد

۲–۲–۲–۹–۲–۱– تحلیل و نقد از منظر فقه؛

۲–۲–۲–۹–۲–۲– تحلیل و نقد از منظر اسناد بین الملل؛

۲–۲–۲–۱۰– تبعیض نژادی

۲–۲–۲–۱۰– تبیین جرم تبعیض نژادی

۲–۲–۲–۱۰–۲– تحلیل و نقد

۲–۲–۲–۱۰–۲–۱– تحلیل و نقد از منظر فقه؛

۲–۲–۲–۱۰–۲–۱– تحلیل و نقد از منظر اسناد بین الملل؛

۲–۲–۲–۱۱– سایر اعمال غیر انسانی مشابه

۲–۲–۲–۱۱–۱– تبیین جرم

۲–۲–۲–۱۱–۲– تحلیل و نقد

۲–۲–۲–۱۱–۲–۱– تحلیل و نقد از منظر فقه؛

۲–۲–۲–۱۱–۲–۲– تحلیل و نقد از منظر اسناد بین الملل؛

۲–۲–۳– شرایط و اوضاع و احوال لازم برای تحقق جنایت علیه بشریت

۲–۲–۳–۱– عمل مجرمانه بخشی از یک حمله

۲–۲–۳–۲– گستردگی یا سازمان یافتگی حمله

۲–۲–۳–۳– گروه غیرنظامی هدف حمله

۲–۲–۳–۴– آگاهی مرتکب از گستردگی یا سیستماتیک بودن حمله

۲–۲–۳–۵– نقش عنصر تبعیض

۲–۲–۴– نتیجه حاصل از رفتار مجرمانه مرتکب

۲–۲–۵– رابطه علیت بین نتیجه و رفتار مرتکب

۲–۲–۶– تحلیل و نقد

۲–۲–۶– ۱– تحلیل و نقد از منظر فقه

۲–۲–۶– ۲– تحلیل و نقد از منظر اسناد بین الملل

۲–۳– عنصرمعنوی جنایت علیه بشریت

۲–۳–۱– عمد در فعل

۲–۳–۲– قصد نتیجه

۲–۳–۳– تحلیل و نقد

۲–۳–۳–۱– تحلیل و نقد از منظر فقه

۲–۳–۳–۲– تحلیل و نقد از منظر اسناد بین الملل

فصل سوم: پاسخ دهی کیفری به ارتکاب جنایت علیه بشریت

۳–۱– مسولیت کیفری مرتکبین جرایم علیه بشریت

۳–۱–۱– موانع مسوولیت جزایی(علل رافع مسولیت کیفری)

۳–۱–۱–۱– جنون و امراض روانی

۳–۱–۱–۲– سکر، خواب یا بی هوشی

۳–۱–۱–۳– طفولیت /کودکی

۳–۱–۱–۴– اضطرار

۳–۱–۱–۵– اک––––––راه واجبار

۳–۱–۱–۶–تحلیل و نقد

۳–۱–۱–۶–۱– تحلیل و نقد از منظر فقه

۳–۱–۱–۶–۲– تحلیل و نقد از منظر اسناد بین الملل

۳–۱–۲– اسباب اباحت( علل موجهه جرم)

۳–۱–۲–۱– رضایت مجنی علیه

۳–۱–۲–۲– ایفای وظیفه

۳–۱–۲–۳– تعمیل امر آمر

۳–۱–۲–۴– دفاع مشروع

۳–۱–۲–۵– تحلیل و نقد

۳–۱–۲–۵–۱– تحلیل و نقد از منظر فقه

۳–۱–۲–۵–۲– تحلیل و نقد از منظر اسناد بین الملل

۳–۱–۳– مسوولیت فرماندهان و مقامات ارشد در جرایم علیه بشریت

۳–۱–۳–۱– موارد مسولیت فرماندهان

۳–۱–۳–۲– موارد مسوولیت مقامات ارشد

۳–۱–۳–۳– تحلیل و نقد

۳–۱–۳–۳–۱– تحلیل و نقد از منظر فقه

۳–۱–۳–۳–۲– تحلیل و نقد از منظر اسناد بین الملل

۳–۲– ضمانت اجراهای مقرر برای جرایم علیه بشریت

۳–۲–۱– مفهوم جزا/ کیفر

۳–۲–۲– اصول حاکم بر ضمانت اجراهای کیفری

۳–۲–۲–۱– اصل قانونی بودن مجازات

۳–۲–۲–۲– اصل تساوی مجازات ها

۳–۲–۲–۳– اصل شخصی بودن مجازات

۳–۲–۲–۴– تحلیل و نقد

۳–۲–۲–۴–۱– تحلیل و نقد از منظر فقه

۳–۲–۲–۴–۲– تحلیل و نقد از منظر اسناد بین الملل

۳–۲–۳– انواع ضمانت اجراهای کیفری حاکم بر جنایت علیه بشریت

۳–۲–۳–۱– تقسیم بندی مجازات از منظر شریعت

۳–۲–۳–۲– تقسیم مجازات ها بر حسب موضوع

۳–۲–۳–۳– طبقه بندی مجازات ها بر حسب ماهیت قضایی آن ها

۳–۲–۴– جنایت علیه بشریت و مجازات های آن در حقوق کیفری افغانستان

۳–۲–۴–۱– مجازات های اصلی

۳–۲–۴–۱–۱– مجازات اعدام

۳–۲–۴–۱–۲– مجازات حبس

۳–۲–۴–۱–۳– مجازات نقدی

۳–۲–۴–۲– مجازات های تکمیلی

۳–۲–۴–۲–۱– مفهوم مجازات تکمیلی

۳–۲–۴–۲–۲– مجازات های تکمیلی در ارتباط با مجازات های تبعی

۳–۲–۴–۲–۳– انواع جزاهایی تکمیلی در حقوق کیفری افغانستان

۳–۲–۴–۳– مجازات های تبعی

۳–۲–۴–۳–۱– مفهوم جزای تبعی

۳–۲–۴–۳–۲– جزاهای تبعی برای مرتکبین جرایم علیه بشریت

۳–۲–۴–۳–۳– تحلیل و نقد

۳–۳– نتایج و یافته های بحث

پیشنهادات

فهرست منابع

۴–۱– کتاب های فارسی:

۴–۲– کتب عربی:

۴–۳– مقالات:

۴–۴– قوانین و مقررات داخلی:

۴–۵– قوانین خارجی و اسناد بین المللی

۴–۶– سایت های انترنتی:

واژها و اصطلاحات

کلیدواژه ها

• جنایات علیه بشریت
• جرایم بین المللی