نیازهای زیستی انسانی به مثابه بنیان حقوق بشر و بازتاب آن در اسناد بین المللی حقوق بشر و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

عنوان	نیازهای زیستی انسانی به مثابه بنیان حقوق بشر و بازتاب آن در اسناد بین المللی حقوق بشر و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
رشته	حقوق عمومی
دانشجو	ساناز بهبودی کلهری
استاد راهنما	احمد مومنی راد
استاد مشاور	سیدحسین ملکوتی
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۴۰۲
دانشگاه	دانشگاه تهران

نیازهای زیستی انسانی به مثابه بنیان حقوق بشر و بازتاب آن در اسناد بین المللی حقوق بشر و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران عنوان رساله ای است که توسط ساناز بهبودی کلهری، با راهنمایی احمد مومنی راد و با مشاوره سیدحسین ملکوتی در سال ۱۴۰۲ و در مقطع دکتری دانشگاه تهران دفاع گردید.

چکیده

نیازهای زیستی انسانی به مثابه بنیان حقوق بشر و بازتاب آن در اسناد بین المللی حقوق بشر و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران چکیده نیازهای زیستی در پرتو اسناد بین المللی شامل آن دسته از نیازهایی بوده است که در بخش سوم ماده ۶ میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی آمده است در این میثاق بین المللی به بررسی نیازهای اساسی حقوق بشر اشاره دارد؛ اما آنچه که در این میثاق از نیاز های زیستی انسانی آورده شده است با تفسیر آن می توان به مفهوم نیاز و حق زندگی انسانی و هرآنچه برای زیستن انسان نیاز هست پی برد. در اعلامیه جهانی حقوق بشر سازمان ملل متحد نیازهای اساسی و عدالت محور انسان برای زندگی در حیطه حقوق شخصی شامل؛ حق حیات و برخورداری از آزادی و امنیت شخصی، آزادی از شکنجه و رفتار یا مجازات بی رحمانه، غیرانسانی یا تحقیرآمیز، آزادی از دستگیری یا بازداشت خودسرانه، حق دادرسی منصفانه، آزادی از تبعیض، حق برابری حمایت قانونی، آزادی از مداخله خودسرانه در حریم خصوصی، خانواده، خانه یا مکاتبات، آزادی انجمن، بیان، گردهمایی و رفت وآمد، حق درخواست و بهره مندی از پناهندگی، حق تابعیت، آزادی فکر، وجدان و دین، حق رای و مشارکت در حکومت، حق شرایط کار مطلوب و عادلانه، حق غذای کافی، پناهگاه، پوشاک و امنیت اجتماعی، حق سلامت، حق آموزش، حق مالکیت، حق مشارکت در زندگی فرهنگی، حق توسعه پیشرفت اشاره شده است؛ لذا آن چه در این رساله مدنظر است بررسی نیازهای زیستی انسانی به مثابه بنیان حقوق بشر و بازتاب آن در اسناد بین المللی حقوق بشر و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بوده است که به روش تحلیلی _ توصیفی انجام پذیرفته و برای جمع آوری اطلاعات به روش مطالعه اسنادی – کتابخانه ای گام برداشته و لذا آنچه محقق در صدد تحقق آن است؛ تشریح مبانی حقوق بشر در نظام حقوقی ایران و غرب، واکاوی جایگاه نیازهای انسانی در تقنین در حوزه حقوق بشر، مقایسه تطبیقی رویکرد ایران و غرب به مقوله حقوق بنیادین بشر، و بررسی رویکرد حقوق ایران و حقوق بین الملل به مقوله حق برخورداری از حیات، آزادی، امنیت، مسکن، بهداشت، و... .، تبیین و شناسایی خلاف های حقوقی و ارایه پیشنهاداتی به منظور مرتفع نمودن موانع و نقصان های حقوقی موجود بوده است. واژگان کلیدی: اسناد بین المللی حقوق بشر، حقوق بشر، قانون اساسی ایران، نیازهای زیستی انسانی.

ساختار و فهرست رساله

فهرست مطالب عنوان صفحه مقدمه

الف– بیان مسیله

ب– اهمیت و ضرورت

ج– اهداف

د– فرضیه ها

و– قلمرو رساله

ز–سازماندهی پژوهشی

فصل اول:مفاهیم، پیشینه و مبانی نظری

۱–۱– مفاهیم

۱–۱–۱– نیازهای زیستی

۱–۱–۱–۱– نیازهای زیستی انسان در حقوق

۱–۱–۱–۲– نیازهای زیستی در میثاق های بین المللی

۱–۱–۲– انواع نیازهای انسانی

۱–۱–۳– ویژگی های نیازهای انسانی

۱–۱–۴– حقوق بشر

۱–۱–۵– حقوق انسانی بنیادین

۱–۲– تاریخچه موضوع

۱–۲–۱– سیر تاریخی

۱–۲–۱–۱– سیر تاریخی توجه به نیازهای زیستی انسان

۱–۲–۲– سیر تقنینی مربوط به نیازهای انسانی

۱–۲–۲–۱– نیازهای انسانی به مثابه حقوق بشر در میثاق های بین المللی

۱–۲–۲–۲– نیازهای انسانی به مثابه حقوق بشر در قوانین جمهوری اسلامی ایران

۱–۳– مبانی نظری

۱–۳–۱– بررسی دیدگاه های نظری در ارتباط با نیازهای زیستی انسان و بنیان حقوق بشر

۱–۳–۱– ۱– دیدگاه فلسفی

۱–۳–۱– ۲– دیدگاه اجتماعی و فرهنگی

۱–۳–۱– ۳– دیدگاه های نظری اقتصادی

۱–۳–۱– ۴– دیدگاه سیاسی

۱–۳–۱– ۵– دیدگاه نظری قرآن و اسلام

۱–۳–۲– از منظر مقررات حقوق عمومی

۱–۳–۲–۱– برخورداری از حقوق عمومی نسبت به منابع موجود در جامعه

۱–۳–۲–۲– مالکیت مشروع ۵۰ ۱–۳–۲–۳– حق کرامت

۱–۳–۲–۴– اتحاد اجتماعی

۱–۳–۲–۴–۱– از دیدگاه حقوق مدنی جمهوری اسلامی ایران

۱–۳–۲–۴–۲– دیدگاه قوانین و مقررات اساسی جمهوری اسلامی ایران

۱–۳–۲–۴–۳– دیدگاه بین المللی حقوق بشر

۱–۳–۳– مروری بر دیدگاه های نظری متفکران اسلامی قرن حاضر

۱–۳–۴– مروری بر دیدگاه های نظری متفکران غربی قرن حاضر

فصل دوم:نیازهای زیستی انسانی و بازتاب آن در اسناد بینالمللی حقوق بشر

۲–۱– جایگاه نیازهای زندگی انسان در اسناد بین المللی حقوق بشری

۲–۱–۱– اعلامیه بین المللی حقوق بشر با نگاهی بر مضمون آن

۲–۱–۱–۱– حقوق نخستین مدنی و سیاسی بشر

۲–۱–۱–۲– حقوق بنیادی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بشر

۲–۱–۲– اسناد بین المللی حقوق بشر در راستای نیازهای زیستی انسان

۲–۱–۲–۱– میثاق بین المللی کرامت انسان

۲–۱–۲–۲– میثاق بین المللی نیازهای بنیادین

۲–۱–۲–۳– میثاق بین المللی حق حیات

۲–۱–۲–۴– آزادی از شکنجه و رفتار یا مجازات بی رحمانه، غیرانسانی یا تحقیرآمیز

۲–۱–۲–۵– آزادی از دستگیری یا بازداشت خودسرانه

۲–۱–۲–۶– حق دادرسی عادلانه

۲–۱–۲–۷– آزادی از تبعیض

۲–۱–۲–۸– حق برابری حمایت قانونی

۲–۱–۲–۹– آزادی انجمن، بیان، گردهمایی و رفت وآمد

۲–۱–۲–۱۰– حق درخواست و بهره مندی از پناهندگی

۲–۱–۲–۱۱– آزادی فکر، وجدان و دین

۲–۱–۲–۱۲– حق رای و مشارکت در امور سیاسی

۲–۱–۲–۱۳– حق شرایط کار مطلوب و عادلانه

۲–۱–۲–۱۴– حق غذای کافی، پناهگاه، پوشاک و امنیت اجتماعی

۲–۱–۲–۱۵– حق سلامتی و برخورداری از مراقبت های بهداشتی

۲–۱–۲–۱۶– حق آموزش

۲–۱–۲–۱۷– حق مالکیت

۲–۱–۲–۱۸– حق مشارکت در زندگی فرهنگی

۲–۱–۲–۱۹– حق توسعه/ پیشرفت

۲–۱–۴– رعایت منشور سازمان ملل متحد در شرایط بحرانی

۲–۱–۴–۱– بحران های طبیعی

۲–۱–۴–۲– بحران های اقتصادی

۲–۲– موانع و چالش های نیازهای زیستی انسان در پرتو اسناد بین المللی حقوق بشر

۲–۲–۱– موانع نیازهای زیستی انسان در اسناد بین المللی

۲–۲–۱–۱– موانع حق برخورداری از غذا و دارو

۲–۲–۱–۲– موانع برخورداری از حقوق اجتماعی و مسکن

۲–۲–۱–۳– موانع نیازهای امنیتی

۲–۲–۱–۴– موانع برخورداری از احترام

۲–۲–۱–۵– موانع برخوداری از خودشکوفایی و خود انگیزشی

۲–۲–۲–مقتضیات نیازهای زیستی انسان در اسناد بین المللی

۲–۲–۲–۱– مقتضیات حقوق سیاسی و مدنی(نسل اول)

۳–۲–۲–۲– مقتضیات حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی (نسل دوم)

۲–۲–۲–۳– مقتضیات حق بر صلح، توسعه و محیط زیست سالم (نسل سوم)

۲–۲–۲–۴– حقوق ناشی از پیشرفت شگرف علوم در عصر حاضر (نسل چهارم)

فصل سوم:نیازهای زیستی انسانی و بازتاب آن در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران با نگاهی بر نکات اشتراک و افتراق با قوانین و میثاق های بین المللی حقوق بشر

۳–۱– نیازهای زیستی انسان در حقوق ایران

۳–۱–۱– مروری بر وضعیت اعلامیه بین المللی حقوق بشر در ایران

۳–۱–۲– اسناد بین المللی حقوق بشر در راستای نیازهای زیستی انسان در پرتو قوانین داخلی ایران

۳–۱–۲–۱– حقوق مربوط به کرامت انسان در قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران

۳–۱–۲–۲– حق حیات در قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران

۳–۱–۲–۳– حقوق مربوط به آزادی از شکنجه، نگاهی بر رفتارهای مربوط به نحوه شکنجه

۳–۱–۲–۴– حقوق مربوط به آزادی از دستگیری یا بازداشت خودسرانه

۳–۱–۲–۵– وضعیت حقوق دادرسی منصفانه در قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران

۳–۱–۲–۶– وضعیت حقوق آزادی از تبعیض در قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران

۳–۱–۲–۷– میزان برابری در حق در قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران

۳–۱–۲–۸– وضعیت حریم خصوصی، خانواده، خانه یا مکاتبات در قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران

۳–۱–۲–۹– وضعیت آزادی انجمن، بیان، گردهمایی و رفت وآمد در قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران

۳–۱–۲–۱۰– وضعیت در خصوص حق درخواست و بهره مندی از پناهندگی در قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران

۳–۱–۲–۱۱– حقوق و وضعیت مربوط به حق تابعیت در قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران

۳–۱–۲–۱۲– نحوه آزادی فکر، وجدان و دین در قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران

۳–۱–۲–۱۳– وضعیت حق رای و مشارکت در حکومت در قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران

۳–۱–۲–۱۴– وضعیت حق شرایط کار مطلوب و عادلانه در قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران

۳–۱–۲–۱۵– وضعیت حق غذای کافی، پناهگاه، پوشاک و امنیت اجتماعی در قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران

۳–۱–۲–۱۶– حق برخورداری از سلامت در قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران

۳–۱–۲–۱۷– وضعیت حقوق مر بوط به حق آموزش در قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران

۳–۲– بررسی نکات اشتراک و افتراق

۳–۲–۱– مقایسه مفاد اسناد بین المللی حقوق بشر با تعهدات ایران

۳–۲–۱– ۱– مقایسه ی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و وضعیت حقوق اقلیت ها

۳–۲–۱– ۲– مقایسه ی برخورداری از حقوق کار مساوی از نیازهای اساسی بشر در نظام حقوق بین الملل و جمهوری اسلامی ایران

۳–۲–۱– ۳– مقایسه حق بر تامین اجتماعی به عنوان یک حق بشر در نظام حقوق بین الملل و جمهوری اسلامی ایران

۳–۲–۱– ۴– مقایسه حقوق فرهنگی مقرر در قواعد حقوق بین المللی و قوانین جمهوری اسلامی ایران

۳–۲–۲– افتراقات و اشتراکات نیازهای زیستی انسان در پرتو اسناد بین المللی حقوق بشر با قوانین جمهوری اسلامی ایران

۳–۲–۲– ۱– در رابطه با برخورداری از حق حیات و امنیت شخصی

۳–۲–۲– ۲– دررابطه با آزادی بشر

۳–۲–۲– ۳– در ارتباط با برخورداری از امتیازات اجتماعی به طور عادلانه

نتیجه گیری

پیشنهادات

کلیدواژه ها

• نیازهای زیستی انسانی
• حقوق بشر
• نیازهای زیستی انسانی
• قانون اساسی ایران