ضرورت تاسیس دادگاه جهانی حقوق بشر

عنوان	ضرورت تاسیس دادگاه جهانی حقوق بشر
رشته	حقوق بین الملل
دانشجو	عصمت شیرانی
استاد راهنما	محمود جلالی
استاد مشاور	نسرین مصفا
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۰
دانشگاه	دانشگاه پیام نور استان تهران

ضرورت تاسیس دادگاه جهانی حقوق بشر عنوان پایان نامه ای است که توسط عصمت شیرانی، با راهنمایی محمود جلالی و با مشاوره نسرین مصفا در سال ۱۳۹۰ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور استان تهران دفاع گردید.

چکیده

با وجود تعهدات جامعه بین المللی بر رعایت و اجرای قواعد حقوق بشر بر اساس اسناد متعدد بین المللی، همچنان موانع و مشکلاتی برای دستیابی به حقوق بشر وجود دارد که نظام اجرای حقوق بشر را به چالش می کشد و ضعف آن در رسیدن به ایده آل رعایت حقوق بشری را مشخص می سازد. از مشکلات اجرای حقوق بشر بین المللی، عدم کارایی سازوکارهای نظارت بر اجرای حقوق بشر و غیرالزام آور بودن تصمیمات صادره است. در این رابطه، اهمیت رسیدگی قضایی توسط مراجع ذی صلاح بین المللی و داخلی به دلیل ضمانت اجرای موثر آن برای دور نگه داشتن افراد از آسیب های ناشی از نقض مقررات حقوق بشر، ارتقای موازین رعایت حقوق بشر، به ویژه از طریق قضاوت مردم و جامعه بین المللی، نسبت به دولت ها دارای اهمیت زیادی است. علاوه بر آن، لازم است که بر خلاف دیگر سازوکارهای بین المللی فعال در عرصه حمایت از حقوق بشر که در وظایف عام خود اقدام می کنند؛ نهادی مستقل به مسایل مربوط به اجرای حقوق بشر جهت رفع موانع موجود تشکیل شود. لذا، توجه جامعه بین المللی معطوف به تاسیس نهاد قضایی با ماهیت جهانی، دایمی و مستقل، دارای صلاحیت رسیدگی در زمینه موضوعات حقوق بشر شده است؛ که حوزه صلاحیت و قدرت قضایی جامع و فراگیری داشته باشد و به گونه ای نهایی و لازم الاجرا درباره تخلف از حقوق بشر توسط دولت ها و موجودیت های غیردولتی تصمیم گیری کند و جبران خسارات وارده بر قربانیان نقض حقوق بشر را از متخلفین بخواهد. تشکیل این مرجع قضایی جهانی با عنوان دادگاه جهانی حقوق بشر ایده ای جدید و به عنوان پیش بینی اجرای کامل و تضمین قواعد حقوق بشر با امکان دادخواهی اشخاص غیر دولتی و افراد و مسیول دانستن آن ها است که می تواند در صورت عملی شدن با رسیدگی به موارد مربوط به نقض حقوق بشر، برای دست یافتن جامعه جهانی به تحقق حقوق اساسی بشر و تضمین آن موثر باشد. این موضوع ممکن است با وجود آثار مثبت آن اختلاف نظرات و موانعی را به ویژه در مورد چالش های فرهنگی، حاکمیت دولت ها، جمع آوری دلایل، هزینه ها و سایر مسایلی که قابل تصور است؛ نیز در پی داشته باشد. بنابراین، با وجود عدم تمایل و مقاومت دولت ها و سایر موجودیت ها در تاسیس دادگاه جهانی حقوق بشر، روند رو به رشد ایجاد دادگاه های بین المللی و امکان دادخواهی از این طریق و ضرورت رسیدگی به کاستی های اجرای موازین حقوق بشر از سوی دیگر، نیاز به بررسی ضرورت تاسیس دادگاهی جهانی در موضوع حقوق بشر را در میان سایر سازوکارهای های موجود حمایت از حقوق بشر و به عنوان مکمل حوزه قضایی ملی حقوق بشر ایجاب می کند. این نوشتار، ضمن بررسی این مسایل سعی در بیان و تحلیل ضرورت تاسیس دادگاه جهانی حقوق بشر دارد.

ساختار و فهرست پایان نامه

عنوان صفحه

مقدمه ۱

فصل اول– کلیات ۳

۱–مقدمه ۳

۲– بیان اهداف تحقیق ۳

۳– تعاریف و مفاهیم ۴

۱–۳– حقوق بشر ۴

۲–۳– حقوق بین الملل بشر ۵

۳–۳– حقوق بشر جهانی ۵

۴–۳– ضمانت اجرای بین المللی حقوق بشر ۷

۱–۴–۳– مفهوم ضمانت اجرا ۷

۲–۴–۳– ضرورت وجود ضمانت اجرا ۹

۳–۴–۳– انواع ضمانت اجرا ۹

۱–۳–۴–۳– ضمانت اجرای غیر قضایی ۹

۲–۳–۴–۳– ضمانت اجرای شبه قضایی ۹

۳–۳–۴–۳– ضمانت اجرای قضایی ۱۰

۱–۳–۳–۴–۳– رسیدگی قضایی بین المللی ۱۰

۲–۳–۳–۴–۳– مبنای تشکیل دادگاه های بین المللی ۱۱

الف– روش معاهده ای ۱۱

ب– روش غیرمعاهده ای ۱۱

۲–۱–۳– توجیهات رسیدگی قضایی ۱۱

۱–۲–۱–۳– حق دسترسی به دادرسی عادلانه ۱۱

۲–۲–۱–۳– دایمی بودن نهاد قضایی ۱۲

۳–۲–۱–۳– لزوم ضمانت اجرای موثر ۱۲

۴–۲–۱–۳– اعطای ابتکار عمل به افراد ۱۳

۱–۴–۲–۱–۳– ورود افراد به عرصه بین المللی ۱۳

۲–۴–۲–۱–۳– دادخواهی افراد ۱۴

۳–۱–۳– صلاحیت دادگاه های بین المللی ۱۵

۱–۳–۱–۳– مفهوم صلاحیت ۱۵

۲–۳–۱–۳– مبنای صلاحیت ۱۶

۳–۳–۱–۳– انواع صلاحیت ۱۶

۴– سوالات تحقیق ۱۷

۵– فرضیه های تحقیق ۱۷

۶– سوابق و ضرورت تحقیق ۱۷

۷– مبانی حقوق بشر ۱۹

۸– ویژگی های حقوق بشر ۲۰

۱–۸– تفکیک ناپذیری حقوق بشر ۲۰

۲–۸– جهانشمولی حقوق بشر ۲۱

۳–۸– الزام آوری حقوق بشر ۲۲

۱–۳–۸– ماهیت الزام آوری ۲۲

۲–۳–۸– غیر قابل تخلف بودن ۲۳

۳–۳–۸– کاهش دولت محوری ۲۴

۱–۳–۳–۸– تغییر در اصل حاکمیت دولت ها ۲۴

۲–۳–۳–۸– تغییر در اصل عدم مداخله در امور داخلی دولت ها ۲۵

۴–۳–۸– ملتزمین اجرای حقوق بشر ۲۶

۱–۴–۳–۸– دولت ها ۲۶

۲–۴–۳–۸– اشخاص خصوصی ۲۷

۵–۳–۸– عدم رفتار متقابل در معاهدات ۲۷

۶–۳–۸– محدودیت اعمال حق شرط در معاهدات ۲۸

۷–۳–۸– عدم فسخ یک جانبه در معاهدات ۳۰

۸–۳–۸– عدم تاثیر جانشینی دولت ها در معاهدات ۳۰

۹– منابع بین المللی حقوق بشر ۳۱

۱–۹– معاهدات ۳۱

۱–۱–۹–ماهیت معاهدات حقوق بشری ۳۱

۲–۱–۹– انواع معاهدات موجود ۳۱

۱–۲–۱–۹– معاهدات جهانی حقوق بشری ۳۲

۱–۱–۲–۱–۹– منشور سازمان ملل متحد ۳۲

۲–۱–۲–۱–۹– منشور حقوق بشر ۳۲

۳–۱–۲–۱–۹– معاهدات ایجاد کننده نهاد نظارتی ۳۴

۴–۱–۲–۱–۹– معاهدات فاقد نهاد نظارتی ۳۷

۲–۲–۱–۹– معاهدات منطقه ای حقوق بشر ۳۸

۱–۲–۲–۱–۹–معاهدات حقوق بشر منطقه اروپا ۳۹

۲–۲–۲–۱–۹– کنوانسیون آمریکایی حقوق بشر ۴۰

۳–۲–۲–۱–۹– معاهدات حقوق بشر منطقه آفریقا ۴۱

۴–۲–۲–۱–۹–معاهدات حقوق بشر منطقه آسیا ۴۲

۵–۲–۲–۱–۸– سایر اسناد ۴۳

۲–۹– عرف ۴۴

۳–۹– قواعد آمره ۴۴

۴–۹– رویه قضایی ۴۵

۵–۹– اصول کلی حقوقی ۴۵

۱۰– موانع رعایت حقوق بشر ۴۶

۱–۱۰– موانع عقیدتی و فرهنگی ۴۶

۲–۱۰– موانع اقتصادی ۴۷

۳–۱۰– موانع ناشی از عملکرد دولت ها ۴۸

۱–۳–۱۰– اعمال حاکمیت دولت ها ۴۸

۲–۳–۱۰– برخورد سیاسی ۴۹

۴–۱۰– عدم کارایی موثر سازوکارهای اجرایی ۵۰

۱–۴–۱۰– تاخیر در نظارت بر اجرای حقوق بشر ۵۰

۲–۴–۱۰– توصیه آمیز بودن تصمیمات ۵۱

۳–۴–۱۰– عدم آشنایی افراد با سازوکارها ۵۱

۴–۴–۱۰– فقدان نظام اجرایی متمرکز ۵۲

۵–۴–۱۰– بی توجهی به جبران خسارت ۵۲

۱۱– نتیجه فصل اول ۵۳

فصل دوم– روش های ضمانت اجرای بین المللی حقوق بشر ۵۴

۱– مقدمه ۵۴

۲– ضمانت اجرای غیرقضایی ۵۵

۱–۲– هنجار سازی ۵۵

۲–۲– نظام گزارش دهی ۵۷

۳–۲– تشکیل نهادها و کنفرانس های بین المللی ۶۱

۴–۲– ارایه توصیه ها و نظرات کلی ۶۲

۵–۲– ایجاد هماهنگی در عملکرد نهادها ۶۳

۶–۲– اقدامات مستقیم در موارد نقض ۶۴

۷–۲– سایر اقدامات ۶۵

۳– ضمانت اجرای شبه قضایی ۶۶

۱–۳– دادخواهی ۶۶

۱–۱–۳– دادخواهی دولتی ۶۷

۲–۱–۳– دادخواهی فردی ۶۸

۳–۱–۳– سایر روش های دادخواهی ۷۱

۲–۳– صدور نظریات و توصیه ها ۷۱

۴– ضمانت اجرای قضایی ۷۲

۱–۴– سازوکارهای جهانی ۷۲

۱–۱–۴– دیوان بین المللی دادگستری ۷۲

۲–۱–۴– دیوان بین المللی کیفری ۷۴

۳–۱–۴– سایر نهادهای قضایی بین المللی ۷۵

۲–۴– سازوکارهای منطقه ای ۷۷

۱–۲–۴– دادگاه اروپایی حقوق بشر ۷۷

۲–۲–۴– دیوان دادگستری جوامع اروپایی ۷۸

۳–۲–۴– دادگاه آمریکایی حقوق بشر ۷۹

۴–۲–۴– دادگاه حقوق بشر و مردم آفریقا ۸۰

۵–۲–۴– دادگاه جامعه توسعه آفریقای جنوبی ۸۱

۶–۲–۴– دیوان بین المللی عدل اسلامی ۸۲

۵– نتیجه فصل دوم ۸۳

فصل سوم– زمینه تاسیس دادگاه جهانی حقوق بشر ۸۵

۱–مقدمه ۸۵

۲– ویژگی های دادگاه جهانی حقوق بشر ۸۶

۱–۲– رسیدگی قضایی ۸۶

۲–۲– جهانی بودن ۸۷

۳–۲– صلاحیت موضوعی بر حقوق بشر ۸۸

۳– پیش بینی مدل ساختاری ۸۸

۱–۳– روش هرمی ۸۹

۲–۳– روش هم عرض ۸۹

۳–۳– روش دیوان کیفری بین المللی ۹۰

۴– مبانی تاسیس دادگاه جهانی حقوق بشر ۹۰

۱–۴– پیوستن به اساسنامه ۹۱

۱–۱–۴– تصویب ۹۱

۲–۱–۴– صدور اعلامیه یک جانبه پذیرش ۹۲

۳–۱–۴– الحاق ۹۳

۱–۳–۱–۴– نحوه الحاق به اساسنامه ۹۳

۲–۳–۱–۴– نحوه الحاق به ضمیمه ۹۳

۲–۴– لغو و کناره گیری ۹۴

۵– صلاحیت دادگاه جهانی حقوق بشر ۹۴

۱–۵– صلاحیت شخصی ۹۴

۱–۱–۵– خواهان ۹۵

۱–۱–۱–۵ دولت ها ۹۵

۲–۱–۱–۵– سازمان های بین دولتی ۹۶

۳–۱–۱–۵– موجودیت های غیردولتی ۹۶

۱–۳–۱–۱–۵– اشخاص حقیقی (افراد) ۹۷

۲–۳–۱–۱–۵– اشخاص حقوقی ۹۷

۲–۱–۵– خوانده ۹۹

۱–۲–۱–۵– دولت ها ۹۹

۲–۲–۱–۵– سازمان های بین دولتی ۱۰۰

۳–۲–۱–۵– موجودیت های غیردولتی ۱۰۰

۲–۵– صلاحیت موضوعی ۱۰۲

۳–۵– صلاحیت جهانی (فراسرزمینی) ۱۰۳

۴–۵– تداخل در صلاحیت ۱۰۴

۵–۵– صلاحیت تکمیلی ۱۰۴

۶– ارتباط با سایر نهادهای حقوق بشری ۱۰۵

۱–۶– ارتباط با مراجع قضایی بین المللی ۱۰۵

۱–۱–۶– دادگاه جهانی حقوق بشر و دیوان بین المللی دادگستری ۱۰۵

۲–۱–۶– دادگاه جهانی حقوق بشر و دیوان بین المللی کیفری ۱۰۶

۳–۱–۶– دادگاه جهانی حقوق بشر و دادگاه های منطقه ای ۱۰۷

۴–۱–۶– دادگاه جهانی حقوق بشر و دادگاه های موردی شورای امنیت ۱۰۷

۲–۶– ارتباط با مراجع غیرقضایی ۱۰۸

۱–۲–۶– دادگاه جهانی حقوق بشر و سازمان ملل ۱۰۸

۱–۱–۲–۶– جایگاه دادگاه جهانی در سازمان ملل ۱۰۸

۲–۱–۲–۶– ارتباط دادگاه با سایر ارکان سازمان ملل ۱۰۹

۱–۲–۱–۲–۶– دادگاه جهانی حقوق بشر و شورای حقوق بشر ۱۰۹

۲–۲–۱–۲–۶– دادگاه جهانی حقوق بشر و نهاد های ناشی از معاهده ۱۱۰

۷– موانع و چالش ها ۱۱۱

۱–۷– مخالفت دولت ها ۱۱۱

۲–۷– عدم پذیرش نهاد جدید در سطح جهان ۱۱۲

۳–۷– مشکلات مالی ۱۱۳

۴–۷– جمع آوری دلایل ۱۱۳

۵–۷– حجم زیاد دعاوی ۱۱۴

۸– نتیجه فصل سوم ۱۱۴

فصل چهارم– پیش بینی روش دادرسی در دادگاه جهانی حقوق بشر ۱۱۶

۱– مقدمه ۱۱۶

۲– تشکیلات دادگاه ۱۱۷

۱–۲– دادگاه جامع ۱۱۷

۲–۲– شعب و کمیته ها ۱۱۸

۳–۲– ریاست ۱۱۸

۴–۲– قضات دادگاه ۱۱۹

۳– اقدامات ابتدایی ۱۱۹

۱–۳– گذراندن مراحل دادرسی داخلی ۱۱۹

۲–۳– رعایت مقررات شکلی ۱۲۰

۴– رسیدگی ماهوی ۱۲۱

۱–۴– دادرسی عمومی ۱۲۱

۲–۴– بررسی دلایل ۱۲۲

۵– صدور رای ۱۲۳

۱–۵– دستور موقت ۱۲۳

۲–۵– آرای ترافعی ۱۲۴

۱–۲–۵– روش صدور رای ۱۲۴

۲–۲–۵– مفاد رای ۱۲۵

۱–۲–۲–۵– جبران خسارت ۱۲۵

۲–۲–۲–۵– سازش ۱۲۷

۳–۲–۵– تجدیدنظرخواهی ۱۲۸

۳–۵– رای مشورتی ۱۲۸

۶– اجرای آرا ۱۲۹

۱–۶– کیفیت اجرای آرا ۱۲۹

۲–۶– مسیولین اجرای رای ۱۳۰

۳–۶– نظارت بر اجرای آرا ۱۳۱

۷– مقررات متفرقه ۱۳۲

۱–۷– همکاری با دادگاه جهانی ۱۳۲

۲–۷– هزینه های دادگاه ۱۳۳

۳–۷– زبان های رسمی و کاری ۱۳۳

۴–۷– مقر دادگاه ۱۳۴

۸– نتیجه فصل چهار ۱۳۵

فصل پنجم– نتیجه گیری و ارایه راهکار ها ۱۳۶

منابع و مآخذ ۱۴۰

پیوست ۱ ۱۴۶

پیوست ۲ ۱۶۳

کلیدواژه ها

• دادگاه بین المللی
• ضمانت اجرای قانونی
• دادرسی
• حقوق بشر
• رویه قضایی
• ملل متحد (یو.ان)
• دادگاه جهانی
• حقوق بشر
• ضمانت اجرا
• حقوق بین الملل