سیاست جنایی تقنینی ایران در خصوص حمایت از حریم خصوصی

عنوان	سیاست جنایی تقنینی ایران در خصوص حمایت از حریم خصوصی
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	قاسم عبدی
استاد راهنما	ستار زرکلام
استاد مشاور	فرید محسنی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۱
دانشگاه	دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

سیاست جنایی تقنینی ایران در خصوص حمایت از حریم خصوصی عنوان پایان نامه ای است که توسط قاسم عبدی، با راهنمایی ستار زرکلام و با مشاوره فرید محسنی در سال ۱۳۹۱ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی دفاع گردید.

چکیده

شناسایی حریم خصوصی به عنوان یکی از اساسی ترین الزامات زندگی انسان در دنیای امروز امری واضح و مبرهن است. حق داشتن حریم خصوصی از یک سو و حمایت و پشتیبانی و داشتن ضمانت اجرا در صورت نقض و تجاوز به آن از سوی دیگر از جمله دغدغه های حکومت ها, دولت ها و قانون گذاران به عنوان مهم ترین و اثرگذارترین عاملان در این زمینه بوده است. فعالیت مقنن در تصویب قوانین عادی که ملهم از قانون اساسی است رویه و سیاستی را ایجاد می کند که نوع نگاه و زاویه دید او را در مورد حمایت یا عدم حمایت از پدیده ها نشان می دهد. حریم خصوصی نیز از این قضیه مستثنی نمی باشد. قانون گذاری ایرانی به طور خاص و جداگانه به تهیه و تصویب قوانین در حوزه حریم خصوصی نپرداخته است. هر آنچه که وجود دارد به صورت موادی پراکنده در قوانین متعدد است. لذا در این پایان نامه تلاش بر آن شده است که ابتدا به صورت مقدماتی و کلی مفهوم وجایگاه حریم خصوصی به عنوان یکی از اصلی ترین حقوق اولیه انسان در منابع حقوقی داخلی و خارجی مورد شناسایی قرار گرفته و سپس مبنای اصلی پژوهش بر روی موارد مربوط به حمایت از این حریم در سیاست تقنینی ایرانمورد بررسی قرار و چالش قرارگیرد.

ساختار و فهرست پایان نامه

فهرست مطالب

عنوان صفحه

مقدمه ۱

فصل اول: مفهوم حریم خصوصی و انواع آن ۹

مبحث اول: مفهوم حریم خصوصی ۱۰

گفتار اول: تعریف حریم خصوصی ۱۰

الف) حقوق ایران ۱۰

ب) مقررات اروپایی ۱۲

۱ مقررات اتحادیه اروپا ۱۲

۱–۱ عهدنامه اروپایی حمایت از حقوق اساسی و آزادی های بنیادین سال ۱۹۵۰ ۱۲

۲–۱ عهدنامه شورای اروپا برای حمایت از زندگی خصوصی سال ۱۹۸۱ ۱۳

۳–۱ دستورالعمل شورای اروپا ۱۴

گفتار دوم: تفکیک حریم خصوصی از مفاهیم مشابه ۱۴

الف) حریم خصوصی و اسرار تجاری ۱۴

ب) حریم خصوصی و اسرار حرفه ای ۱۶

مبحث دوم: انواع حریم خصوصی ۲۱

گفتار اول: حریم تن، مسکن، اشیاء، ارتباطات خصوصی ۲۱

الف) حریم تن: ۲۱

۱) مفهوم حریم تن ۲۱

۲) مصادیق حریم تن ۲۲

۱–۲: حریم انسان نسب به بدن ۲۲

۲–۲– حریم انسان نسبت به لباس ۲۳

ب) حریم مسکن ۲۴

۱– مفهوم مسکن ۲۴

۲– مصادیق مسکن ۲۵

ج) حریم اشیاء ۲۶

۱–مفهوم شیء خصوصی: ۲۶

۲– مصداق شیء خصوصی: ۲۷

اتوموبیل ۲۷

د) حریم ارتباطات خصوصی ۲۹

۱– حریم خصوصی مراسلات پستی: ۲۹

۲– حریم خصوصی مخابرات(مکالمات): ۳۰

گفتار دوم: حریم اعتقادی , فلسفی و داده های شخصی ۳۳

الف) حریم خصوصی مربوط به فکر: ۳۳

فصل دوم: منابع حریم خصوصی ۴۰

مبحث اول: منابع فقهی ۴۰

گفتار اول: قرآن ۴۲

گفتار دوم: سنت ۴۹

الف– ممنوعیت تجسس و تحسس و تفتیش ۴۹

ب– ممنوعیت ورود به منازل بدون استیذان ۵۱

ج– ممنوعیت استراق سمع ۵۲

مبحث دوم: منابع حقوقی ۵۳

گفتار اول: حقوق ایران ۵۳

الف) قانون اساسی: ۵۳

ب) قوانین عادی ۵۶

۱– قانون آیین دادرسی کیفری: ۵۶

۳–قانون تجارت الکترونیک: ۶۵

۴–قانون جرایم رایانه ای ۶۷

گفتار دوم: مقررات بین المللی ۷۰

الف) کنوانسیون جرایم سایبری و پروتکل الحاقی آن در سال ۲۰۰۱ میلادی ۷۰

۱–جرم دسترسی غیر مجاز: ۷۰

۲–شنود غیر مجاز: ۷۲

ب) دستور العمل های اتحادیه اروپا ۷۴

۱–دستورالعمل اروپایی ۱۹۹۵ ۷۴

ج) دستور العمل اروپایی مورخ

اکتبر ۱۹۹۵ ۷۵

۲– مستثنیات حمایت از داده های شخصی: ۷۶

۲– دستورالعمل شورای اروپا مورخ

ژوییه ۲۰۰۲ ۷۷

۳– دستورالعمل شورای اروپایی

مارس ۲۰۰۶ ۷۸

فصل اول: جرایم محیط واقعی ۸۳

مبحث اول: جرم انگاری در برخی زمینه ها ۸۳

گفتار اول: جرم ورود غیر قانونی در منزل یا مسکن دیگری ۸۴

الف) عنصر قانونی: ۸۴

ب) عنصر مادی: ۸۶

۱– شرایط و اوضاع و احوال لازم برای تحقق جرم: ۸۶

۱–۱ ورود با عنف و تهدید: طبق ماده

ق م ا ۸۶

۲–۱– تفاوت تهدید و عنف چیست؟ ۸۷

ج) عنصر معنوی: ۸۹

د) مجازات: ۸۹

گفتار دوم: جرم نقض اسرار زندگی خصوصی از سوی اشخاص متعهد به رازداری ۹۱

الف) عنصر قانونی: ۹۲

ب) عنصر مادی: ۹۳

۱– نحوه افشای سر: ۹۳

۲–شخصیت رازدار: ۹۴

۳–افشاگری در غیر موارد قانونی: ۹۷

ج) عنصر معنوی: ۹۸

د) مجازات: ۹۹

فصل دوم: جرم انگاری در محیط الکترونیک ۱۰۶

مبحث اول: جرایم موضوع قانون تجارت الکترونیک ۱۰۸

گفتار اول: جرم نقض داده پیام های شخصی ۱۰۹

الف) عنصر قانونی : ۱۰۹

ب) عنصر مادی : ۱۱۰

۱۰– داده پیام های شخصی حساس: ۱۱۴

موضوع جرم: ۱۱۴

نتیجه حاصل از جرم: ۱۱۵

ج: عنصر معنوی ۱۱۵

د) مجازات: ماده

قانون تجارت الکترونیک: ۱۱۵

ه) نقد سیاست کیفری مقنن: ۱۱۵

گفتار دوم: جرم عدم رعایت ذخیره، پردازش و توزیع داده پیام های شخصی ۱۱۷

الف) عنصر قانونی: ماده

قانون تجارت الکترونیک: ۱۱۷

ب) عنصر مادی: ۱۱۸

ج) عنصر معنوی: ۱۱۸

ه) نقد سیاست کیفری مقنن: ۱۱۸

گفتار سوم: ارتکاب جرایم داده پیام های شخصی توسط واسط های الکترونیکی یا سایر نهاد های مسیول ۱۲۰

الف) عنصر قانونی: ۱۲۰

ج) عنصر معنوی: ۱۲۱

ه) نقد سیاست کیفری مقنن: ۱۲۲

مبحث دوم: جرایم موضوع قانون جرایم رایانه ای ۱۲۳

گفتار اول: جرم شنود عامدانه و بدون مجوز داده های خصوصی در حال انتقال ۱۲۳

الف) عنصر قانونی: ۱۲۳

ب) عنصر مادی: ۱۲۶

۱– موضوع جرم ۱۲۶

۲– مرتکب جرم ۱۲۷

۳– رفتار مجرمانه و وسیله ارتکاب جرم ۱۲۸

۴– نتیجه حاصل از جرم ۱۲۹

ج) عنصر معنوی: ۱۲۹

د) مجازات ۱۳۰

ه) نقد سیاست کیفری مقنن: ۱۳۰

گفتار دوم: جرم انتشار فیلم، تصویر، صوت یا اسرار خصوصی زندگی: ۱۳۱

الف) عنصر قانونی: ۱۳۱

۱– تحریف نگاری هویت ۱۳۲

۲– هرزه نگاری شخصیت ۱۳۲

ب)عنصر مادی: ۱۳۲

۱– موضوع جرم: ۱۳۲

۲– مرتکب جرم: ۱۳۲

۳– رفتار مجرمانه: ۱۳۳

۴– وسیله ارتکاب جرم: ۱۳۴

۵– نتیجه مجرمانه: ۱۳۵

ج) عنصر معنوی: ۱۳۵

د) مجازات: ۱۳۶

ه) نقد سیاست کیفری مقنن: ۱۳۶

گفتار سوم: انتشار اسرار خصوصی یا خانوادگی دیگری یا قرار دادن آن در دسترس دیگران ۱۳۷

الف) عنصر قانونی: ۱۳۷

ب) عنصر مادی: ۱۳۷

۱– موضوع جرم ۱۳۷

۲– مرتکب جرم ۱۳۸

۳– رفتار مجرمانه ۱۳۹

۴– وسیله ارتکاب جرم ۱۴۰

۵– نتیجه مجرمانه ۱۴۰

۱–۵– ایراد ضرر به غیر ۱۴۰

۲–۵– هتک حیثیت عرفی ۱۴۰

ج) عنصر معنوی ۱۴۲

د) مجازات: ۱۴۲

ه) نقد سیاست کیفری مقنن: ۱۴۲

نتیجه گیری : ۱۴۴

منابع و مآخذ: ۱۴۹

کلیدواژه ها

• سیاست جنایی تقنینی
• فضای مجازی
• حقوق جزا
• زندگی شخصی
• حریم
• ایران
• حقوق بشر