قواعد حقوق بشر دوستانه در جنگ های هوایی

عنوان	قواعد حقوق بشر دوستانه در جنگ های هوایی
رشته	حقوق بین الملل
دانشجو	مهوش منفرد
استاد راهنما	سیدحسام الدین لسانی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۲
دانشگاه	دانشگاه قم

قواعد حقوق بشر دوستانه در جنگ های هوایی عنوان پایان نامه ای است که توسط مهوش منفرد، با راهنمایی سیدحسام الدین لسانی در سال ۱۳۹۲ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه قم دفاع گردید.

چکیده

همانطور که بسیاری از مخاصمات مسلحانه ی اخیر نشان می دهد، جنگ هوایی رشد فزاینده ای داشته است. به عبارت دیگر در اکثر مخاصمات مسلحانه ی اخیر، کشورها به صورت گسترده ای به قدرت هوایی خود اتکا داشته اند، در نتیجه، ما در ابتدا و انتهای چنین نبردهایی با یک نبرد هوایی رو به رو هستیم که با قتل عام دشمن، یک روز مرگبار دیگر به پایان می رسد. بنابراین در نوشتار حاضر تلاش می شود تا تبیینی روشن از قواعد حقوق بین الملل بشردوستانه در رابطه با جنگ هوایی و مسایل نوظهور ناشی از آن نظیر هواپیماهای بدون سرنشین و به کارگیری آنها در مخاصمات مسلحانه و تاکتیک کشتار هدفمند ارایه شود. لذا برای تبیین دقیق موضوع، در این رساله به بررسی دقیق قواعد عرفی و قراردادی حقوق بین الملل بشردوستانه در رابطه با جنگ–های هوایی و هواپیماهای بدون سرنشین پرداخته شده است. در این بررسی نشان داده شده است که، علی رغم افزایش عملیات نظامی هوایی در مخاصمات مسلحانه ی اخیر، حقوق قراردادی مربوط به جنگ هوایی هنوز به طور کامل تدوین نیافته است و قواعد پیش نویس شده سال ۱۹۲۳ در لاهه به وسیله ی کمیسیون کارشناسان در کنفرانس واشنگتن که در رابطه با تحدید تسلیحات بود نیز هرگز قالب یک معاهده را به خود نگرفته است، لذا فاقد هرگونه قدرت الزام–آوری است. دستورالعمل هاروارد در خصوص حقوق بین الملل حاکم بر حملات هوایی و موشکی ۲۰۰۹ نیز، با آنکه بسیار متقاعد کننده می باشد ولیکن از قدرت اجرایی برخوردار نمی باشد. بنابراین علی رغم قواعد عرفی موجود، در رابطه با جنگ های هوایی با فقر قواعد قراردادی لازم الاجرا مواجه هستیم که همین امر اجرای قواعد حقوق بین الملل بشردوستانه در جنگ های هوایی را مشکل ساخته است.

ساختار و فهرست پایان نامه

مقدمه ۱

الف) بیان مساله ۱

ب) پیشینه ی تحقیق ۱

ج) ضرورت تحقیق ۳

د) سوالات تحقیق ۴

ه) فرضیات تحقیق ۵

و) روش تحقیق ۶

ز) ساختار کلی ۶

فصل اول:آشنایی با جنگ هوایی ۷

مبحث اول: تعاریف، مفاهیم و منابع جنگ ۹

گفتار اول: تعریف جنگ از نظرحقوق بین–الملل ۹

گفتار دوم: انواع جنگ از نظر حقوق بین–الملل ۱۰

بند اول: انواع جنگ در حوزه ی حقوق بشردوستانه ۱۰

الف) مخاصمه مسلحانه ی بین–المللی ۱۱

ب) مخاصمه مسلحانه ی غیربین–المللی ۱۲

ج) مخاصمه مسلحانه ی داخلی بین المللی شده ۱۴

بند دوم: انواع جنگ بر مبنای قلمرو وقوع مخاصمات مسلحانه ۱۵

الف) جنگ زمینی ۱۵

ب) جنگ دریایی ۱۵

ج) جنگ هوایی ۱۶

گفتار سوم: منابع حقوق جنگ ۱۶

بند اول: عرف ۱۶

بند دوم: اصول کلی حقوقی ۱۶

بند سوم: قراردادهای بین–المللی ۱۸

مبحث دوم: هواپیماها و جنگ هوایی ۲۰

گفتار اول: تابعیت هواپیماها ۲۱

گفتار دوم: انواع هواپیماها درجنگ هوایی ۲۲

بند اول: هواپیماهای دولتی ۲۳

الف) هواپیماهای نظامی ۲۳

ب) هواپیمای غیرنظامی ۲۵

بند دوم: هواپیمای خصوصی ۲۷

بند سوم: هواپیماهای بدون سرنشین ۲۹

مبحث سوم: تعاریف، منابع، مفاهیم و تاریخچه ی جنگ هوایی ۳۲

گفتاراول: تعریف جنگ هوایی ۳۲

گفتار دوم: منابع جنگ هوایی ۳۳

بند اول: عهدنامه های ۱۸۹۹ و ۱۹۰۷ لاهه ۳۳

بند دوم: مقررات ۱۹۲۳ لاهه درخصوص جنگ هوایی ۳۴

بند سوم: دستورالعمل هاروارد درخصوص حقوق بین الملل حاکم بر جنگ هوایی و موشکی (۲۰۰۹) ۳۵

گفتار سوم: مفاهیمی در رابطه با جنگ هوایی ۳۶

بند اول: طرفین در جنگ هوایی ۳۶

بند دوم: بی طرفی در جنگ هوایی ۳۷

بند سوم: مناطق ممنوع در جنگ هوایی ۴۲

بند چهارم: وضعیت جنگ هوایی ۴۳

بند پنجم: عرصه ی مخاصمات درجنگ هوایی ۴۵

الف) مناطق داخل درعرصه ی جنگ هوایی ۴۷

ب) مناطق خارج از عرصه ی جنگ هوایی ۴۷

گفتار سوم: تاریخچه ی جنگ هوایی ۴۸

بند اول: روش اعمال شده در جنگ جهانی اول ۴۹

بند دوم: در جنگ های بین ۱۹۱۹ تا ۱۹۳۹ ۵۰

الف) جنگ ایتالیا با حبشه (۱۹۳۶–۱۹۳۵) ۵۱

ب) جنگ داخلی اسپانیا ۵۱

ج) جنگ چین و ژاپن ۵۱

بند سوم: روش اعمال شده در جنگ جهانی دوم ۵۲

الف) فقدان قواعد قراردادی در آستانه جنگ جهانی دوم ۵۲

ب) عملکرد دولت ها درجریان جنگ جهانی دوم ۵۳

بند سوم: روش اعمال شده در جنگ های بعدی ۵۴

فصل دوم: قواعد لازم الاجرای حقوق بین الملل بشردوستانه در جنگ هوایی ۵۵

مبحث اول: تعریف، اهداف، اصول و منابع حقوق بین–الملل بشردوستانه ۵۷

گفتار اول: تعریف حقوق بین الملل بشردوستانه ۵۷

گفتار دوم: اهداف حقوق بین الملل بشردوستانه ۵۹

گفتار دوم: اصول حقوق بین الملل بشردوستانه ۶۰

گفتار سوم: منابع حقوق بین الملل بشردوستانه ۶۱

مبحث دوم: قواعد قراردادی حقوق بین الملل بشردوستانه درجنگ هوایی ۶۴

گفتار اول: مخاصمات مسلحانه ی بین–المللی ۶۵

بند اول: کنوانسیون های چهارگانه ژنو مصوب

اوت ۱۹۴۹ ۶۶

الف) بررسی کنوانسیون های چهارگانه ی ژنو ۶۷

۱– کنوانسیون (اول) ژنو راجع به بهبود سرنوشت مجروحین و بیماران نیروهای مسلح در صحنه ی نبردهای زمینی (۱۲ اوت ۱۹۴۹) ۶۷

۲– کنوانسیون (دوم) ژنو راجع به بهبود سرنوشت بیماران وزخمداران و غریقان نیروهای مسلح در دریا (۱۲ اوت ۱۹۴۹) ۶۹

۳– کنوانسیون (سوم) ژنو راجع به برخورد با اسیران جنگی (۱۲ اوت ۱۹۴۹) ۷۱

۱ ۳ جاسوسی هواپیماهای غیرنظامی در زمان صلح ۷۲

۲ ۳ جاسوسی هواپیماهای غیرنظامی در زمان جنگ ۷۴

۴– کنوانسیون (چهارم) ژنو راجع به حمایت از افراد غیرنظامی در زمان جنگ (۱۲ اوت ۱۹۴۹) ۷۴

ب) جنگ هوایی بر فراز برخی مناطق دریایی ۷۷

ج) فقدان مقرراتی جامع در خصوص جنگ هوایی در کنوانسیون های ژنو ۸۲

بند دوم: پروتکل

ژوین ۱۹۷۷ الحاقی به کنوانسیون های ژنو (۱۲ اوت ۱۹۴۹) در خصوص حمایت از قربانیان مخاصمات مسلحانه ی بین–المللی (پروتکل اول الحاقی ۸۳

الف) اصل تفکیک ۸۳

۱ تفکیک بین غیرنظامیان و رزمندگان ۸۴

۲ تفکیک میان اهداف غیرنظامی واهداف نظامی ۸۶

۲–۱ اهداف مورد حمایت پروتکل الحاقی اول ۹۲

۲–۱–۱ تاسیسات دارای نیروهای خطرناک ۹۲

۲–۱–۲ اموال فرهنگی ۹۵

۲–۱–۳ محیط زیست ۹۶

۲–۱–۴ اهداف پزشکی و مذهبی ۹۸

۲–۱–۵ کارکنان و اموال درگیر درمامویت حفظ صلح ۹۹

۲–۱–۶ روزنامه نگاران ۹۹

۲–۱–۷ مناطق مورد حمایت ۱۰۱

۲–۲ اهدافی که صریحا مورد حمایت پروتکل الحاقی اول نیستند ۱۰۴

–۲–۱ وسایل ارتباط جمعی ۱۰۴

۲–۲–۲ اهداف اقتصادی ۱۰۵

۲–۲–۳ نیروگاه های تولید برق ۱۰۶

۲–۲–۴ راه های ارتباطی ۱۰۷

۲–۲–۵ وسایل حمل ونقل تجاری ۱۰۸

۲–۲–۶ حیوانات ۱۰۸

۳ حملات فاقد تفکیک ۱۰۹

ب) تناسب در حمله ۱۱۲

۱– اقدامات احتیاطی در حمله ۱۱۴

۲– پیشگیری در برابر اثرات حملات ۱۱۶

بند سوم: کنوانسیون چهارم لاهه در خصوص قوانین و عرف جنگ زمینی مورخ

اکتبر ۱۹۰۷ ۱۱۷

بند چهارم: مقررات ۱۹۲۳ لاهه درخصوص جنگ هوایی ۱۱۸

گفتار دوم: مخاصمات مسلحانه غیربین–المللی ۱۲۳

بند اول: تعهد به حمایت از قربانیان مخاصمات داخلی ۱۲۸

بند دوم: تعهد به رعایت ممنوعیت ها در انتخاب ابزار و شیوه های نبرد ۱۲۹

الف) ممنوعیت به کارگیری بعضی جنگ افزارها ۱۳۰

ب) ممنوعیت حمله به جمعیت غیرنظامی و اموال غیرنظامی ۱۳۱

۱ منع حمله به مناطق تمرکز جمعیت غیرنظامی ۱۳۲

۲ منع حمله به اشیاء واموال غیرنظامی ۱۳۴

۲–۱ اموال فرهنگی ۱۳۵

۲–۲ تاسیسات دارای نیروهای خطرناک ۱۳۵

گفتار سوم: جنگ های داخلی بین المللی شده ۱۳۷

بند اول: مداخله به درخواست طرف شورشی ۱۳۷

بند دوم: مداخله به درخواست طرف دولتی ۱۳۸

مبحث سوم: حقوق بین الملل بشردوستانه ی عرفی در جنگ هوایی ۱۳۹

گفتار اول: اهمیت شناخت قواعد حقوق بین الملل بشردوستانه ی عرفی ۱۳۹

گفتار دوم: قواعد حقوق بین الملل بشردوستانه عرفی در جنگ هوایی ۱۴۱

بند اول: اصل تفکیک ۱۴۱

الف) تفکیک میان رزمندگان و غیرنظامیان ۱۴۳

ب) تفکیک بین اهداف نظامی و غیرنظامی ۱۴۴

بند دوم: اصل تناسب ۱۴۶

بند سوم: اصل منع درد و رنج غیرضروری و محدودیت متخاصمین در استفاده از ابزارها و روش های جنگی ۱۴۷

الف) تعریف ابزارهای جنگی که باعث صدمات شدید وغیرضروری می–گردند ۱۴۸

ب) تعریف روشهای جنگی که دارای ماهیت ایجاد صدمات وسیع و غیرضروری است ۱۴۸

مبحث چهارم: عملیات اجرای صلح سازمان ملل و جنگ هوایی ۱۵۱

گفتار اول: مبانی حقوقی عملیات اجرای صلح سازمان ملل ۱۵۲

گفتار دوم:قابلیت اعمال حقوق بین الملل بشردوستانه بر عملیات اجرای صلح سازمان ملل ۱۵۴

فصل سوم: هواپیماهای بدون سرنشین و حقوق بین الملل بشردوستانه ۱۵۶

مبحث اول: هواپیماهای بدون سرنشین و جنگ هوایی ۱۵۸

گفتار اول: شناخت سیستم های بدون سرنشین ۱۶۰

گفتار دوم: چالش های ناشی ازسیستم های بدون سرنشین ۱۶۴

گفتار سوم: قواعد حقوق بشردوستانه در رابطه با هواپیماهای بدون سرنشین ۱۶۶

بند اول: اصل تفکیک و هواپیماهای بدون سرنشین ۱۶۷

بند دوم: اصل تناسب و هواپیماهای بدون سرنشین ۱۶۹

بند سوم: اصل تعهد به اتخاذ اقدامات احتیاطی در حمله ۱۷۰

مبحث دوم: هواپیماهای بدون سرنشین و تاکتیک کشتن هدفمند ۱۷۰

گفتار اول: تعاریف و مفاهیم کشتن هدفمند ۱۷۰

بند اول: مفهوم عبارت کشتن هدفمند ۱۷۱

بند دوم: سیاست جدید کشتار هدفمند ۱۷۲

الف) اسراییل ۱۷۳

ب) ایالات متحده آمریکا ۱۷۹

گفتاردوم: حقوق بین الملل بشردوستانه و تاکتیک کشتار هدفمند به وسیله ی هواپیماهای بدون سرنشین ۱۸۲

مبحث سوم: جنگ فضایی و حقوق بین الملل بشردوستانه ۱۸۵

گفتار اول: توسل به زور در ماورای جو ۱۸۸

گفتار دوم: جنگ فضایی از منظر حقوق بین–الملل بشردوستانه ۱۸۹

نتیجه گیری ۱۹۱

فهرست منابع و مآخذ ۱۹۶

کلیدواژه ها

• جنگ هوایی
• هواپیماهای بدون سرنشین
• کشتار هدفمند
• حقوق بین الملل بشردوستانه
• هواپیمای بدون سرنشین
• کشتار هدفمند
• حقوق بین الملل بشردوستانه
• جنگ هوایی
• هواپیمای نظامی
• موشک
• قاعده
• آدم کشی