بررسی ضمانت اجرایی افشای اسرار تجاری در حقوق و رویه قضایی ایران
 | |
| عنوان | بررسی ضمانت اجرایی افشای اسرار تجاری در حقوق و رویه قضایی ایران |
|---|---|
| رشته | حقوق مالکیت فکری |
| دانشجو | رحیم فرجی |
| استاد راهنما | جواد کاشانی |
| استاد مشاور | مهدی زاهدی |
| مقطع | کارشناسی ارشد |
| سال دفاع | ۱۳۹۲ |
| دانشگاه | دانشگاه علامه طباطبایی |
بررسی ضمانت اجرایی افشای اسرار تجاری در حقوق و رویه قضایی ایران عنوان پایان نامه ای است که توسط رحیم فرجی، با راهنمایی جواد کاشانی و با مشاوره مهدی زاهدی در سال ۱۳۹۲ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی دفاع گردید.
چکیده
زمین، ساختمان، تجهیزات و ماشین آلات، حساب های بانکی، نیروی انسانی و... دارایی های یک شرکت یا بنگاه اقتصادی محسوب میشوند؛ که موجب اعتبار آن می گردد. به عبارتی هر قدر شرکتی دارای تجهیزات به روز و مدرن و یا دارای منابع انسانی کارآمد باشد، می توان گفت که این شرکت احتمال موفقیت در عرصه رقابت را داراست؛ لیکن واضح و مبرهن است که اگر یک شرکت مجهز، وسیع و دارای حساب های بانکی متعدد باشد اما فاقد مدیر کارآمدی که بتواند امورات شرکت را در راستای هدف آن سازمان راهبری کند، نباشد، به زودی به سمت کاهش سود و نهایتا ورشکستی سوق خواهد یافت. علاوه بر داشتن مدیر کارآمد عوامل موثر دیگری نیز وجود دارد که موجب پیشی گرفتن بنگاه اقتصادی از سایر رقبا خواهد بود، این عوامل بر خلاف اموال و دارایی های فیزیکی، قابل رویت نیستند و عموما مورد غفلت مدیران قرار می گیرند. بعنوان مثال، بازاریابان یک شرکت پخش محصولات غذایی در طول یکسال مراجعات حضوری به فرشگاه های بزرگ و کوچک، موجب جذب مشتری برای شرکت خود می شوند و در بین این مشتریان تعدادی را بعنوان خریدارن ثابت خود تبدیل می کنند و فهرستی از اسامی این افراد را در شرکت نگهداری می نمایند، حال اگر به این فهرست به دیده دارایی نگاه نشود و مورد حفاظت مناسب قرار نگیرد و نهایتا توسط شرکت رقیب تحصیل گردد، احتمال از دست دادن مشتریان ثابت و به تبع آن هدر رفت تلاش ها یک ساله و کاهش سود دور از ذهن نخواهد بود. مثال دیگر اینکه یک شرکت تولید کننده ماء الشعیر، پس از انجام تحقیقات چند ساله، موفق به کشف نحوه تولید محصولی خوش طعم و مفید می شود که موجب افزایش خریدارن این محصول از محصولات مشابه می گردد. افشای نحوه ساخت این ماء الشعیر موجب از دستن دادن مشتریان می گردد؛ چراکه تحصیل کننده این فرایند ساخت، همانند شرکت اول، وقت و هزینه زیادی در کشف آن نکرده، لذا محصولی ارزان تر وارد بازار می نماید. مثال سوم، شرکت های نفتی نیاز بسیار ضروی در کشف نحوه استخراج بهینه و سازگار با محیط زیست منابع نفتی از چاه های نفت را دارند؛ به ویژه اگر این چاه ها، مشترک با دیگر کشور ها باشد؛ منطقه پارس شمالی عسلویه از این دست مناطق است؛ که روزانه شاهد هدر رفت گازهای ناشی از استخراج نفت هستیم؛ به این صورت که این گاز ها سوازنده می شوند و موجب آلودگی های زیست محیطی می گردند؛ لذا چنانچه مدیران نتوانند فرایند استخراج سریع و کم هزینه را کشف و یا محافظت نکنند ضرر های بسیار هنگفتی بر کشور وارد خواهد آمد. مثال های متعددی از این دست عوامل غیر محسوس و موثر در آینده شرکت می تواند بیان نمود؛ که اگر رقبا فقط محصور به بازار داخل می شود، خطر چندانی به وجود نمی آمد، اما به دلیل افزایش تجارت بین المللی به ویژه تجارت پر سود نفت، شناخت ابن عوامل و حفاظت صحیح از آنها، حیاتی میباشد. موارد بیان شده و نشده جملگی یک نوع سر محسوب می گردنند؛ آن هم از نوع تجاری و اقتصادی، همان طور که بیان شد به دلیل محسوس نبودن این اسرار تجاری، عمدتا مورد غفلت مدیران قرار گرفته و خواسته یا ناخواسته، با افشای آن، از گردونه رقابت تجاری کنار می روند. شناخت و حفاظت از اسرار اقتصادی شرط لازم در موفقیت میباشد؛ اما کافی نیست. چرا که در مواردی؛ علی رغم حفاظت متناسب، این دارایی های به انحاء مختلف مورد تعرض قرار می گیرد، لذا باید ضمانت اجرای متناسبی نیز در این راستا پیش بینی کرد. گاها می توان این ضمانت اجراها را از طریق انعقاد قراردادهای خصوصی و مختلف با کارکنان، مورد حفاظت قرار داد، اما امکان پیگیری کیفری، از طریق انعقاد قرارداد حقوقی بعید به نظر می رسد. لذا علاوه بر ضمانت اجرای مدنی، وجود ضمانت اجراهای کیفری و انتظامی ضروری میباشد. مطابق اصل قانونی بودن جرایم و مجازاتها، تنبیه بزهکار، باید بر اساس قانون صورت گیرد؛ یعنی می بایست قانون گذار، به اهیمت اسرار تجاری پی ببرد و سپس با مشورت و تحقیق، قوانینی متناسب وضع نماید و نیز قوه قضاییه با تخصیص شعبات ویژه و آموزش قضات آشنا با پدیده، این این شرکت ها و بنگا ههای اقتصادی را مورد حمایت قرار دهد. هدف تحقیق پیش رو اولا شناساندن پدیده تقریبا نو ظهور اسرار تجاری به مدیران شرکت ها و قوای مقننه و قضاییه می باشد، تا اولین گام در حمایت از این اموال پر سود برداشته شود، ثانیا با بررسی وضعیت موجود در قوانین مصوب، و رویه قضایی حاکم در محاکم، به این سوال پاسخ داده شود که آیا مدیران شرکت های تجاری و قوای مقننه و قضاییه آگاه به اسرار تجاری و اهمیت آن می باشند؟ و آیا گام های موثری در وضع قوانین برداشته شده است؟ چرا که بر اساس موارد مطرح شده، اسرار تجاری دارای اهمیت اقتصادی فراوانی میباشد و گرچه برخی از منتقدان داخلی وبین المللی معتقدند که اسرار تجاری مانع از تولید علم می شود؛ چرا که دارنده آن از یک سو با تکیه بر دانش های قبلی موفق به کشف فرمول یا محصول شده است و ار سوی دیگر با مخفی نمودن نتایج جدیدالتحصیل، آیندگان را محروم از این ره آورد می نماید و یا حداقل سرعت تولید علم کاهش می یابد. اما نباید از این قاعده که ", لیس للانسان الی ما سعی", نیز غافل شد؛ فرض کنیم محقق یا واحد تحقیقاتی یک شرکت، با صرف وقت و هزینه زیاد و البته استفاده از زحمات موجود دیگران موفق به کشف فرمول یا اختراع محصول می شود؛ حال اگر به بهانه تولید علم بخواهیم دستاوردهای شرکت را افشا کنیم، چه کسی باید هزینه های صرف شده را جبران کند؟ افشای مطلق اسرار موجب ضررهای قابل توجه به شرکت اقتصادی می شد. موافقان حمیات از اسرار تجاری، دیدگاه جزیی نگر داشته و منتقدان ونیز دارای نگرش کلی میباشند؛ که هر دو گروه استدلال های قابل تامل ارایه می نمایند؛ لذا بر اساس قاعده فقهی الجمع مهما امکن اولی من الطرح، باید سعی در تلفیق نظرات منتقدان و موافقان حمایت از اسرار تجاری نمود. بررسی های میدانی انجامی در دادسرا و دادگاه های حقوقی و مطالعه قوانین مدون فعلی، به ویژه مرتبط با حقوق مالکیت فکری، نشان می دهد که از یک سو مدیران و راهبران سازمان های اقتصادی، با مفهوم اسرار تجاری آشنا نبوده و یا حداقل قادر به حفاظت از این اطلاعات سود آور نیستند و همچنین قوه مقننه نیز نه تنها در به روز رسانی و ارتقا قوانین عادی گام چندان موثری برنداشته، که با مفهوم اسرار تجاری نیز چندان مانوس نمی باشد، به تبع آن نیز قوه قضاییه در حمایت مالکین این دارایی ها با مشکل قدان عنصر قانونی، روبه رو می باشد و به ناچار با توسل به عمومات حقوق خصوصی و جزا، این خلاء را مرتفع می نماید. لذا این خود یکی از مشکلات اساسی در تحقیق پیش رو محسوب شده و نیز نو ظهور بودن اسرار تجاری و کمبود منابع کتابخانه ای از دیگر موانع انجام این پایان نامه می شود. با این وجود با استفاده از منابع و رویه قضایی و قوانین فعلی، کار به سه بخش کلیات و تعاریف مفاهیم، ضمانت اجرای افشای اسرار تجاری و نتیجه گیری تقسیم و در هر فصل بسته به موضوع سعی در طرح یک پرونده و تحلیل آن شده است.
ساختار و فهرست پایان نامه
فهرست مطالب مقدمه
بخش اول– کلیات و تعاریف مفاهیم
گفتار اول– اموال ومالکیت
گفتار دوم– تعریف حقوق مالکیت فکری و مصادیق آن
بند اول– تعریف حقوق مالکیت فکری
بند دوم – مصادیق حقوق مالکیت فکری
الف– حقوق مالکیت ادبی و هنری
اول– آفرینه ادبی و علمی
دوم– آفرینه فنی و هنری
سوم– آفرینه هنری و موسیقیایی
چهارم–آفرینه فرعی
ب– حقوق مالکیت صنعتی
اول– اختراعات
دوم– طرح های صنعتی
سوم– علایم تجاری ۱۸ بند سوم– اصل دسترسی آزاد به جریان اطلاعات
الف– تعریف اصل آزادی اطلاعات و سِر
ب– انواع اسرار
اول– اسرار خصوصی یا شخصی
دوم– اسرار دولتی
سوم– اسرار حرفه ای
چهارم– اسرار تجاری
ج – تعریف اسرار تجاری
اول– آمریکا
دوم– فرانسه ۲۶ سوم– ایران
د– سابقه تاریخی اسرار تجاری
و– اهمیت اسرار تجاری
ی– مزایا و معایب حمایت از اسرار تجاری
ن – اسرار تجاری در محیط سایبر
بخش دوم – ضمانت اجرای افشای اسرار تجاری
گفتار اول– ضمانت اجرای مدنی افشای اسرار تجاری
بند اول–مسیولیت قراردادی
بند دوم– مسیولیت غیر قراردادی
گفتار دوم – شیوه اقامه دعوی نقض اسرار تجاری ۵۰ بند اول– ارکان دعوی نقض اسرار تجاری ۵۰ بند دوم– طرفین دعوی
گفتار سوم– ضمانت اجرای کیفری افشای اسرار تجاری
بند اول– تعریف ضمانت اجرای کیفری
بنددوم– طرق نقض اسرار تجاری
الف – در محیط حقیقی
اول– سرقت
دوم– خبانت در امانت
سوم – افشاء و تهدید ۷۳ چهارم– تخریب عمدی
پنجم– رقابت مکارانه
ششم–تحصیل به روش نامشروع
ب– در محیط سایبر؛ بررسی قانون تجارت الکترونیک و قانون جرایم رایانه ای
بخش سوم– تعیین مرجع صالح به رسیدگی دعاوی نقض اسرار تجاری ۷۶ گفتار اول– صلاحیت محاکم در رسیدگی به دعوی نقض اسرار تجاری در محیط حقیقی
گفتار دوم– صلاحیت محاکم در رسیدگی به دعوی نقض اسرار تجاری در محیط مجازی
بند اول– معیار تعیین دادگاه صالح بر اساس کنوانسیون بروکسل دو
الف) در فرض وجود قرارداد معتبر
ب– در فرض عدم وجود قرارداد معتبر
بند دوم – معیار تعیین دادگاه صالح بر اساس کنوانسیون لاهه
الف) در فرض وجود قرارداد معتبر
ب– در فرض عدم وجود قرارداد معتبر
بند سوم – اقدامات و توصیه های سازمان جهانی مالکیت فکری (وایپو) در زمینه حل اختلاف اسرار تجاری در محیط سایبر
بند چهارم – نقد و بررسی جایگاه موضوع در حقوق ایران
الف – فرضی که میان صاحب اسرار تجاری و نقض کننده حق (طرفین دعوی)، قراردادی وجود داشته و مبنای دعوی، مسیولیت قراردادی است
ب – فرضی که میان طرفین دعوی، قرارداد معتبری وجود ندارد (مسیولیت مدنی غیر قراردادی) ۹۳ بخض چهارم– نتیجه گیری
منابع و ماخذ
پیوست
کلیدواژه ها
- ضمانت اجرای کیفری اسرار تجاری
- اسرار تجاری در رویه قضایی