نقش ریاست جمهوری در پیشگیری از وقوع جرم

عنوان	نقش ریاست جمهوری در پیشگیری از وقوع جرم
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	فرزاد توتچی فتیدهی
استاد راهنما	غلامحسین الهام
استاد مشاور	امیرحسن نیازپور
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۲
دانشگاه	دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

نقش ریاست جمهوری در پیشگیری از وقوع جرم عنوان پایان نامه ای است که توسط فرزاد توتچی فتیدهی، با راهنمایی غلامحسین الهام و با مشاوره امیرحسن نیازپور در سال ۱۳۹۲ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی دفاع گردید.

چکیده

ریاست جمهوری به عنوان حاکم اسلامی و مجری قانون اساسی از اختیارات و ویژگی های زیادی برخوردار می باشد که می تواند در زمینه پیشگیری از جرم که یکی از مهمترین مباحث اجتماعی می باشد، نقش آفرین باشد.براساس تقسیم بندی رایج پیشگیری از جرم به پیشگیری وضعی و پیشگیری اجتماعی، رییس جمهور نیز می تواند به سهم خود نقشی تاثیرگذار داشته باشد. استفاده از ابزارهایی که قانون اساسی و سایر قوانین به او عطاء نموده است همچون نهادهایی از قبیل وزارت کشور، اطلاعات، دادگستری، ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، مواد مخدر، مفاسد اقتصادی، هدفمندی یارانه ها و... به رییس جمهور این قدرت را می دهد که بتواند براساس رویکرد پیشگیرانه وضعی از جرم، در وضعیت های ارتکاب جرم تغییر ایجاد نماید و موقعیت های پیش جنایی را کاهش دهد. همچنین نقش فردی و اجتماعی رییس جمهور در ایجاد گفتمان پیشگیرانه از جرم براساس رویکرد پیشگیری اجتماعی از جرم نیز می تواند از سوی این منتخب مردم، اثرگذار باشد. توجه به احقاق حقوق شهروندی در تقابل با علت های وقوع جرایم که رابطه عکس با یکدیگر دارند، از راهکارهای رییس جمهور در طراحی نمودن پیشگیری جامعوی از جرم می باشد و الگوسازی گفتاری، رفتاری، ظاهری و معنوی نیز می تواند در الگوبرداری مردم از رییس جمهور در زندگی روزمره خویش و سیمای جنایی جامعه موثر باشد. بطورکلی می توان گفت که ریاست جمهوری، جدای از افراط و تفریطی که درخصوص اختیاراتش در باور مردم وجود دارد، می تواند با نظارت و مدیریت ابزارهایش و ایجاد یک گفتمان الگویی مبتنی بر احقاق حقوق شهروندان، در پیشگیری از وقوع جرم نقش آفرینی نماید.

ساختار و فهرست پایان نامه

چکیده ۱

مقدمه ۲

بیان مسیله ۲

اهمیت و فایده پژوهش ۳

انگیزه و اهداف پژوهش ۴

سوالات پژوهش ۴

فرضیات پژوهش ۵

پیشینهی پژوهش ۵

موانع و مشکلات ۶

ساماندهی پژوهش ۶

بخش اول:مبانی نقشآفرینی ریاست جمهوری در پیشگیری از وقوع جرم ۸

فصل اول – مبانی دینی و حقوقی پیشگیری از جرم ۹

مبحث اول – تببین جرمشناسی پیشگیری از جرم ۹

گفتار اول– مفهوم پیشگیری از جرم ۱۰

الف– معنای لغوی و اصطلاحی ۱۰

ب – مفهوم پیشگیری از جرم ۱۱

ج – تعاریف پیشگیری از جرم ۱۲

گفتار دوم – اقسام پیشگیری از جرم ۱۳

الف– تقسیم بندی های گوناگون پیشگیری ۱۴

۱ تقسیم بندی پیشگیری بر اساس سن ۱۴

۲ تقسیم بندی پیشگیری بر اساس عمومیت و اختصاصی بودن ۱۵

۳ پیشگیری براساس انفعالی و فعال بودن؛ ۱۵

۴ پیشگیری بر اساس سطوح پیشگیری(الگوی پزشکی) ۱۵

۵ پیشگیری دفاعی، تهاجمی و رهایی بخش ۱۵

۶ پیشگیری بر اساس ماهیت اقدامات پیشگیرانه ۱۶

ب – پیشگیری وضعی و اجتماعی ۱۶

۱ پیشگیری وضعی ۱۷

۱–۱– تعریف پیشگیری وضعی ۱۷

۱–۲– اشکال پیشگیری وضعی ۱۷

۲ پیشگیری اجتماعی ۱۸

۲–۱– تعریف پیشگیری اجتماعی ۱۹

۲–۲– انواع پیشگیری اجتماعی ۱۹

مبحث دوم – پیشگیری از جرم در منظر حکومت اسلامی ۲۰

گفتار اول – اصول پیشگیری از جرم در آیات قرآن کریم ۲۱

الف – احترام به حقوق یکدیگر ۲۱

ب – احترام به اموال و مالکیت ۲۲

ج – رعایت امانتداری ۲۲

د – دوری از کم فروشی، گرانفروشی و ربا ۲۲

ه– – جلوگیری از اشاعه فحشا و گناه در جامعه ۲۳

گفتار دوم – آموزه های پیشگیرانه از جرم در شریعت اسلام ۲۳

گفتار سوم – روشهای پیشگیری ازجرم در حکومت علوی ۲۴

الف – روش هایغیرکیفری در حکومت علوی ۲۴

۱ رفع نیازهای اساسی ۲۴

۲ مبارزه با جهل و ارایه آموزش همگانی ۲۵

۳ گسترش فضای دینی ۲۵

۴ اصلاح ارتباطات اجتماعی ۲۶

۱ کوشش برای اصلاح مجرمان ضمن اجرای مجازات ۲۷

۲ عفو مجرمان و توصیه به عفو و توبه ۲۷

۳ برخورد مناسب با بزهدیده و بزهکار ۲۸

مبحث سوم – پیشگیری از جرم در قوانین و مقررات ۲۸

گفتار اول – پیشگیری از جرم در سطح مقررات فراتقنینی ۲۸

الف– پیشگیری از جرم در اجرای اصل

قانون اساسی ۲۹

۱ نهاد متولی پیشگیری از جرایم در قانون اساسی ۲۹

۲ چگونگی اجرای بند

و

اصل ۱۵۶ ۳۱

ب – پیشگیری از جرم در اجرای سایر اصول پیشگیرانه قانون اساسی ۳۱

۱ امر به معروف و نهی از منکر ۳۲

۲ استقلال و عدالت اقتصادیجامعه ۳۲

۳ حفاظت محیط زیست ۳۳

۴ بررسی دارایی های مسیولین ۳۴

گفتار دوم –پیشگیری از جرم در سطح مقررات تقنینی، فروتقنینی ۳۴

الف – پیشگیری از جرم در قانون مجازات اسلامی ۳۵

ب – پیشگیری از جرم در قانون اقدامات تامینی و تربیتی ۳۵

ج – پیشگیری از جرم در قانون نیروی انتظامی ۳۶

د – پیشگیری از جرم در آیین‎نامه اجرایی سازمان زندان ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور ۳۶

ه– – پیشگیری از جرم در لایحه پیشگیری از وقوع جرم ۳۷

گفتار سوم –پیشگیری از جرم در سطح مقررات فراملی ۳۷

فصل دوم –مبانی دینی، قانونی و سیاستی جایگاه ریاست جمهوری ۳۹

مبحث اول– نقش ریاست جمهوری به عنوان حاکم اسلامی ۳۹

گفتار اول – حاکم و حکومت دینی و بایسته های آن ۴۰

الف – مفهوم شناسی حکومت و حاکمیت دینی ۴۰

۱ تفاوت حکومت و حاکمیت ۴۰

۲ اقسام حکومت و حاکمیت ۴۱

ب – حکومت دینی در آیین اسلام ۴۲

۱ مولفه های حکومت دینی در قرآن کریم ۴۲

۲ اهداف حکومت دینی اسلام ۴۳

۲–۱– کامل نمودن مصالح الاخلاق و مکارم الاخلاق ۴۴

۲–۲– اجرای احکام و قوانین اسلامی ۴۴

۲–۳– اجرای عدالت و احقاق حق مردم ۴۵

۲–۴– توجه به رفاه و معیشت مسلمانان ۴۵

۲–۵– شکوفایی علمی ۴۶

گفتار دوم – حاکم دینی در منظر امام علی ۴۶

الف –ملاک های تخصصی گزینش کارگزاران ۴۷

۱ داشتن دانش و آگاهی ۴۷

۲ برخورداری از سابقه و تجربه کاری ۴۷

۳ اهل مشاوره و احترام به نظر کارشناسان ۴۸

۴ پرتلاش و سختکوش بودن برای رسیدن به هدف ۴۸

۵ شجاعت، قاطعیت و توانایی ۴۹

ب –ملاک های ارزشی و مکتبی گزینش کارگزاران ۴۹

۱ صالح بودن و پایبند به اخلاق ۴۹

۲ الگو بودن و پیشگامی در عمل ۵۰

۳ فروتن و مهربان با مردم ۵۰

۴ عدالت خواه بودن ۵۱

۵ امانت دار نسبت حکومت ۵۲

مبحث دوم– نقش ریاست جمهوری در قوانین و مقررات ۵۲

گفتار اول –وظایف و اختیارات ریاست جمهوری در سطح مقررات فراتقنینی(قانون اساسی) ۵۳

الف – وظایف و اختیارات رییس جمهور در اداره عالیه کشور ۵۴

۱ مسیولیت اجرای قانون اساسی ۵۴

۱–۱– گستره مسیولیت رییس جمهور در اجرای قانون اساسی ۵۵

۱–۲– هییت نظارت براجرای قانون اساسی ۵۷

۲ مسیولیت رییس جمهور در امور بین الملل ۵۷

۳ ریاست و مسیولیت و عضویت درشوراهای عالی ۵۸

ب –وظایف و اختیارات رییس جمهور در ریاست و اِعمال قوه مجریه ۵۸

۱ ریاست هیات وزیران ۵۸

۲ ریاست عالی سازمانهای وابسته ۵۸

۳ تعیین معاون اول، سرپرست موقت وزارتخانه‏ها و معاونین مختلف ۵۹

ج –وظایف و اختیارات رییس جمهور در ارتباط با قوای مقننه و قضاییه ۵۹

۱ رییس جمهور و قوه مقننه ۵۹

۲ رییس جمهور و قوه قضاییه ۵۹

گفتار دوم –وظایف و اختیارات رییس جمهور در سطح مقررات تقنینی و فروتقنینی ۶۰

الف – قانون تعیین حدود وظایف و اختیارات و مسیولیتهای ریاست جمهوری اسلامی ایران ۶۰

ب – قانون آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی و اصلاحات آن ۶۱

ج – آیین نامه داخلی هییت دولت ۶۲

د – آیین نامه داخلی مجمع تشخیص مصلحت نظام ۶۲

ه– – آیین نامه داخلی شورای عالی اداری ۶۳

مبحث سوم – نقش رییس جمهور در سیاستگذاری های جنایی پیشگیرانه ۶۳

گفتار اول– نقش رییس جمهور در سیاستگذاری جنایی تقنینی ۶۵

الف – قانون سازی از طریق لوایح قانونی ۶۵

۱ مرحله تدوین، بررسی و نگارش لوایح قانونی در دولت ۶۵

۲ مرحله ارایه لوایح قانونی دولت به مجلس و دفاع از آنها ۶۶

ب – ریاست شوراهای عالی سیاستگذار کشور ۶۷

۱ شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری ۶۷

۲ شورای عالی آموزش و پرورش ۶۸

۳ شورای اقتصاد ۶۹

۴ شورای عالی اشتغال ۷۰

۵ شورای عالی رفاه و تامین اجتماعی ۷۰

۶ شورای عالی فضای مجازی ۷۱

گفتار دوم– نقش رییس جمهور در سیاستگذاری جنایی اجرایی ۷۱

الف – مدیریت منابع مالی و انسانی کشور ۷۱

۱ مدیریت منابع مالی کشور ۷۲

۲ مدیریت منابع انسانی کشور ۷۲

ب –تعامل با برخی نهادهای مجری قوانین درکشور ۷۳

۱ نیروی انتظامی ۷۳

۲ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ۷۵

۳ سازمان تعزیرات حکومتی ۷۶

۴ سازمان بهزیستی ۷۷

بخش دوم –ارتباط جایگاه ریاست جمهوری با پیشگیری وضعی و اجتماعی از جرم ۷۸

فصل اول – نظارت ریاست جمهوری بر دستگاه های دولتی متولی پیشگیری وضعی ۷۹

مبحث اول – ریاست جمهوری و نهادهای متولی پیشگیری وضعی ۷۹

گفتار اول – نقش وزارت دادگستری به مثابه وزارت بین قوا ۸۰

الف– وظایف و کارکردهای وزارت دادگستری ۸۰

ب – نقش وزارت دادگستری در پیشگیری از جرایم ۸۲

گفتار دوم – نقش وزارت کشور و هماهنگی نهادهای امنیتی ۸۴

الف – ماموریت ها و وظایف اصلی وزارت کشور ۸۵

ب– نقش وزارت کشور در پیشگیری از جرایم ۸۵

گفتار سوم – نقش وزارت اطلاعات ۹۰

الف– وظایف وزارت اطلاعات ۹۱

ب– نقش وزارت اطلاعات در پیشگیری از جرم ۹۱

گفتار چهارم – نقش سایر وزارتخانه ها و نهادهای مسیول ۹۴

الف – وزارت صنعت، معدن، تجارت ۹۴

ب – وزارت آموزش و پرورش ۹۴

ج – وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ۹۵

د – وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی ۹۵

ه–– سازمان حفاظت محیط زیست ۹۵

مبحث دوم – ریاست جمهور و کمیته های موضوع اصل

ق ا ۹۷

گفتار اول – ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز ۹۸

الف– علل و عوامل شکل گیری پدیده قاچاق و پیامدهای آن ۹۸

ب – بررسی راهکارهای مقابله با پدیده قاچاق ۱۰۱

گفتار دوم – ستاد مبارزه با مواد مخدر ۱۰۳

الف – علل و عوامل شکل گیری پدیده اعتیاد ۱۰۳

ب – راهکارهای پیشگیری و درمان اعتیاد در جامعه ۱۰۴

گفتار سوم – ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادی ۱۰۶

الف– مفهوم فساد اقتصادی و آثار آن در جامعه ۱۰۶

ب– علل پیداش فساد اقتصادی و راهکارهای پیشگیری از آن ۱۰۸

گفتار چهارم – سازمان هدفمندی یارانه ها ۱۱۰

الف– ضرورت تاسیس سازمان هدفمندی یارانه ها و کارکرد آن ۱۱۱

ب– تاثیر هدفمند سازی یارانه ها بر سیمای جنایی کشور ۱۱۲

فصل دوم– نقش ریاست جمهوری در تحقق پیشگیری اجتماعی ۱۱۶

مبحث اول – بررسی تقابل احقاق حقوق ملت در پیشگیری از جرم ۱۱۸

گفتار اول – علل فردی و اجتماعی وقوع جرم ۱۱۸

الف – علل فردی وقوع جرم ۱۱۹

ب – علل اجتماعی وقوع جرم ۱۲۱

گفتار دوم – نحوه تقابل حقوق ملت با عوامل جرم زا ۱۲۴

الف – حقوق وآزادی های فردی (شخصی) ۱۲۴

ب – حقوق وآزادی های مدنی (اجتماعی) ۱۲۶

ج – حقوق وآزادی های قضایی ۱۲۷

د – آزادی های اساسی مردم ۱۲۹

مبحث دوم – رییس جمهور و الگوسازی در گفتمان پیشگیری از جرم ۱۳۰

گفتار اول – گفتمان پیشگیری از جرم ۱۳۱

الف – انواع گفتمان های روسای جمهور در ایران ۱۳۱

۱ دوره رقابت گفتمانی ۱۳۲

۲ گفتمان توسعه اقتصادی دولت محور با گرایش توزیعی ۱۳۲

۳ گفتمان توسعه اقتصادی دولت محور با محوریت تشویق اقتصاد بازار و خصوصی سازی ۱۳۲

۴ گفتمان توسعه سیاسی با محوریت اصلاحات و جامعه مدنی و گفتگو ۱۳۲

۵ گفتمان توسعه اقتصادی با محوریت عدالت توزیعی ۱۳۳

ب – ویژگی های یک گفتمان پیشگیرانه از جرم ۱۳۳

۱ جامعیت ۱۳۴

۲ هدفمند بودن ۱۳۴

۳ ترکیبی ۱۳۴

۴ تساوی در نگرش به بزهدیده و بزهکار ۱۳۵

۵ احترام به حقوق شهروندی ۱۳۵

گفتار دوم – راهکارهای رییس جمهور در گفتمان سازی پیشگیرانه از جرم ۱۳۵

الف – احقاق حقوق شهروندی برای پیشگیری از جرم ۱۳۵

۱ حق امنیت ۱۳۶

۲ حق آزادی ۱۳۸

۳ حق اشتغال ۱۴۰

۴ حق تحصیل ۱۴۲

۵ حق آتیه، رفاه و تامین اجتماعی ۱۴۴

۶ حق مسکن و شهرنشینی ۱۴۷

۷ سایر حقوق شهروندی موثر در پیشگیری از جرم ۱۵۱

ب – الگوسازی در ایجاد گفتمان غالب پیشگیری اجتماعی ۱۵۲

۱ الگوی رفتاری ۱۵۴

۲ الگوی کلامی ۱۵۵

۳ الگوی ظاهری ۱۵۵

۴ الگوی معنوی ۱۵۶

نتیجه گیری و پیشنهادات ۱۵۸

نتیجه گیری ۱۵۹

پیشنهادات ۱۶۳

فهرست منابع و ماخذ ۱۷۷

Abstract ۱۹۴

کلیدواژه ها

• پیشگیری از جرم
• رییس جمهور
• پیشگیری از بزهکاری
• جرم
• ایران
• جرم شناسی