نقش علنی بودن دادرسی در جلب اعتماد افکار عمومی به سلامت و کارآیی نظام دادرسی

عنوان	نقش علنی بودن دادرسی در جلب اعتماد افکار عمومی به سلامت و کارآیی نظام دادرسی
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	فاطمه گودرزی پور
استاد راهنما	محمدرضا زندی
استاد مشاور	منصور رحمدل
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۳
دانشگاه	دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

نقش علنی بودن دادرسی در جلب اعتماد افکار عمومی به سلامت و کارآیی نظام دادرسی عنوان پایان نامه ای است که توسط فاطمه گودرزی پور، با راهنمایی محمدرضا زندی و با مشاوره منصور رحمدل در سال ۱۳۹۳ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی دفاع گردید.

چکیده

اصل علنی بودن دادرسی ها، ازجمله اصولی ست که در قانون اساسی این میثاق گرانقدر ملی و مهم ترین سند حقوقی کشور وجود دارد. اجرای این اصل بدون برقراری محاکمه منصفانه در تمام مراحل دادرسی که در آن مصلحت جامعه ،حقوق و آزادی های متهم، بزه دیده و سایر افراد درگیر در فرایند کیفری محترم شمرده شود، فرصت ظهور پیدا نخواهد کرد.حق رسیدگی علنی به این معناست که نه تنها طرفین یک پرونده بلکه عامه مردم نیز حق حضور در دادرسی را دارند.عموم مردم حق دارند بدانند عدالت چگونه اجرا می شود وچگونه آراء درنظام قضایی محقق می شود. اصل علنی بودن دادرسی ها علیرغم پیش بینی آن در اصل ۱۶۵ قانون اساسی و قوانین دیگر، اجرای آن ، از لحاظ عملی با مشکلات مختلفی روبرو است. می توان گفت تفسیرپذیری قوانین و اختیار وسیعی که برای غیرعلنی کردن دادرسی به مقامات قضایی داده شده است از یک طرف و موانع ساختاری و فرهنگی از طرف دیگر، از مهمترین مشکلات تحقق عملی و اجرایی این اصل به شمار می روند. رسیدگی علنی به عنوان یک تضمین اساسی برای عادلانه بودن واستقلال روند قضایی است وابزاری حمایتی برای جلب اعتماد افکار عمومی در نظام قضایی است . در اینکه دستگاه قضایی نقش کلیدی را در ایجاد امنیت، آرامش و اعتماد عمومی بازی می کند تردیدی نیست، اما اینکه این دستگاه قضایی تا چه حد توانسته رسالت خود را به خوبی اجرا کند و اعتماد مردم را به خود جلب کند و شخصیت و اعتباری مستقل از سایر قوا داشته باشد ،باید در کنار علنی بودن دادرسی از رعایت اصول ،شرایط و مقتضیاتی بحث به میان آوردکه نگارنده در این پایان نامه به آن پرداخته است.

ساختار و فهرست پایان نامه

فهرست تفصیلی مطالب

عنوان صفحه

چکیده ۱

مقدمه ۲

فصل اول :مفهوم و مبانی علنی بودن دادرسی

۱–۱–بررسی مفاهیم دادرسی منصفانه، عادلانه، دادرسی معتمدانه ودادرسی علنی ۹

۱–۱–۱–تعریف دادرسی منصفانه ۹

۱–۱–۱–۱–مفهوم منصفانه بودن و رابطه آن با عدالت و انصاف ۱۰

۱– ۱–۲–تعریف دادرسی عادلانه ۱۵

۱–۱–۳– تعریف دادرسی معتمدانه ۱۷

۱–۱–۳–۱– اعتماد ۱۸

۱–۱–۳–۲–افکار عمومی ۲۴

۱–۱–۴– تعریف دادرسی علنی ۲۸

۱–۲– مبانی نظری علنی بودن دادرسی ۳۰

۱–۲–۱– تامین حقوق جامعه ۳۲

۱–۲–۲– حفظ حقوق متهم ۳۸

۱–۲–۳–تامین حقوق بزه دیده ۴۳

فصل دوم: پیشینه علنی بودن دادرسی و جایگاه علنی بودن دادرسی در قوانین داخلی و اسناد جهانی و منطقه ای

۲–۱–پیشینه علنی بودن دادرسی ۴۷

۲–۱–۱–نظام دادرسی اتهامی ۴۷

۲–۱–۲– ویژگیهای نظام اتهامی ۴۸

۲–۲– جایگاه علنی بودن دادرسی در قوانین داخلی ۵۰

۲–۲–۱–منابع فقهی ۵۰

۲–۲–۲– قانون اساسی ۵۲

۲–۲–۲–۱– صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مباحثی در خصوص اصل

۵۳

۲–۲–۳ –منابع عادی ۵۵

۲–۲–۳–۱–قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور کیفری ۵۵

۲–۲–۴– سایر قوانین ۵۸

۲–۳– جایگاه علنی بودن دادرسی دراسناد جهانی و منطقه ای ۶۰

۲–۳–۱ –اسناد جهانی ۶۰

۲–۳–۱–۱ – اعلامیه جهانی حقوق بشر ۶۰

۲–۳–۱–۲– میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی ۶۰

۲–۳–۱–۳ – اساسنامه دیوان بین المللی کیفری در امور کیفری ۶۲

۲–۳–۲– تاکیدبر علنی بودن دادرسی در اسناد منطقه ای ۶۲

۲–۳–۲–۱ –کنوانسیون اروپایی حقوق بشر ۶۳

۲–۳–۲–۲ –کنوانسیون آمریکایی حقوق بشر ۶۳

فصل سوم : اجرای اصل علنی بودن دادرسی از تیوری تا عمل

۳–۱ – شان و اهمیت معیارها و تضمین های دادرسی عادلانه ۶۵

۳–۲ – اجرای اصل علنی بودن دادرسی ۶۷

۳–۳– محاکمه عادلانه با تکیه بر استانداردها و اصول دادرسی عادلانه در دادرسی علنی۷۳

۳–۳–۱ – محاکمه عادلانه ۷۴

۳–۳–۲– مفهوم، مبنا و ویژگی های استانداردهای دادرسی عادلانه در دادرسی علنی ۷۳

۳–۳–۲–۱ –مفهوم استانداردهای دادرسی ۷۴

۳–۳–۲–۲ – مبنای استانداردهای دادرسی ۷۴

۳–۳–۲–۳ –ویژگی های استانداردهای دادرسی ۷۵

۳–۳–۳– اصول دادرسی عادلانه در دادرسی علنی ۷۷

۳–۳–۳–۱–رعایت کرامت انسانی در دادرسی ۷۷

۳–۳–۳–۲ –اصل برایت ۷۸

۳–۳–۳–۳ –اصل دادرسی توسط مقامی بی طرف ۸۰

۳–۳–۳–۴–اصل علنی بودن دادرسی ۸۲

۳–۳–۳–۵ –حق دفاع به وسیله متهم یا وکیل وی ۸۳

۳–۳–۳–۶ –اصل تفهیم اتهام به متهم ۸۶

۳–۳–۳–۷ –اصل محق بودن متهم به سکوت ۸۷

۳–۳–۳–۸ –اصل منع شکنجه یاممنوعیت اقرارهای اجباری ۸۸

۳–۳–۳–۹ –استقلال قضایی در دادرسی علنی ۹۰

فصل چهارم :شرایط و موانع تحقق اصل علنی بودن دادرسی

وضمانت اجراهای این اصل

۴–۱ –شرایط تحقق اصل علنی بودن دادرسی ۹۶

۴–۱–۱ –رفع موانع حضور مردم و رسانه ها در جلسه دادرسی ۹۶

۴–۱–

–امکان انتشار جریان دادرسی ۹۸

۴–۱–۲–۱–آزادی اطلاع رسانی و حقوق متهم در دادرسی علنی ۹۸

۴–۱–۳ –حضور متهم در جلسه دادرسی ۱۰۰

۴–۱–۴ –رویارویی متهم با شاکی و گواهان و امکان پرسش از آنان ۱۰۳

۴–۱–۵ –مشخص بودن هویت کنشگران فرآیند دادرسی کیفری ۱۰۷

۴–۱–۶ –شفاهی بودن دادرسی ۱۰۹

۴–۱–۷ –اعلان و قرایت علنی رای ۱۱۱

۴–۲ –موانع تحقق اصل علنی بودن دادرسی ۱۱۴

۴–۲– ۱–موانع قانونی تحقق اصل علنی بودن دادرسی ها ۱۱۴

۴–۲–۲ –موانع عملی تحقق اصل علنی بودن دادرسی ها ۱۱۹

۴–۲–۲–۱ –موانع ساختاری یا درونی ۱۱۹

۴–۲–۲–۲ –موانع فرهنگی و اجتماعی یا بیرونی ۱۲۲

۴–۳ –ضمانت اجراهای اصل علنی بودن دادرسی ۱۲۴

فصل پنجم: جمع بندی، نتیجه گیری و پیشنهادها

جمع بندی، نتیجه گیری ۱۲۷

پیشنهادها ۱۳۳

فهرست منابع و ماخذ ۱۳۸

کلیدواژه ها

• دادرسی علنی
• اعتماد عمومی
• آیین دادرسی قانونی
• رسیدگی کیفری
• اعتماد
• عدالت کیفری
• افکار عمومی