بررسی فقهی و حقوقی اصول حاکم بر قراردادهای نشر در حقوق مالکیت ادبی و هنری

عنوان	بررسی فقهی و حقوقی اصول حاکم بر قراردادهای نشر در حقوق مالکیت ادبی و هنری
رشته	حقوق
دانشجو	احمد سپهرنوش اسماعیلی
استاد راهنما	سیدحسن شبیری زنجانی
استاد مشاور	[[]]
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۳
دانشگاه	دانشگاه قم

بررسی فقهی و حقوقی اصول حاکم بر قراردادهای نشر در حقوق مالکیت ادبی و هنری عنوان پایان نامه ای است که توسط احمد سپهرنوش اسماعیلی، با راهنمایی سیدحسن شبیری زنجانی در سال ۱۳۹۳ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه قم دفاع گردید.

چکیده

وضوع تحقیق، بررسی اصول حاکم بر قرارداد نشر از دیدگاه فقه و حقوق است که با مراجعه به فقه و قانون ایران و کشورهای خارجی قواعدی که در قرارداد نشر وجود دارد و تفاوت این قواعد با قواعد عمومی حاکم بر قراردادها و مبانی آن مورد بررسی قرارگرفته شده است .در قرارداد نشر، معمولامولف طرف ضعیف قرارداد و ناشر طرف بانفوذ و برتر قرارداد می باشد از این رو ممکن است از طرف ناشر، شرایط و تعهداتی یک سویه به مولف تحمیل شود. برای جلوگیری از ضرر مولف و جامعه، قانونگذار با مداخله در این گونه قراردادها و وضع مقررات امری در صدد حمایت از پدید آورنده است و این مداخله باعث برقراری توازن بین طرفین قرارداد می شود. چالش پیش رو این است که قانونگذار چگونه می تواند بر خلاف اراده طرفین قرارداد، تعهداتی را بر یکی از آن ها تحمیل کند و آیا قواعد قرارداد نشر با قواعد حاکم بر قراردادها شامل اصل تسلیط، اصل حاکمیت اراده در تعارض نمی باشد؟ضرورت حل مساله در این است که قرارداد نشر نوعی قرارداد است و اصولا باید از قواعد عمومی قراردادها تبعیت کند ولی با عمل قانونگذار این اصل از بین رفته و قرارداد مذکور استثنایی بر اصول کلی گردیده است و از طرفی اصولی مثل اصل حاکمیت اراده و اصل تسلیط را تحت تاثیر قرارداده است و هرچیزی که خلاف اصل باشد نیازمند اثبات است. با مراجعه به مبانی فقهی مانند؛ قاعده لا ضرر، مبنای ولایت فقیه و مبانی حقوقی مثل قاعده انگیزه وشخصیت متعاملین، ممکن است بتوان توجیهی برای این قواعد حمایتی پیدا کرد. پژوهشگران با نگارش مقالات و تدوین متون علمی باید بیان کنند که از مولف که طرف ضعیف قرارداد است اگر حمایت نشود چه مشکلات و مضراتی بوجود می آید و قانونگذاران را به سوی وضع قوانین حمایتی، سوق دهند.کلید واژه ها: اصول قرارداد نشر، مبانی فقهی، مبانی حقوقی، قاعده انگیزه، اصل انصاف، قاعده لاضرر.

ساختار و فهرست پایان نامه

فهرست مطالب

عنوان صفحه

مقدمه ۱

۱– بیان مسیله ۱

۲– سوال اصلی تحقیق: ۲

۳– فرضیه های تحقیق: ۳

۴– ضرورت انجام تحقیق: ۳

۵– سابقه و پیشینه تحقیق: ۴

۶– روش تحقیق: ۴

۷– ساماندهی پژوهش: ۴

فصل اول: کلیات ۶

مبحث اول: تعاریف، خصوصیات، و انطباق شرایط اساسی قرارداد بر قرارداد انتشار ۷

گفتار اول: تعریف، شرط ماهوی و اقسام اثر فکری ۷

۱– تعریف اثر ادبی و هنری ۸

۲– شرط ماهوی اثر ادبی و هنری ۸

۳– اقسام اثر فکری ۱۰

۱–۳ آفرینه ادبی و علمی ۱۰

۲–۳ آفرینه فنی ۱۱

۱–۲–۳ نوشته فنی ۱۱

۲–۲–۳ اثر فنی ۱۱

۳–۳ آفرینه موسیقیایی و هنری ۱۲

۴–۳ آفرینه اشتقاقی ۱۳

گفتار دوم: تعریف حقوق مادی پدیدآورنده و اوصاف آن ۱۳

۱– تعریف حقوق مادی و انواع آن ۱۴

۲– اوصاف حق مادی اثر ادبی و هنری ۱۶

گفتار سوم: تعریف قرارداد انتشار ۱۷

۱– معنای لغوی قرارداد انتشار ۱۹

۲– معنای اصطلاحی قرارداد انتشار و مفاد آن ۲۰

۱–۲ ناقل بودن قرارداد انتشار ۲۱

۲–۲ تعهد ناشر به ساخت نمونه های اثر با هزینه خود ۲۱

۳–۲ قایم به شخص بودن قرارداد انتشار ۲۲

۴–۲ ایجاد تعهد بهره برداری بر عهده ناشر ۲۳

۵–۲ معوض یا مجانی بودن قرارداد انتشار ۲۳

گفتار چهارم: انطباق شرایط اساسی قرارداد ها بر قرارداد نشر ۲۴

۱– تراضی، اهلیت و سمت طرفین ۲۴

۱– ۱ تراضی ۲۴

۲– ۱ اهلیت و سمت طرفین ۲۶

۱–۲–۱ اقسام اهلیت ۲۶

۲–۲–۱ سمت در معامله برای دیگری ۲۷

۱–۲–۲–۱ اقسام نمایندگی ۲۸

۱–۱–۲–۲–۱ نمایندگی قراردادی یا عهدی ۲۸

۲–۱–۲–۲–۱ نمایندگی قانونی ۲۸

۳–۱–۲–۲–۱ نمایندگی قضایی ۲۹

۲–۲–۲–۱ ماهیت نقش واسطه در قرارداد ۲۹

۱–۲–۲–۲–۱ واسطه، وسیله ی ابلاغ ۳۰

۲–۲–۲–۲–۱ واسطه، دخیل در انعقاد قرارداد به نیابت از اصیل دارای اهلیت ۳۰

۳–۲–۲–۲–۱ واسطه، دخیل در انعقاد قرارداد به نیابت از اصیل فاقد اهلیت ۳۰

۲ موضوع و جهت معامله ۳۱

۱– ۲ موضوع معامله ۳۱

۱–۱– ۲ مالیت داشتن موضوع معامله ۳۱

۲–۱–۲ موجود بودن موضوع معامله ۳۲

۱–۲–۱–۲ عین معین بودن موضوع معامله ۳۲

۲–۲–۱–۲ کلی بودن موضوع معامله ۳۲

۳–۲–۱–۲ کلی در معین بودن موضوع معامله ۳۳

۳–۱–۲ معین بودن موضوع معامله ۳۳

۴–۱–۲ مقدور التسلیم بودن موضوع معامله ۳۴

۵–۱–۲ مالک بودن انتقال دهنده ۳۴

۲– ۲ جهت معامله ۳۵

مبحث دوم: تاریخچه ۳۶

گفتار اول: سابقه قرارداد نشر در حقوق کشورهای خارجی ۳۶

۱– سابقه قرارداد انتشار در فرانسه ۳۷

۲– سابقه قرارداد انتشار در انگلیس ۳۸

گفتار دوم:سابقه قرارداد انتشار در حقوق ایران ۳۹

مبحث سوم: ماهیت فقهی، حقوقی قرارداد انتشار ۴۱

گفتار اول: قرارداد انتشار و عقد بیع ۴۱

گفتار دوم: قرارداد انتشار و عقد اجاره ۴۶

گفتار سوم: قرارداد انتشار و عقد صلح ۴۸

گفتار چهارم: قرارداد انتشار و عقد معاوضه ۴۹

گفتار پنجم: قرارداد انتشار و حق انتفاع ۵۰

فصل دوم: انطباق سنجی اصول کلی حاکم بر قراردادها بر قراردادهای نشردر حقوق آثار ادبی و هنری ۵۳

مبحث اول: اصول حاکم بر قراردادها ۵۴

گفتار اول: اصل آزادی قرارداد ۵۴

۱– اصل آزادی قراردادی در حقوق ایران و دیگر نظام های حقوقی ۵۶

۱–۱ نظام کامن لا ۵۷

۲–۱ نظام رومی ژرمنی ۵۷

۲ اصل آزادی قراردادی درحقوق ایران ۵۸

گفتار دوم: اصل صحت قراردادها ۵۸

۱– ماهیت اصل صحت ۵۹

۲– اصل صحت در شبهات حکمی ۶۰

گفتار سوم: اصول ناظر بر آثار عقد ۶۲

۱– اصل ثبات قرارداد بررسی تعدیل و اقسام آن ۶۲

۱– ۱– تعدیل قراردادی ۶۳

۲–۱ تعدیل قانونی ۶۳

۲– اصل نسبی بودن قراردادها در قانون مدنی و استثنایات آن ۶۴

۱–۲ تعهد به نفع شخص ثالث ۶۶

۲–۲ معامله فضولی ۶۷

۳–۲ قرارداد جمعی ۶۸

گفتار چهارم: اصل لزوم قراردها ۶۸

مبحث دوم: استثناءات اصول کلی حاکم بر قراردادها در قرارداد نشر ۷۰

گفتار اول: استثناءات اصل آزادی قراردادی در قرارداد نشر ۷۱

۱ اصل آزادی تعیین محتوا و شروط قراردادی ۷۲

۱–۱ لزوم ذکر مدت و مکان ۷۲

۲–۱ لزوم تعیین شیوه و هدف بهره برداری ۷۳

۳–۱ بطلان انتقال مالی مولف در آثار آینده: ۷۴

۲ الزامات پدید آورنده ۷۵

۱–۲ تعهد پدید آورنده به تسلیم نسخه ی اثر ۷۵

۲–۲ تعهد پدید آورنده به تضمین حقوق منتقل الیه ۷۶

۳ الزامات ناشر ۷۸

۱–۳ تکلیف منتقل الیه به انتشار اثر ۷۸

۲–۳ رعایت حقوق معنوی پدید آورنده ۸۰

۳–۳ انتقال حق بهره برداری توسط منتقل الیه ۸۱

۴ اصل رضایی بودن قراردادها ۸۲

گفتار دوم: تراضی و اهلیت ۸۷

۱– تعیین مولف ۸۸

۲– لزوم اعلام اراده توسط شخص مولف ۹۰

۱–۲ نمایندگی قانونی ۹۲

۲–۲ نمایندگی قراردادی ۹۳

گفتار سوم: اصل لزوم قراردادها ۹۴

۱ امکان تعدیل حق تالیف ۹۴

۲ حق عدول و استرداد ۹۹

گفتار چهارم: اصل نسبی بودن قراردادها ۹۹

۱ بیان اصل نسبی بودن ۱۰۰

۲ استثناءات اصل نسبی بودن قرارداد نشر ۱۰۳

۱–۲ لزوم رعایت حقوق معنوی مولف در قراردادهای بعدی ۱۰۳

۱–۱–۲ لزوم رعایت حق انتشار ۱۰۳

۲–۱–۲ لزوم رعایت حق انتساب اثر ۱۰۴

۳–۱–۲ رعایت حق تمامیت اثر ۱۰۴

۴–۱–۲ لزوم رعایت حق عدول و استرداد ۱۰۴

۲–۲ لزوم رعایت حقوق مادی مولف در قراردادهای بعدی ۱۰۵

فصل سوم: مبانی فقهی و حقوقی استثناءات اصول کلی حاکم بر قرارداد نشر ۱۰۶

مبحث اول: مبانی فقهی ۱۰۸

گفتار اول: مبنای ولایت فقیه ۱۰۸

گفتار دوم: قاعده لا ضرر ۱۱۳

گفتار سوم: قاعده سلطنت ۱۱۶

گفتار چهارم: تعهد به نفع ثالث و تسلسل قراردادی ۱۲۰

مبحث دوم: مبانی حقوقی ۱۲۱

گفتار اول: مبنای شخصیت مولف ۱۲۱

گفتار دوم: قاعده ی انصاف ۱۲۵

گفتار سوم: قاعده لزوم رعایت حسن نیت ۱۲۶

گفتار چهارم: نظریه انگیزه ۱۲۷

گفتار پنجم: حقوق طبیعی ۱۲۹

۱– نظریه کار ۱۳۰

۲– تیوری شخصیت محور ۱۳۲

گفتار ششم: نظریه حقوق اعطایی از سوی دولت ۱۳۴

نتیجه گیری ۱۳۶

فهرست منابع ۱۴۰

ا منابع فارسی و عربی ۱۴۰

۱– کتابها ۱۴۰

۲– مقالات ۱۴۵

۳– قوانین: ۱۴۶

ب) منابع لاتین ۱۴۶

کلیدواژه ها

• حق مالکیت ادبی
• احکام فقهی
• انصاف
• اصول حقوقی
• حق نشر
• اصول قرارداد نشر
• مبانی فقهی
• مبانی حقوقی