تحولات قانونی توبه ی مجرم در حقوق کیفری ایران

عنوان	تحولات قانونی توبه ی مجرم در حقوق کیفری ایران
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	سجاد رضایی نژاد دیلمی
استاد راهنما	حسین آقابابایی
استاد مشاور	حسن شاه ملک پور
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۴
دانشگاه	دانشگاه گیلان

تحولات قانونی توبه ی مجرم در حقوق کیفری ایران عنوان پایان نامه ای است که توسط سجاد رضایی نژاد دیلمی، با راهنمایی حسین آقابابایی و با مشاوره حسن شاه ملک پور در سال ۱۳۹۴ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه گیلان دفاع گردید.

چکیده

توبه در حقوق جزای اسلامی به عنوان یکی از موارد سقوط مجازات شمرده شده است، از دیدگاه قرآن و سنت فرصتی داده شده به مجرم است تا از رفتار خود پشیمان گشته و راه اصلاح در پیش گیرد. این نهاد حقوقی در کنار آثار اخروی، آثار دنیوی نیز دارد. قانونگذار نیز به تبعیت از منابع فقهی و موازین شرعی در اقدامی شایسته در قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲، نهاد توبه را به عنوان یکی از قواعد حقوق جزای عمومی و از موارد سقوط مجازات مطرح کرده است. بنابراین در این پژوهش به دنبال پاسخ این سوال هستیم که باتوجه به تصویب قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ سیاست کیفری قانونگذار در خصوص تاثیر توبه بزهکار در سقوط مجازات چیست؟ و مفروض می داریم که قانونگذار توبه مجرم را به عنوان نهادی که در اصلاح مرتکب و سقوط مجازات وی موثر است، مورد توجه قرار داده و تحولات ایجاد شده در این چارچوب بوده است. ضرورت انجام این پژوهش نیز از آنجا ناشی می شود که تبیین درست و مستدل تحولات قانونی توبه مجرم موجب راهنمایی قانونگذار جهت اتخاذ مواضع صحیح در برابر این تحولات خواهد شد. بنابر یافته های این پژوهش ، قانونگذار با تفکیک نقش توبه در جرایم مختلف، به صراحت در مواد ۱۱۴ و ۱۱۵ قانون مذکور تاثیر توبه در سقوط مجازات حدی و تعزیری را مورد پذیرش قرار داده است. لکن در مواردی تحولات ایجاد شده توسط قانونگذار در خصوص پذیرش توبه مجرم، فاقد هم خوانی و انطباق لازم با موازین شرعی و اصول حقوقی می باشد. در این نوشتار به بررسی تحولات قانونی توبه مجرم در حقوق کیفری ایران بر اساس تغییر و تحولات ایجاد شده در قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ خواهیم پرداخت.

ساختار و فهرست پایان نامه

چکیده فارسی ر

مقدمه ۱

الف بیان مسیله ۲

ب پرسش های پژوهش ۳

پ فرضیه های پژوهش

ت پیشینه ی پژوهش

ث اهداف پژوهش ۴

ج روش پژوهش ۴

چ ساختار پژوهش ۴

فصل اول : مبانی و کلیات

۱–۱– تعریف توبه ۷

۱–۲– ماهیت توبه ۸

۱–۳– جایگاه حقوقی توبه ۹

۱–۴– توبه از دیدگاه جرم شناسی ۱۰

۱–۵– بررسی ادله توبه ۱۱

۱–۵–

– بررسی ادله فقهی توبه ۱۱

۱–۵–۱– ۱– آیات ۱۱

۱–۵–۱–۲– روایات ۱۲

۱–۵–۱–۳– اجماع ۱۴

۱–۵– ۲– بررسی ادله عقلی توبه ۱۴

۱–۵–۲– ۱– لزوم دفع ضرر محتمل به حکم عقل ۱۴

۱–۵–۲–۲ – شکر نعمت ۱۴

۱–۵–۲–۳– حکم عقل به لزوم درک مصالح ملزمه و عدم جواز فوت آن ۱۴

۱–۵–۲–۴– حکم عقل به لزوم رسیدن به کمال و برتری و ترقی در مراتب حقیقیه ۱۵

۱–۶– امضایی یا تاسیسی بودن نهاد توبه ۱۵

۱–۷– آثار حقوقی و فقهی توبه ۱۶

۱–۷–۱– بازگشت عدالت و قبول شهادت ۱۶

۱–۷–۲– سقوط مجازات ۱۷

۱–۸– شرایط تحقیق توبه کیفری ۱۷

۱–۸–۱– ندامت و پشیمانی ۱۷

۱–۸–۲– عزم و اراده در عدم بازگشت به جرم ۱۷

۱–۸–۳– عدم تاخیر عمدی در توبه ۱۸

۱–۸–۴– جبران گذشته ۱۸

۱ –۸ –۴–

– اصلاح مجرم ۱۸

۱–۸–۴–۲–۱– اعتراف به جرم ۱۸

۱–۹ – زمان انجام توبه ۱۹

جمع بندی ۲۰

فصل دوم : نقش توبه مجرم در جرایم حدی

۲– ۱– تعریف و بررسی جرایم حدی ۲۱

۲–۱– ۱– معیار های قانونگذار درخصوص توبه در سقوط مجازات ۲۲

–۱–۱– ۱– معیار اول ۲۳

۲–۱–۱– ۲–معیار دوم ۲۳

۲–۱–۲– علت تمایز میان اثبات جرم با اقرار و شهادت شهود ۲۴

۲–۱–۲–۱– توبه قبل از قیام بینه ۲۴

۲–۱–۲–۲– توبه بعد از قیام بینه ۲۵

۲–۱–۲–۳–توبه بعد از اقرار ۲۶

۲–۱–۲–۴– توبه قبل از اقرار ۲۷

۲–۲– توبه در جرایم منافی عفت ۲۸

۲–۲–۱– تعاریف حقوقی مصادیق اعمال منافی عفت ۲۸

۲–۲–۱–۱– تعریف زنا ۲۸

۲–۲–۱–۲– تعریف لواط ۲۸

۲–۲–۱–۳– تعریف تفخیذ ۲۸

۲–۲–۱–۴– تعریف مساحقه ۲۸

۲–۲–۱–۵– تعریف قوادی ۲۸

۲–۲–۱–۶– تعریف قذف ۲۸

۲–۲–۲– قاعده کلی درمورد تاثیر توبه مرتکب در جرایم منافی عفت ۲۹

۲–۲–۲–۱– ادعای توبه مرتکب همزمان یا بعد از اثبات جرم حدی ۲۹

۲–۲–۲–۱–۱– سقوط حد با ادعای توبه مرتکب در فرض احتمال صدق ۳۱

۲–۲–۲–۱–۲– ادعای توبه به تنهایی کافی نیست و نیاز به اثبات و احراز دارد ۳۱

۲–۲–۳– نحوه احراز توبه مرتکب ۳۱

۲–۲–۳–۱– ادعای توبه مرتکب و فرار از مجازات ۳۲

۲–۲–۳–۲– احراز توبه مرتکب و سقوط مجازات ۳۲

۲–۲–۳–۳– تظاهر به توبه و سقوط مجازات ۳۳

۲–۲–۳–۴– بررسی اصل ما لا یعلم الامن قبله ۳۴

۲–۲–۳–۵– بررسی اصل ترجیح اشتباه در عفو مجرم بر اشتباه در کیفر مجرم است ۳۵

۲–۲–۳–۶– بررسی اصل حمل فعل مسلم بر صحت ۳۵

۲–۲–۳–۷–نحوه احراز اصلاح شدن و قبولی توبه ۳۵

۲–۲–۴– بررسی تحلیلی ماده

قانون مجازات اسلامی ۳۶

۲–۲–۴–۱– بررسی تحلیلی تبصره

ماده

قانون مجازات اسلامی ۳۷

۲–۲–۴–۲– ماهیت جرم ارتکابی در تبصره

ماده

قانون مجازات اسلامی ۳۸

۲–۲–۴–۳– تاثیر توبه مرتکب در سقوط مجازات منصرف از جرایم حق الناسی ۳۹

۲–۲–۴–۴– دیدگاه موافق با تبصره۲ ماده

قانون مجازات اسلامی ۴۰

۲–۲–۴–۵– دیدگاه مخالف با تبصره

ماده

قانون مجازات اسلامی ۴۰

۲–۲–۴–۷– مبانی متعارض ۴۱

۲–۲–۵– توبه از حد قذف ۴۲

۲–۳– نقش توبه در سایر جرایم حدی ۴۳

۲–۳–۱– توبه از جرم حدی سرقت ۴۴

۲–۳–۱–۱– تقسیم بندی جرم سرقت ۴۴

۲–۳–۱–۲– تعریف سرقت حدی ۴۴

۲–۳–۱–۲–۱– صاحب حق در حد سرقت ۴۵

۲–۳–۱–۳– نقش توبه مرتکب در سقوط مجازات سرقت حدی در قانون مجازات ۱۳۷۰ ۴۶

۲–۳–۱–۴– نقش توبه مرتکب در سقوط مجازات سرقت حدی در قانون مجازات ۱۳۹۲ ۴۶

۲–۳–۱–۵– بررسی تحلیلی تبصره

ماده

قانون مجازات اسلامی ۴۸

۲–۳–۱–۵–۱– بررسی جایگاه ((احکام حکومتی)) ۵۰

۲–۳–۱–۵–۲– بررسی جایگاه (( انعطاف پذیری احکام اسلامی )) ۵۰

۲–۳–۱–۵– ۳–بررسی جایگاه (( اجرای حدود در صورت تزاحم )) ۵۱

۲–۳– ۲– نقش توبه در جرم حدی ارتداد ۵۱

۲–۳–۲– ۱– تعریف لغوی ارتداد ۵۱

۲–۳–۲–۲– تعریف حقوقی ارتداد ۵۱

۲–۳–۲–۳– پیشینه ارتداد ۵۲

۲–۳–۲–۴– شرایط ارتداد ۵۲

۲–۳–۲– ۵– انواع ارتداد ۵۲

۲–۳–۲– ۶– حدی یا تعزیری بودن مجازات ارتداد ۵۲

۲–۳–۲–۷– نقش توبه مرتد در سقوط مجازات حدی ارتداد ۵۳

۲–۳–۲–۷–۱– دیدگاه اول ۵۵

۲–۳–۲–۷–۲– دیدگاه دوم ۵۵

۲–۳–۳– نقش توبه در جرم حدی محاربه و افساد فی الارض ۵۷

۲–۳– ۳–۱– مفهوم و تعریف محاربه ۵۷

۲–۳–۳–۲– تاثیر توبه در سقوط مجازت محارب ۵۸

۲–۳–۳–۳– بررسی ماده

قانون مجازات اسلامی ۶۰

۲–۳–۳–۳– ۱– دیدگاه اول ۶۰

۲–۳–۳–۳–۲– دیدگاه دوم ۶۱

۲–۳–۳–۳–۳– دیدگاه سوم ۶۱

۲–۳–۴– توبه از شرب خمر ۶۱

۲–۳–۵– توبه از جرم حدی سب النبی ۶۲

۲–۳–۶– توبه از جرم حدی بغی ۶۳

جمع بندی ۶۴

فصل سوم : نقش توبه مجرم در جرایم تعزیری

۳–۱– تعریف جرم تعزیری ۶۶

۳–۱–۱– ویژگی های جرایم تعزیری ۶۶

۳–۱–۲– تفاوت های بین جرم حدی و تعزیری ۶۸

۳–۱–۲–۱– موضوع جرم ۶۸

۳–۱–۲–۲– نوع عقوبت ۶۹

۳–۱–۲–۳– میزان مجازات ۶۹

۳–۲– انواع تقسیم بندی جرایم تعزیری ۶۹

۳–۲–۱– بررسی تحلیلی ماده

قانون مجازات اسلامی ۷۰

۳–۲–۲– تعزیرات منصوص و غیرمنصوص شرعی ۷۱

۳–۲–۲–۱– مصادیق تعزیرات منصوص شرعی ۷۴

۳–۲–۳– نتیجه بحث ۷۴

۳–۳– توبه و سقوط تعزیر ۷۵

۳–۳–۱– دیدگاه اول : یکسانی تعزیرات و حدود ۷۵

۳–۳–۱–۱– نقد و بررسی دیدگاه اول ۷۶

۳–۳–۲– دیدگاه دوم : عدم تاثیر توبه در سقوط مجازات تعزیری ۷۷

۳–۳–۲–۱– بررسی و نقد دیدگاه دوم ۷۸

۳–۳–۳– دیدگاه سوم : سقوط مطلق تعزیر با توبه ۷۹

۳–۳–۳–۱– نقد و بررسی دیدگاه سوم ۸۰

۳–۳–۴– نتیجه بحث و مقایسه سه دیدگاه ۸۰

۳–۴– زمان پذیرش توبه ۸۴

۳–۴–۱– حالت اول ۸۴

۳–۴–۲– حالت دوم ۸۴

۳– ۵– زمان ارایه ادله مربوط به توبه ۸۶

۳–۵–۱– توبه در مرحله دادسرا ۸۷

۳–۵–۲– توبه درمرحله دادگاه ۸۷

۳–۵–۳– توبه در مرحله تجدید نظر ۸۸

۳–۵–۳–۱– حالت اول ۸۸

۳–۵– ۳– ۲– حالت دوم ۸۸

۳–۵–۴– توبه در مرحله دیوان عالی ۸۹

۳–۶– مخالفت دادستان با سقوط یا تخفیف مجازات ۹۰

۳–۶–۱– حالت اول ۹۰

۳–۶–۲– حالت دوم ۹۰

۳–۷– غفلت از اهداف تعزیر ۹۰

جمع بندی ۹۴

۴ نتیجه گیری ۹۴

۵ پیشنهادات ۹۶

فهرست منابع و مآخذ ۹۸

الف) کتب فارسی ۹۸

ب) کتب عربی ۱۰۰

ج) مقالات و پایان نامه ۱۰۳

د) قوانین ۱۰۴

ت) منابع الکترونیک ۱۰۴

چکیده انگلیسی ۱۰۵

کلیدواژه ها

• توبه
• قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲
• سقوط مجازات
• تخفیف مجازات.
• توبه
• مجرم
• سقوط مجازات
• تخفیف مجازات
• قانون مجازات اسلامی
• نظام حقوق کیفری
• تکامل
• قانون و قانونگزاری
• جمهوری اسلامی ایران