تناسب کیفر زنان در فقه امامیه و حقوق ایران
 | |
| عنوان | تناسب کیفر زنان در فقه امامیه و حقوق ایران |
|---|---|
| رشته | حقوق خانواده |
| دانشجو | الهه قانع |
| استاد راهنما | ناصر قاسمی |
| استاد مشاور | سیدعلی کاظمی |
| مقطع | کارشناسی ارشد |
| سال دفاع | ۱۴۰۱ |
| دانشگاه | دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری |
تناسب کیفر زنان در فقه امامیه و حقوق ایران عنوان پایان نامه ای است که توسط الهه قانع، با راهنمایی ناصر قاسمی و با مشاوره سیدعلی کاظمی در سال ۱۴۰۱ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری دفاع گردید.
چکیده
امروزه مسیله حفظ تحکیم بنیان خانواده و تلاش در جهت صیانت از آن بر مبنای اصل مصلحت، یکی از مهم ترین و ضروری ترین مسایل اجتماعی و فرهنگی محسوب می گردد. زیرا که تاثیر به سزای نهاد خانواده به عنوان زیر بنای ساختار جامعه بشری در مقابل جامعه پیش رو، بدیهی و انکار ناپذیر است. در این راستا می توان به صراحت بیان نمود که، استحکام بنیان خانواده بر مبنای نقش زن در مقام همسر و مقام والای مادری استوار است. صراحت این سخن با عنایت به وظایفی که زن در خانواده ایفا می کند، محرز می گردد. نظر به آن که زن و مرد ذاتا و خلقتا به لحاظ جسمی و ابعاد روحی متفاوت از یکدیگر می باشند، شارع مقدس جهت تعیین مجازات در جرایم مستوجب حدود، قصاص و دیات این تفاوت ها را ملاک قرار داده است. قانون گذار جمهوری اسلامی نیز در راستای تعیین مجازات جهت نیل به اهداف و مقاصد مجازات، تمسک به اصولی همچون اصل فردی کردن را روا داشته است. در مسیله تناسب کیفر زنان، به این موضوع پرداخته شده است که در صورت وقوع بزه کاری از ناحیه زنان با در نظر داشتن تفاوت های خلقتی و در معرض آسیب بودن این قشر و مصلحت خانواده و صیانت از آن، مجازات متناسب در نظر گرفته شود. اهمیت این موضوع از آن جهت است که زن در حوزه خانواده دو وظیفه مهم مادری و همسری را بر عهده دارد و عدم توجه به این مسیله تهدیدی جدی نسبت به سلامت نسل آینده از مادران و فرزندهایشان می باشد. این تحقیق در صدد دستیابی به عملکرد قانون گذار در اعمال مجازات زنان با توجه به شاخصه عدم آسیب خانواده و فرزندان، به صورت تحلیلی–انتقادی و کتابخانه ای می باشد. پس از بررسی مطالب از جمله مبانی، معیارها و جلوهای تناسب کیفر زنان، مشخص شده است که با توجه به نقش اساسی زن در حوزه خانواده و علی رغم تاکیدات و مستندات فقهی–حقوقی بر ضرورت تحکیم بنیان خانواده، در حوزه جرایم مستوجب تعزیر، شاخصه ای جهت تعیین مجازات زنان بزه کار بر مبنای اصل مصلحت عالیه خانواده پیش بینی نشده است و در این زمینه خلاء قانونی وجود دارد.
ساختار و فهرست پایان نامه
عنوان فهرست مطالب صفحه مقدمه
۱– بیان مساله
۲– اهداف تحقیق
۳– سوالات تحقیق
۴– فرضیههای تحقیق
۵– پیشینه تحقیق
۶– روش تحقیق و شیوه جمع آوری اطلاعات
۷– ساختار تحقیق
فصل اول: مفاهیم، مبانی و معیارهای کیفری متناسب با زنان
مبحث اول: مفاهیم تناسب کیفر زنان و اهداف آن
گفتار اول: تبیین مفهوم تناسب کیفر زنان
بند اول: تناسب
بند دوم: مصلحت
بند سوم: فردی کردن مجازات
بند چهارم: بزه کاری
گفتار دوم: خصوصیات و اهداف کیفر
بند اول: ویژگی های کیفر
بند دوم: هدف های کیفر
مبحث دوم: مبانی تناسب کیفر زنان از منظر حقوق و فقه
گفتار اول: مبانی حقوقی تناسب کیفر زنان
بند اول: اصل مصالح عالیه خانواده و کودکان
الف: ضررورت حمایت از طرف ضعیف و آسیب پذیر در امور حقوقی و کیفری
ب: رویکرد شناسی مصلحت آمیز در حوزه حقوق خانواده
بند دوم: اصل رعایت تناسب جرم و مجازات
الف: مفهوم تناسب جرم و مجازات
ب: ضابطه تشخیص تناسب مجازات تعیینی با جرایم ارتکابی
ج: اصول حاکم بر تیوری عدالت استحقاقی
د: تقسیم بندی شاخصههای متناسبسازی جرایم و مجازات
ه: جنبه های تناسب جرم و مجازات
۱– جنبه ترتیبی تناسب جرم و مجازات
۲–جنبه ماهوی تناسب جرم و مجازات
بند سوم: اصل فردی کردن جرم و مجازات ۵۰ الف: اهداف اصل فردی کردن مجازات ۵۰ ب: اسباب قانونی فردی کردن مجازات های تعزیری
۱– فردی کردن مجازات بر مبنای جنسیت مرتکب جرم
۲– فردی کردن مجازات بر مبنای سن مرتکب جرم
۳– فردی کردن مجازات بر مبنای موقعیت شغلی مرتکب جرم
ج: راهکارهای قانونی فردی کردن مجازات ها
۱– تخفیف مجازات
۲– معافیت از مجازات
گفتار دوم: مبانی فقهی تناسب کیفر زنان
بند اول: جایگاه اصل فردی کردن مجازات در فقه امامیه
الف: فردی کردن نوعی و تشریعی
ب: فردی کردن در وهله قضاوت
ج: فردی کردن در وهله اجرای حکم
د: فردی کردن بر مبنای میزان مسیولیت
بند دوم: جایگاه اصل مصلحت عالیه در فقه امامیه
الف: معیارهای تشخیص اصل مصلحت عالیه
۱– ضروریات و اهداف دین اسلام
۱–۱– وجود دلیل قطعی بر اعتبار مصلحت بر اساس موازین عقلی و شرعی
۱–۲– ترجیح مصلحت موجود بر مفسده و ضرری نبودن آن
۱–۳– مصلحت غالبا موجود باشد
۲– قاعده ترجیح اهم بر مهم
۳– مختصری از موارد تشخیص ترجیح مصلحت اهم بر مهم در متون فقهی
۳–۱– ترجیح مصالح معتبر نزد شارع بر سایر مصالح موجود
۳–۲– ترجیح مصالح ضروری بر مصالح حاجی و مصالح حاجی بر مصالح تحسینی
۳–۳– ترجیح مصالح عام بر مصالح خاص
۳–۴– ترجیح مصلحت فاقد بدل بر واجد بدل
بند سوم: جایگاه اصل تناسب جرم و مجازات در فقه امامیه
الف: اصل تناسب جرم و مجازات در جرایم مستوجب حد
۱– حد زنا
۲– حد محاربه
۳– حد سرقت
ب: اصل تناسب جرم و مجازات در جرایم مستوجب قصاص
مبحث سوم: معیار های تناسب کیفر زنان و مصادیق آن
گفتار اول: معیار های تناسب کیفر زنان
بند اول: معیار ذهنی تناسب کیفر زنان
الف: تعریف معیار ذهنی
ب: بررسی در سطح تقنینی
ج: بررسی در سطح قضایی
بند دوم: معیار عینی تناسب کیفر زنان
الف: تعریف معیار عینی
ب: بررسی در سطح تقنینی
ج: بررسی در سطح قضایی
گفتار دوم: مصادیقی از کاربرد معیار های عینی و ذهنی در رفتار مرتکب جرم
بند اول: معیار عینی و ذهنی مرتکب جرم قتل عمد
بند دوم: معیار عینی و ذهنی مرتکب جرم جعل و تزویر
بند سوم: معیار های عینی و ذهنی مرتکب جرم جریحهدار کردن عفت عمومی
فصل دوم: جلوه های تناسب کیفری زنان از منظر فقه و حقوق
مبحث اول: جلوههای تناسب کیفری زنان در جرایم تعزیری و غیر تعزیری
گفتار اول: جلوه های تناسب کیفری در جرایم غیر تعزیری
بند اول: حدود
الف: حد زنا
ب: حد مساحقه
ج: حد قوادی
د: حد محاربه
ه–: حد ارتداد
بند دوم: قصاص
گفتار دوم: جلوه های تناسب کیفر زنان در جرایم تعزیری
بند اول: تعیین تعزیر با توجه جایگاه زن در کانون خانواده
بند دوم: ضرورت دور نگه داشتن زنان از محیط های پرمخاطره
مبحث دوم: جلوه های تناسب در حمایت کیفری از زنان بزهکار
گفتار اول: تاخیر در اجرای مجازات نسبت به زنان بزه کار
بند اول: تاخیر در اجرای مجازات به واسطه بارداری و شیر دهی
بند دوم: تاخیر در اجرای مجازات به واسطه نفاس و حیض
گفتار دوم: حقوق زنان به عنوان متهم در زندان
فصل سوم: کاستی های تناسب کیفر زنان و ضرورت توجه به آن
مبحث اول: کاستی های تناسب کیفر زنان
گفتار اول: مرحله کشف و تحقیقات مقدماتی در فرآیند دادرسی کیفری زنان بزهکار
بند اول: اعمال خشونت، تهدید و سوء استفاده از قدرت در هنگام دستگیری و فشار روحی و روانی جهت کسب اقرار
بند دوم: عدم آگاهی و آموزش لازم کارکنان نهاد کیفری نسبت به رعایت حریم خصوصی
گفتار دوم: مرحله دادرسی در فرآیند دادرسی کیفر زنان
گفتار سوم: مرحله اجرای احکام در فرآیند دادرسی کیفر زنان بزه کار
بند اول: عدم تاثیر و کارایی مجازات شلاق در جرایم مستوجب شلاق حدی
بند دوم: عدم تناسب مجازات جزای نقدی با موقعیت زنان بزهکار
گفتار چهارم: ضرورت حبس زدایی
بند اول: مجازات زنان بزهکار سرپرست خانواده
بند دوم: مجازات جایگزین مناسب با زنان بزهکار
مبحث دوم: ضرورت توجه به کاستی های تناسب کیفر زنان بر مبنای تحکیم بنیان خانواده
گفتار اول: ادله ی قرآنی و روایی عام بر تحکیم بنیان خانواده
بند اول: خانواده در قرآن و روایات
بند دوم: نقش زن در استحکام خانواده
بند سوم: نقش زن در تربیت فرزندان
الف: تاثیر فردی مادر
ب: تاثیر اجتماعی مادر
گفتار دوم: ادله حقوقی عام بر تحکیم بنیان خانواده
بند اول: قانون اساسی مصوب ۱۳۵۸
بند دوم: تصویب نامه اهداف و اصول تشکیل خانواده و سیاست های تحکیم و تعالی آن مصوب ۱۳۸۴
بند سوم: قانون حمایت از خانواده مصوب ۱۳۹۱
بند چهارم: سند نقشه مهندسی فرهنگی کشور مصوب ۱۳۹۲
بند پنجم: سیاستهای کلی جمعیت ۱۳۹۳
بند ششم: سیاست های کلی خانواده ۱۳۹۵
بند هفتم: قانون جوانی جمعیت مصوب ۱۴۰۰
نتیجه گیری و پیشنهادها
فهرست منابع
پیوست
چکیده انگلیسی
کلیدواژه ها
- تناسب
- مصلحت
- بزه کاری
- فردی کردن
- فقه امامیه
- حقوق ایران