اوصاف قراردادهای تجاری در حقوق ایران

عنوان	اوصاف قراردادهای تجاری در حقوق ایران
رشته	حقوق خصوصی – حقوق اسناد و قراردادهای تجاری
دانشجو	علی رنجبر محمدی
استاد راهنما	ناصر علیدوستی شهرکی
استاد مشاور	قاسم خادم رضوی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۴۰۱
دانشگاه	دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری

اوصاف قراردادهای تجاری در حقوق ایران عنوان پایان نامه ای است که توسط علی رنجبر محمدی، با راهنمایی ناصر علیدوستی شهرکی و با مشاوره قاسم خادم رضوی در سال ۱۴۰۱ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری دفاع گردید.

چکیده

وجود نگاه تجاری حتی در کشورهایی که نظریه وحدت در حقوق خصوصی را پذیرفته اند، امری ضروری در عرصه حقوق تجارت به حساب می آید بدین توضیح که در کشورهایی که نظریه تعدد را پذیرفته اند، استقلال حقوق تجارت، وجود چنین نگاهی را اقتضاء دارد همچنین در کشورهایی که نظریه وحدت را پذیرفته اند نیز امروزه حتی در بسیاری از مقررات مدنی، چنین نگرشی مشاهده می شود. در کشور ما، جدای از بحث وحدت و تعدد در حقوق خصوصی، قراردادها و معاملات تجاری اصولا تابع مقررات عام قانون مدنی در این زمینه می باشند در نتیجه این معاملات، شباهت زیادی با معاملات مدنی دارند اما بااین حال، ضرورت سرعت و امنیت در حقوق تجارت، وجود چنین نگاهی را در این عرصه اقتضا دارد. برای دستیابی به چنین نگرشی، لازم است که با اوصاف و خصایص این قراردادها آشنایی کامل داشته باشیم. در برخی از کشورها، این اوصاف و ویژگی ها، به شکلی منظم مورد اشاره قرار گرفته است برای مثال در حقوق فرانسه، مسیولیت تضامنی متعهدین (متعهدین متعدد) در روابط تجاری یا اصل آزادی ادله در دعاوی تجاری، به عنوان یک اصل، پذیرفته شده است اما در حقوق ایران، چنین ساختاری مشاهده نمی شود و این اوصاف و ویژگی ها را باید با استناد به استدلالات عقلی از مواد قانون تجارت و اصول کلی حاکم بر آن استخراج کرد. برخی از این اوصاف، جنبه اختصاصی نداشته و در سایر قراردادها نیز مشاهده می شود برای مثال می توان به رضایی بودن قراردادهای تجاری با توجه به اصل سرعت اشاره کرد که این قاعده در قراردادهای مدنی نیز پذیرفته شده است و در این قراردادها نیز اصل بر رضایی بودن می باشد اما برخی دیگر از این اوصاف، جنبه اختصاصی داشته و بر قراردادهای غیرتجاری حکمفرما نمی باشد برای مثال می توان به اعتبار صحت ظاهری امور تجاری یا اصل آزادی ادله در دعاوی تجاری اشاره کرد که این موضوعات، مختص معاملات و امور تجاری بوده و در معاملات غیرتجاری مشاهده نمی شود.

ساختار و فهرست پایان نامه

فهرست مقدمه

۱– بیان مسیله و تبیین موضوع

۲– اهمیت و ضرورت تحقیق

۳– سوالات تحقیق

۴– پیشینه تحقیق

۵– قلمرو تحقیق

۶– روش انجام تحقیق

۷– ساختار تحقیق

فصل اول: مفاهیم و تعاریف

مبحث اول: تعریف عقد، قرارداد و معامله

گفتار اول: تعریف عقد

گفتار دوم: تعریف قرارداد

گفتار سوم: تعریف معامله

مبحث دوم: تعریف اعمال تجاری

گفتار اول: اعمال تجاری ذاتی

بند اول: خرید یا تحصیل هر نوع مال منقول به قصد فروش یا اجاره

بند دوم: تصدی به حمل ونقل از راه خشکی، آب یا هوا به هر نحوی که باشد ۱۱ بند سوم: هر قسم عملیات دلالی یا حق العمل کاری (کمیسیون) و یا عاملی و همچنین تصدی به هر نوع تاسیساتی که برای انجام بعضی امور ایجاد می شود

الف) دلالی

ب) حق العمل کاری

ج) عاملی

د) تصدی به هر نوع تاسیساتی که برای انجام بعضی امور ایجاد می شود

بند چهارم: هر قسم عملیات صرافی و بانکی

بند پنجم: معاملات برواتی اعم از این که بین تاجر یا غیرتاجر باشد

بند ششم: عملیات بیمه بحری و غیر بحری

بند هفتم: کشتی سازی و خرید و فروش کشتی و کشتی رانی داخلی و خارجی و معاملات راجع به آن ها

گفتار دوم: اعمال تجاری تبعی

بند اول: کلیه معاملات بین تجار، کسبه، صرافان و بانک ها

بند دوم: کلیه معاملاتی که تاجر با غیرتاجر برای حوایج تجاری خود می نماید

بند سوم: کلیه معاملاتی که اجزاء یا خدمه یا شاگرد تاجر برای امور تجاری ارباب خود انجام می دهند

بند چهارم: کلیه معاملات شرکت های تجاری

مبحث سوم: تعریف قراردادهای تجاری

گفتار اول: بررسی تعاریف قراردادهای تجاری در منابع حقوقی

گفتار دوم: تعریف پیشنهادی از قراردادهای تجاری

گفتار سوم: کدام لفظ برای قراردادهای تجاری مناسب تر است؟

فصل دوم: قواعد عمومی قراردادهای تجاری

مبحث اول: بررسی رابطه حقوق تجارت با حقوق مدنی در سیستم های حقوقی

گفتار اول: نظریه تعدد حقوق خصوصی

گفتار دوم: نظریه وحدت حقوق خصوصی

مبحث دوم: بررسی رابطه حقوق تجارت با حقوق مدنی در سیستم حقوقی ایران

گفتار اول: سابقه تقنینی مقررات تجاری در حقوق ایران

گفتار دوم: تمایل به نظریه تعدد در حقوق ایران

بند اول: تمایل به تعدد در قانون تجارت مصوب سال ۱۳۱۱

بند دوم: تمایل به تعدد با شناسایی اصل سرعت و امنیت

گفتار سوم: حرکت نظام حقوقی ایران به سمت وحدت

بند اول: حذف دادگاه های تجاری و عدم تشکیل مجدد آن ها به موجب قانون تجارت مصوب سال ۱۳۱۱

بند دوم: حذف محدودیت توان اثباتی شهادت

بند سوم: تکلیف به داشتن دفاتر تجاری برای اشخاص غیرتاجر

بند چهارم: استفاده از روش دادرسی اختصاری در همه دعاوی

بند پنجم: تجاری محسوب شدن شرکت سهامی در هر صورت

بند ششم: کنار گذاشتن مقررات مربوط به اجرای موقت احکام

بند هفتم: سرایت قواعد ورشکستگی به اشخاص غیرتاجر

گفتار چهارم: نتیجه

مبحث سوم: قواعد عمومی قراردادهای تجاری

فصل سوم: اوصاف قراردادهای تجاری

مبحث اول: رضایی بودن قراردادهای تجاری

گفتار اول: شناخت قراردادهای رضایی و تشریفاتی

گفتار دوم: رضایی بودن قراردادهای تجاری

گفتار سوم: قراردادهای تجاری تشریفاتی

بند اول: معاملات راجع به کشتی

بند دوم: قرارداد بیمه

بند سوم: معاملات موضوع بند

ماده

قانون ثبت

بند چهارم: اعمال حقوقی که بر روی اسناد تجاری صورت می گیرد

بند پنجم: شرکت های تجاری

مبحث دوم: معاوضی و مغابنه ای بودن قراردادهای تجاری

گفتار اول: شناخت قراردادهای معاوضی و مغابنه ای

بند اول: قراردادهای معاوضی و غیر معاوضی (مجانی)

بند دوم: قراردادهای مغابنه ای و مسامحه ای

گفتار دوم: معاوضی و مغابنه ای بودن قراردادهای تجاری

گفتار سوم: قراردادهای تجاری غیر معاوضی و مسامحه ای

مبحث سوم: حرفه ای بودن قراردادهای تجاری

گفتار اول: اماره عدم وجود خیار غبن و عیب در قراردادهای تجاری

بند اول: آشنایی با خیار غبن و عیب

الف) خیار غبن

ب) خیار عیب

بند دوم: بررسی خیار غبن و عیب در قراردادهای تجاری

گفتار دوم: حمایت از طرف مصرفی قرارداد در قراردادهای تجاری مصرفی

بند اول: آشنایی با قراردادهای تجاری و مصرفی

بند دوم: حمایت از مصرف کننده در حقوق جهانی

الف) مفهوم مصرف کننده

ب) مفهوم تامین کننده (عرضه کننده)

ج) نحوه حمایت از مصرف کننده

بند سوم: حمایت از مصرف کننده در حقوق ایران

الف) مفهوم مصرف کننده در حقوق ایران

ب) مفهوم تامین کننده (عرضه کننده) در حقوق ایران

ج) نحوه حمایت از مصرف کننده در حقوق ایران

بند چهارم: نتیجه

گفتار سوم: نقش تعیین کننده حسن نیت در قراردادهای تجاری

بند اول: تعریف حسن نیت

الف) حسن نیت در مفهوم سلبی

ب) حسن نیت در مفهوم ایجابی

بند دوم: نقش حسن نیت در حقوق ایران

بند سوم: حسن نیت در قراردادهای تجاری

الف) مفهوم سلبی حسن نیت در قراردادهای تجاری

ب) مفهوم ایجابی حسن نیت در قراردادهای تجاری

۱– تعهد دلال در ارایه اطلاعات به طرفین از روی صداقت

۲– تعهد به درستکاری حق العمل کار

۳– تعهد ارسال کننده در ارایه اطلاعات لازم به متصدی حمل ونقل

۴– رعایت حسن نیت در قرارداد بیمه

۵– لزوم رعایت حسن نیت در قانون تجارت الکترونیکی

بند چهارم: نتیجه

گفتار چهارم: تفوق عدالت (نظم اجتماعی و قضایی) بر انصاف در قراردادهای تجاری

بند اول: آشنایی با عدالت و انصاف

الف) عدالت

ب) انصاف

ج) وجوه تمایز عدالت و انصاف

بند دوم: میزان تاثیر انصاف در حقوق ایران

الف) تاثیر انصاف در قوانین موضوعه

۱– اعطای مهلت به مدیون ناتوان

۲– اعطای تخفیف به واردکننده زیان

۳– تغییر یا ابطال قرارداد کمک و نجات اضطراری

۴– اعطای مهلت به مستاجر برای تخلیه ملک

ب) تاثیر انصاف در رویه قضایی

ج) نتیجه

بند سوم: انصاف در قراردادهای تجاری

بند چهارم: عدم تعارض بین دو ویژگی اخیر

مبحث چهارم: وجود عرف و عادت خاص در قراردادهای تجاری

گفتار اول: آشنایی با مفهوم عرف و عادت

بند اول: عرف

بند دوم: عادت

گفتار دوم: نقش و قدرت عرف و عادت در حقوق ایران

بند اول: نقش عرف و عادت در حقوق ایران

بند دوم: قدرت عرف و عادت در حقوق ایران

گفتار سوم: نقش و قدرت عرف و عادت در قراردادهای تجاری

بند اول: نقش عرف و عادت در قراردادهای تجاری

بند دوم: قدرت عرف و عادت در قراردادهای تجاری

فصل چهارم: مقایسه قراردادهای تجاری با قراردادهای مدنی

مبحث اول: وجوه اشتراک

مبحث دوم: وجوه افتراق

گفتار اول: از جهت انعقاد

بند اول: شرایط شکلی

بند دوم: شرایط ماهوی

الف) اهلیت

۱– اهلیت مدنی

۲– اهلیت تجاری

۳– نتیجه

ب) بیان اراده

گفتار دوم: از جهت ملاک اعتبار قرارداد و امور مربوط به آن

بند اول: قراردادهای مدنی

الف) اعتبار صحت واقعی در قراردادهای مدنی

ب) اعتبار صحت ظاهری در قراردادهای مدنی

۱– وکالت ظاهری

۲– اهلیت ظاهری

۳– اصالت ظاهری

بند دوم: قراردادهای تجاری

الف) اعتبار صحت ظاهری در قراردادهای تجاری

۱– تضامنی تلقی کردن شرکت عملی

۲– عدم قابلیت استناد به بطلان شرکت های ظاهری

۳– عدم قابلیت استناد به تحدید اختیارات مدیران شرکت سهامی

۴– اصل استقلال امضاها در اسناد تجاری

۵– اصل غیر قابل استناد بودن ایرادات و ادعاها در برابر دارنده با حسن نیت

۶– پرداخت سر وعده به دارنده قانونی

۷– متعهد بودن حق العمل کار در برابر طرف معامله

۸– اختیارات قایم مقام و نماینده تجاری

ب) اعتبار صحت واقعی در قراردادهای تجاری

بند سوم: نتیجه

گفتار سوم: از جهت اجرای قرارداد

بند اول: مسیولیت تضامنی متعهدین

بند دوم: نهاد ورشکستگی تجار

گفتار چهارم: از جهت قواعد دادرسی

بند اول: اثبات قراردادها در محکمه

بند دوم: مرور زمان

نتیجه گیری

پیشنهادات

فهرست منابع

کلیدواژه ها

• تجارت
• سرعت
• امنیت
• اوصاف
• قرارداد تجاری