حق بر پناهندگی در رویه دیوان اروپایی حقوق بشر

عنوان	حق بر پناهندگی در رویه دیوان اروپایی حقوق بشر
رشته	حقوق بشر
دانشجو	رسول اسلام پناه
استاد راهنما	باقر انصاری
استاد مشاور	سید محمد قاری سید فاطمی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۴۰۱
دانشگاه	دانشگاه شهید بهشتی

حق بر پناهندگی در رویه دیوان اروپایی حقوق بشر عنوان پایان نامه ای است که توسط رسول اسلام پناه، با راهنمایی باقر انصاری و با مشاوره سید محمد قاری سید فاطمی در سال ۱۴۰۱ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی دفاع گردید.

چکیده

زندگی توام با کرامت بشر مستلزم احترام به حقوق و آزادی های اساسی افرد است. زمانی که این حقوق از سوی دولت متبوع فرد یا گروه های غیردولتی نقض می گردد و زندگی فرد با خطر مواجه می شود، پناهندگی در سایر کشورها به تنها گزینه جهت حفظ جان و تداوم زندگی تبدیل می شود. پناهندگی این نهاد حمایتی است که از افراد دارای ترس موجه از آزار و اذیت به دلایل مربوط به نژاد، مذهب، ملیت، عضویت در گروه های اجتماعی خاص یا داشتن عقاید سیاسی حمایت می کند. اعلامیه جهانی حقوق بشر نخستین سند بین المللی است که حق درخواست و بهره مندی از پناهندگی در سایر کشورها را شناسایی نموده است. امروزه کشورهای عضو کنوانسیون اروپایی حقوق بشر مقصد اصلی پناهجویان جهان هستند و دیوان اروپایی حقوق بشر به عنوان نهاد نظارتی این کنوانسیون به مرجع اصلی دادخواهی پناهجویان تبدیل شده است. از این رو ضروری است که حق پناهندگی در رویه این دیوان مورد بررسی قرار گیرد. پژوهش حاضر با استفاده از روش تحقیق توصیفی تلاش نموده است به سوال اصلی تحقیق پاسخ دهد. این پژوهش نشان می دهد که حق پناهندگی به شیوه حق درخواست و بهرمندی از پناهندگی در اسناد بین المللی و منطقه ای حقوق بشر تبلور یافته است. با وجود این، حق پناهندگی در کنوانسیون اروپایی حقوق بشر وجود ندارد و دیوان اروپایی به دعاوی مربوط به آن در چارچوب ماده ۳ (منع بدرفتاری) رسیدگی کرده است. پژوهش در نهایت بیان می دارد که مولفه های حق بر پناهندگی در رویه دیوان اروپایی شامل حق دسترسی به قلمرو دولت، حق بازنگرداندن، حق دسترسی به آیین های درخواست پناهندگی، حق دسترسی به راه حل موثر، ممنوعیت بازداشت و مجازات و حق اقامت پناهجویان است.

ساختار و فهرست پایان نامه

مقدمه _____________________________________________________۱ ضرورت پژوهش ______________________________________________۲ سوالات پژوهش ______________________________________________۲ فرضیه های پژوهش ___________________________________________۳ روش پژوهش _____________________________________________۳ پیشینه و نوآوری پژوهش _____________________________________

سازماندهی پژوهش ________________________________________۴ فصل اول: مفاهیم و سابقه پناهندگی ___________________________________۶ گفتار اول: مفهوم پناهندگی و پناهنده ___________________________________۷ بند اول: واژه شناسی و تعریف پناهندگی _________________________________________۷ الف) واژه شناسی _____________________________________________________۷ ب) تعریف پناهندگی _________________________________________________۸ بند دوم: مفهوم پناهنده در حقوق بین الملل _____________________________________۹ بند سوم: اشکال پناهندگی _______________________________________________۱۱ الف) پناهندگی سرزمینی ________________________________________________۱۱ ب) پناهندگی فراسرزمینی _____________________________________________۱۲ گفتار دوم: سابقه تاریخی پناهندگی____________________________________۱۴ بند اول: از تمدنهای باستانی خاورمیانه، یونان و روم تا پناهندگی کلیسا _____________________

بند دوم: از تقدس دینی تا حاکمیت سرزمینی_______________________________________۱۹ بند سوم: پناهندگی سیاسی و دیپلماتیک ________________________________________۲۱ الف) پناهندگی سیاسی _________________________________________________۲۱ ب) پناهندگی دیپلماتیک _______________________________________________۲۱ گفتار سوم: ظهور و توسعه رژیم بین المللی پناهندگان _______________________۲۴ بند اول: دوره جامعه ملل __________________________________________________۲۴ بند دوم: دوره سازمان ملل متحد _____________________________________________

فصل دوم: مبانی و منابع پناهندگی _____________________________________۲۸ گفتار اول: پناهندگی در نظرات علمای اولیه حقوق ملل _______________________۲۹ بند اول: فرانسیسکو دی ویتوریا (۱۴۸۳–۱۵۴۶) ___________________________________

بند دوم: هوگو گروسیوس (۱۵۸۳– ۱۶۴۵) _______________________________________

بند سوم: سامویل فون پوفندورف (۱۶۳۲–۱۶۹۴) و کریستین ولف (۱۶۷۹–۱۷۵۴) ______________۳۲ بند چهارم: امر دو واتل (۱۷۱۴–۱۷۶۷) _________________________________________

گفتار دوم: مبانی نهاد پناهندگی و حق پناهندگی _____________________________۳۴ بند اول: مبانی نهاد پناهندگی _______________________________________________۳۵ الف) پناهندگی به مثابه یک درخواست مذهبی ________________________________۳۵ ب) پناهندگی به مثابه ی یک رویه تاریخی ___________________________________۳۶ بند دوم: مبانی حق پناهندگی _______________________________________________۳۷ الف) مبانی حقوقی ___________________________________________________

ب) مبانی فراحقوقی ___________________________________________________۳۸ گفتار سوم: منابع حق پناهندگی _______________________________________۳۹ بند اول: معاهدات ______________________________________________________۳۹ بند دوم: مولفه های اصلی مفهوم پناهنده در کنوانسیون ژنو ۱۹۵۱ ________________________۴۳ الف) ترس موجه _____________________________________________________۴۴ ب) دلایل مربوطه ____________________________________________________۴۷ ج) آزار و اذیت _____________________________________________________۵۵ د) خارج از کشور متبوع ________________________________________________۶۱ بند سوم: حقوق و تکالیف پناهندگان در کنوانسیون ژنو _____________________________۶۳ بند چهارم: رویه قضایی ___________________________________________________۶۵ الف) دیوان بین المللی دادگستری؛ پرونده کلمبیا علیه پرو __________________________۶۶ ب) دیوان آمریکایی حقوق بشر_____________________________________________۶۷ ج) کمیسیون آفریقایی حقوق بشر _________________________________________۷۴ د) دیوان دادگستری اتحادیه اروپا ___________________________________________۷۶ ه) دیوان اروپایی حقوق بشر _____________________________________________۷۸ فصل سوم: ابعاد و محتوی حق پناهندگی ________________________________________۸۰ گفتار اول: ابعاد حق پناهندگی _______________________________________۸۱ بند اول: حق دولت به اعطای پناهندگی _______________________________________۸۱ بند دوم: حق درخواست پناهندگی ___________________________________________۸۲ بند سوم: حق بهرمندی از پناهندگی _________________________________________۸۵ بند چهارم: حق فرد به دریافت پناهندگی ________________________________________۸۷ گفتار دوم: ماهیت، قلمرو و محتوی حق پناهندگی ___________________________۹۲ بند اول: ماهیت حق پناهندگی ______________________________________________۹۲ بند دوم: قلمرو حق پناهندگی ________________________________________________۹۳ الف) قلمرو ماهوی ____________________________________________________۹۴ ب) قلمرو شخصی ____________________________________________________۹۴ ج) استثنایات حق پناهندگی ______________________________________________۹۵ د) اصل منع بازگرداندن و رابطه آن با حق پناهندگی _____________________________۹۷ بند سوم: محتوی حق پناهندگی ______________________________________________۹۹ گفتار سوم: مولفه های حق بر پناهندگی در رویه دیوان اروپایی حقوق بشر ____________۱۰۱ بند اول: حق دسترسی به قلمرو دولت ________________________________________۱۰۱ الف) منع بازگرداندن پناهجویان در مرزهای زمینی ________________________________۱۰۱ ب) منع عقب راندن پناهجویان در دریاهای آزاد ________________________________۱۰۳ بند دوم: حق بازنگرداندن _________________________________________________۱۰۶ الف) ممنوعیت اخراج فردی _____________________________________________۱۰۶ ب) ممنوعیت اخراج دسته جمعی__________________________________________۱۰۸ بند سوم: حق دسترسی به آیین های درخواست پناهندگی ____________________________۱۰۹ الف) پرونده عبدالخانی و کریم نیا علیه ترکیه ____________________________________۱۰۹ ب) پرونده ام ای و دیگران علیه لیتوانی ______________________________________۱۱۰ ج) پرونده کبه و دیگران علیه اوکراین _______________________________________۱۱۰ د) منع آیین های شتاب زده پناهندگی _______________________________________۱۱۱ بند چهارم: حق دسترسی به راه حل موثر ________________________________________۱۱۲ الف) راه حل موثر در موارد اخراج _________________________________________۱۱۳ ب) درخواست تجدیدنظر با اثر تعلیقی خودکار _________________________________۱۱۴ ج) حق دسترسی به دادگاه ______________________________________________۱۱۴ د) معاضدت حقوقی در آیین های پناهندگی و بازگرداندن____________________________۱۱۵ بند پنجم) ممنوعیت بازداشت و پناهجویان _____________________________________۱۱۵ بند ششم) حق اقامت _________________________________________________۱۱۸ نتیجه ________________________________________________________۱۱۹ فهرست منابع ___________________________________________________۱۲۱ الف) منابع فارسی _________________________________________________________۱۲۱ ب) منابع انگلیسی__________________________________________________________۱۲۱ Books: _______________________________________________________________۱۲۱ : Articles ______________________________________________________________۱۲۲ Cases: ________________________________________________________________۱۲۳ Documents: ___________________________________________________________۱۲۴ Reports: ______________________________________________________________۱۲۶ Websites: _____________________________________________________________۱۲۷

کلیدواژه ها

• حق بر پناهندگی
• آزار و اذیت
• ترس موجه