تعیین خسارت معنوی ناشی از جرم

عنوان	تعیین خسارت معنوی ناشی از جرم
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	آزیتا اسدپور
استاد راهنما	عباس نظیفی
استاد مشاور	علی اصغر اصغرنژاد فرید
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۸۸
دانشگاه	مرکز پیام نور تهران

تعیین خسارت معنوی ناشی از جرم عنوان پایان نامه ای است که توسط آزیتا اسدپور، با راهنمایی عباس نظیفی و با مشاوره علی اصغر اصغرنژاد فرید در سال ۱۳۸۸ و در مقطع کارشناسی ارشد مرکز پیام نور تهران دفاع گردید.

چکیده

خسارت معنوی یکی از مهمترین اقسام خسارت می باشد و مشمول این قاعده کلی است که هر نوع خسارت نامشروع و نامتعارف باید توسط عامل ایجاد آن جبران گردد و هیچ ضرری بدون جبران باقی نمی ماند. با توجه به اهمیت و جایگاه خسارت معنوی ناشی از جرم ،می بینیم زمانی فرد زیاندیده از جرم متحمل خسارت مالی شده است به تبع آن جرم ،شخصیت روحی و روانی او نیز آسیب می بیند . این ضرر و خسارت ناشی از جرم، منحصر به ضررهای مادی و مالی نیست و انسان گاه در برابر لطمات روحی نیزآسیب پذیر است. اگر چه این آسیبهای روحی گاهی توسط آسیب دیده بروز نمی یابد و در نتیجه این آسیب روز به روز اثرات روانی جبران ناپذیری بر فرد به جای می گذارد، بنابراین لازم است علاوه بر ضررهای مادی، ضررهای معنوی وارده به اشخاص(که گاه از ضررهای مادی، تاثیر بیشتری دارد) نیز باید مورد حمایت قانون بوده و وارد کننده ضرر، ملزم به جبران آن شود. خسارت معنوی متوجه بعد معنوی شخصیت انسان از قبیل شرا فت، کرامت ،آزادی ،شهرت و ....می شود. در شرع مقدس اسلام با توجه به قاعده لاضرر و لا ضرار فی السلام ایراد هر گونه خسارت بطور مطلق نهی شده است و شرع مقدس امری را ممنوع نکرده است مگر آنکه برای آن ضمانت اجراء کیفری و یا مدنی منظور شده باشد.البته تعیین و ارزیابی خسارت معنوی به راحتی خسارت مادی نخواهد بودصدمه به حیثیت و اعتبار اجتماعی و عزت و احترام اشخاص از مصادیق خسارت معنوی محسوب می شود و برای رفع آثار این صدمات و جبران خسارت آن به گونه ای که رضایت زیان دیده را تا حدودی بر آورده سازد مجازات تعیین شده است و آن را به عنوان تعزیر در اختیار حاکم قرار داده است. بر این اساس در صورتی که تمام شرایط و ارکان جبران خسارت ناشی از جرم وجود داشته باشد ، زیان دیده حق خواهد داشت جبران تمام زیان های مالی یا معنوی خود را از عامل زیان بخواهد و او ملزم به جبران زیانی است که به آورده است. به دلیل ماهیت غیر مادی و نامحسوس این نوع خسارت و عدم ارزیابی و تعیین میزان دقیق آن و فقدان یک ملاک و ضابطه مشخص برای سنجش میزان خسارت و ارتباط مستقیم با شخصیت و جایگاه اجتماعی اشخاص وارزش اجتماعی و کم سابقه بودن جبران مادی این خسارت ها ، تمایل به مطالبه خسارت و جبران مالی این نوع خسارت ها کمتر وجود داشته است. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ودر دهه های اخیر ، محاکم ایران از رسیدگی و صدور حکم در خصوص جبران خسارت معنوی ناشی از جرم ، علی الظاهر به جهت اینکه این موضوع در شریعت مقدس اسلام مبهم می باشد، خودداری می نمایند .سکوت گذاشتن موضوعی در اسلام ، نمی تواند بمعنای عدم جواز آن باشد. ما مسایل بسیاری را ملاحظه می نماییم که در جوامع اسلامی قانونگذار آن را تجویز نموده ، لیکن اسلام راجع به آن نظری نداشته است. می توان به استناد به قوانین موجود و یا احکام و نصوص شرعی و فقهی و نیز به حکم عقل تعیین خسارت معنوی ناشی از جرم، رابه دو صورت مادی و مالی یا غیر مادی و یا با استفاده از هر دو طریق جبران کرد.در تعیین خسارات معنوی ناشی از جرم همواره باید میزان خسارت وارده با توجه به اوضاع واحوال متضرر از جرم تعیین و تقویم گردد.دیه بعنوان پیش بینی برخی از منافع مادی و معنوی اعضای جسم در حقوق اسلامی پیش بینی شده و این خود مبین جبران خسارت از طریق مالی است. در حقوق اسلام خسارت معنوی قابل جبران است و در موارد زیادی هم برای جبران آن چاره اندیشی شده است و در مواردی که شارع یا قانونگذار ساکت است، دادگاه باید بر اساس شرایط و اوضاع و احوال حاکم و موقعیت زمان و مکان و استفاده از تجربه سیستم های حقوقی و دکترین حقوقی پاسخ مناسب را بدهد، در این میان نظرات و راهنماییهای مراجع عالیقدر دینی نیز می تواند در تعیین خسارات معنوی ناشی از جرم ، مراجع قانونی را مساعدت کند تا در امکان جبران اینگونه خسارات دیگر تردیدی نداشته باشند. .

ساختار و فهرست پایان نامه

فهرست مطالب مقدمه ۱

پیشگفتار ۴ الف–تعریف مساله وبیان سوالات اساسی تحقیق ۵ ب–سابقه و ضرورت انجام تحقیق ۵ ج–فرضیه ۵

د–اهداف و کاربردهای تحقیق ۶

و–روش انجام تحقیق ۶

ه–تاریخچه ۷

فصل اول: مفهوم و ماهیت جرم وخسارت،خسارت معنوی ۱۴

بخش اول:جرم و خسارت ۱۵

مبحث اول: جرم

گفتار اول: معنای لغوی و قرآنی جرم ۱۵

گفتاردوم: جرم از دیدگاه حقوقدانان و فقهای دینی ۱۶

مبحث دوم: خسارت ۱۸

گفتار اول:معنای لغوی و قرآنی خسارت ۱۸

گفتار دوم: خسارت از دیدگاه فقهای دینی و حقوقدانان ۱۹

گفتار سوم:انواع ضرر و زیان ۲۱

مبحث سوم: مقایسه جرم و خسارت ۲۳

گفتار اول: تعریف جرم جزایی و جرم مدنی ۲۳

گفتار دوم :ویژگیهای جرم جزایی و جرم مدنی ۲۴

نتیجه بخش اول ۲۶

بخش دوم: خسارت معنوی ناشی از جرم ۲۷

مبحث اول:خسارت معنوی ۲۷

گفتاراول: معنای لغوی خسارت معنوی ۲۷

گفتار دوم:خسارت معنوی درحقوق داخلی و حقوق خارجی ۲۸

گفتار سوم: مبانی فقهی خسارت معنوی ۳۱

مبحث دوم: ضرر و زیان ناشی از ارتکاب جرم ۳۶

گفتار اول: نحوه ادعای زیاندیده از جرم ۳۷

گفتار دوم: آیا لازمه هر خسارتی جرم است یا خیر؟ ۴۱

نتیجه بخش دوم ۴۸

فصل دوم:شرایط مطالبه و لزوم جبران خسارت معنوی ناشی از جرم ۴۹

بخش اول: مطالبه خسارت معنوی ۵۰

مبحث اول :شرایط مطالبه خسارت ۵۰

گفتار اول:ارکان و مبانی مطالبه خسارت معنوی ۵۰

گفتار دوم: مبانی مطالبه خسارت معنوی ناشی از جرم ۵۵

مبحث دوم:جبران خسارت معنو ی از دیدگاه فقه اسلامی ۵۷

گفتار اول :آیا براستی خسارت معنوی قابل جبران است؟ ۵۷

گفتاردوم:مبانی فقهی جبران خسارت معنوی ۶۴

گفتار سوم:دیدگاههای فقهاء پیرامون جبران خسارت معنوی ۷۰

نتیجه بخش اول ۷۵

بخش دوم: مبانی قانونی و فرضیه های حقوقی در خصوص لزوم جبران خسارت معنوی ۷۶

مبحث اول: جبران خسارت معنوی از دیدگاه مبانی قانونی ۷۶

گفتار اول :جایگاه جبران خسارت معنوی در قوانین جمهوری اسلامی ایران ۷۶

گفتار دوم: مطالعه تطبیقی جبران خسارت معنوی ۱۰۶

مبحث دوم: فرضیه های حقوقدانان در خصوص لزوم جبران خسارت معنوی ۱۱۰

گفتار اول :مبانی نظریه عدم امکان جبران مالی خسارت معنوی ۱۱۱

گفتار دوم: نظریه جبران بی قید و شرط خسارت معنوی ۱۱۳

گفتار سوم: سیستم مختلط جبران خسارت معنوی ۱۱۴

نتیجه بخش دوم

فصل سوم:نحوه ارزیابی و تعین خسارت معنوی ناشی از جرم ۱۲۱

بخش اول: ارزیابی و تعیین میزان انواع خسارات معنوی ۱۲۲

مبحث اول: ضرورت ارزیابی خسارت معنوی ۱۲۲

گفتار اول: شرایط و نحوه جبران خسارت معنوی ۱۲۴

گفتار دوم: شیوه ارزیابی خسارت معنوی ناشی از جرم ۱۲۵

گفتار سوم:روشهای تعیین خسارت معنوی ناشی از جرم ۱۳۱

گفتار چهارم : روشهای تعیین مبلغ جبران خسارت ۱۳۵

مبحث دوم: تعیین خسارت معنوی وارد بر اشخاص حقیقی ۱۳۷

گفتار اول:خسارت جسمانی یا صدمات بدنی ۱۳۷

گفتار دوم: لطمه های روحی ۱۴۲

گفتار سوم: خسارت شخصیتی و حقوق مربروط به آن ۱۴۶

مبحث سوم: ارزیابی و تعیین خسارت معنوی ناشی از جرایم به طریق پرداخت دیه ۱۴۸

گفتار اول: ارزیابی خسارت معنوی ناشی از جرایم مستوجب حد ۱۴۹

گفتار دوم: رویه قضایی و جبران خسارت معنوی به طریق مادی ۱۵۶

نتیجه بخش اول ۱۶۱

بخش دوم: مطالبه خسارت معنوی از ناحیه وراث و بازماندگان ۱۶۲

مبحث اول: مطالبه جبران خسارت معنوی ناشی از زیان شخصی و مستقیم به بازماندگان ۱۶۳

گفتار اول: مطالبه جبران خسارت معنوی و افراد مستحق دعوا ۱۶۳

گفتار دوم: مطالبه جبران خسارت معنوی ناشی از نفس فوت مجنی علیه ۱۶۴

مبحث دوم: مطالبه خسارت معنوی وارده به متوفی از ناحیه وراث و بازماندگان زیان دیده ۱۶۵

گفتار اول: مطالبه خسارت معنوی وارده قبل از فوت متوفی ۱۶۵

گفتار دوم: مطالبه خسارت معنوی ناشی از جرح منجر به فوت منجی علیه از ناحیه وراث و به عنوان قایم مقام ۱۶۷

گفتار سوم:مطالبه خسارت معنوی ناشی از فوت مجنی علیه از ناحیه وراث ۱۶۹

گفتار چهارم :وقوع جرم و عدم مطالبه خسارت معنوی ناشی از آن ۱۷۱

نتیجه گیری و پیشنهادات ۱۷۴

واژگان ۱۸۳فهرست منابع و مقالات ۱۸۴ منابع اینترنتی ۱۹۱

قوانین و برخی آراء

کلیدواژه ها

• جرم
• قانون مدنی
• جبران خسارت
• صدمه
• خسارت معنوی
• آیین دادرسی کیفری
• دیه
• حقوق اسلامی
• جبران
• قانون
• جرم
• خسارت
• خسارت معنوی