جایگاه پلیس و نقش آن در پیشگیری از جرم

عنوان	جایگاه پلیس و نقش آن در پیشگیری از جرم
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	محمود خلیل ارجمندی
استاد راهنما	محمدعلی حاجی ده آبادی
استاد مشاور	عادل ساریخانی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۸۸
دانشگاه	دانشگاه قم

جایگاه پلیس و نقش آن در پیشگیری از جرم عنوان پایان نامه ای است که توسط محمود خلیل ارجمندی، با راهنمایی محمدعلی حاجی ده آبادی و با مشاوره عادل ساریخانی در سال ۱۳۸۸ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه قم دفاع گردید.

چکیده

تحول در جرایم و ناتوانی نظام عدالت کیفری در مهار آن، کشورها را بر آن داشت تا علاوه بر حربه کیفر (اقدامات واکنشی) از تمهیدات پیشگیرانه (اقدامات کنشی) استفاده کنند. از این رو، عمده توجه دولت ها به هدایت هدفمند و سازماندهی شده پیشگیری و ایجاد نهادهای دایمی جهت سیاست گذاری و هماهنگی در این زمینه جلب شده است. با توجه به اهمیت موضوع، متاسفانه در کشور ما نبود یک قانون مشخص جهت تمرکز در مدیریت پیشگیری از جرم و تبیین جایگاه قانونی سازمان ها و نهادهای رسمی و مردمی مسیول و همچنین ایجاد هماهنگی لازم بین آن ها، موجب به هدر رفتن ظرفیت این دستگاه ها شده است، البته لایحه ای توسط قوه قضاییه تهیه و به مجلس شورای اسلامی ارایه شده که در آن راهبردها و سیاست های کلی در پیشگیری از وقوع جرم و همچنین وظایف هر یک از سازمان ها و نهادهای مختلف تعیین شده و کلیات آن به تصویب رسیده است که با تصویب نهایی آن به نقطه عطفی در مدیریت پیشگیری از وقوع جرم در کشورمان تبدیل خواهد شد. با توجه به موارد مطروحه یکی از نهادهایی که نقش مهمی را درمسیر پیکار با جرم و اجرای برنامه های پیشگیری کننده ایفا می کند پلیس می باشد. امروزه سازمان های پلیسی در اقصا نقاط دنیا به جای تکیه بر ابزارها و روش های سنتی در برخورد با بزهکاری، با رویکردها و اقدامات نوین پلیسی از جمله جامعه محوری و مشارکت مداری، راهبردهای پیشگیرانه را سرلوحه کار خود قرار داده اند. بر همین اساس، نیروی انتظامی در سال های اخیر سعی نموده تا با بهره گیری از رویکردها و شیوه های نوین، اقداماتی را در این زمینه به انجام برساند که از جمله می توان در حوزه پیشگیری وضعی به تشکیل پلیس پیشگیری، راه اندازی و تقویت مرکز فوریت های پلیسی(۱۱۰)، تشکیل نگهبان محله، سالم سازی اماکن و محیط های عمومی و... و در حوز حوزه پیشگیری اجتماعی به تشکیل معاونت اجتماعی، جلب مشارکت های مردمی، گسترش واحدهای مشاوره و مددکاری، و..... اشاره نمود که علاوه بر این اقدامات، اصلاحات ساختاری و سازمانی، مشارکت و بسیج عمومی، نوسازی و آموزش نیروهای پلیس، موجبات ارتقاء عملکرد این سازمان در مداخلات پیشگیرانه را فراهم می آورد. در این اثر، محقق با اشراف در دو عرصه حقوق و امور پلیسی کوشیده است با نگاهی تازه به تبیین و تحلیل نقش و جایگاه پلیس در پیشگیری از جرم بپردازد.

ساختار و فهرست پایان نامه

عنوان صفحه

مقدمه

الف) بیان مسیله

ب) سوالات تحقیق

ج) سابقه و پیشینه تحقیق

د) اهمیت و ضرورت تحقیق

ه) فرضیه های تحقیق

و) اهداف تحقیق

ز) جنبه های جدید بودن و نوآوری طرح

ح) روش تحقیق

ط) قلمرو مکانی و زمانی تحقیق

فصل اول : کلیات

۱–۱– مفاهیم

۱–۱–۱– تعریف جرم و بزهکاری

۱–۱–۱–۱– معنی و مفهوم جرم

۱–۱–۱–۱–۱– تعریف جرم از نظر لغوی

۱–۱–۱–۱–۲– مفهوم جرم

۱–۱–۱–۲– تعریف بزهکاری

۱–۱–۲– معنی ومفهوم پیشگیری

۱–۱–۲–۱– معنی لغوی و اصطلاحی پیشگیری

۱–۱–۲–۱–۱– معنی لغوی پیشگیری

۱–۱–۲–۱–۲– معنی اصطلاحی پیشگیری

۱–۱–۲–۲– مفهوم پیشگیری

۱–۱–۲–۲–۱– مفهوم موسع پیشگیری

۱–۱–۲–۲–۲– مفهوم مضیق پیشگیری

۱–۱–۳– انواع مدلهای پیشگیری از جرم

۱–۱–۳–۱– پیشگیری انفعالی و فعال

۱–۱–۳–۲– پیشگیری کیفری و غیر کیفری

۱–۱–۳–۳– پیشگیری قضایی و انتظامی

۱–۱–۳–۴– پیشگیری مدل پزشکی

۱–۱–۳–۵– پیشگیری وضعی و اجتماعی

۱–۱–۳–۵–۱– پیشگیری وضعی

۱–۱–۳–۵–۱–۱– تعریف پیشگیری وضعی

۱–۱–۳–۵–۲– پیشگیری اجتماعی

۱–۱–۳–۵–۲–۱– تعریف و تبیین پیشگیری اجتماعی

۱–۱–۳–۵–۲–۲– انواع پیشگیری اجتماعی

۱–۱–۳–۵–۲–۲–۱– پیشگیری جامعه مدار(محیطی)

۱–۱–۳–۵–۲–۲–۲– پیشگیری رشد مدار

۱–۱–۴– عناصرتشکیل دهنده پیشگیری از جرم

۱–۱–۵– اهمیت بحث پیشگیری

۱–۲– انواع پلیس و وظایف آن

۱–۲–۱– تعریف پلیس و انواع آن

۱–۲–۲– ادوار مختلف پلیس در ایران

۱–۲–۲–۱– دوران مادها

۱–۲–۲–۲– دوران هخامنشی و ساسانیان

۱–۲–۲–۳– دوران خلفای اسلامی (خلفای عباسی)

۱–۲–۲–۴– دوران صفوی و قاجاریه

۱–۲–۲–۵– دوره پهلوی

۱–۲–۲–۶– عصر انقلاب اسلامی تا ادغام نیروهای انتظامی

۱–۲–۲–۷– از زمان ادغام نیروی انتظامی تا کنون

۱–۲–۳– اهداف و وظایف اصلی پلیس

۱–۲–۳–۱– اهداف کلی پلیس

۱–۲–۳–۲– وظایف اصلی نیروی انتظامی

۱–۳– دیدگاه اصلی دراداره امور پلیسی

۱–۳–۱– اداره امور پلیسی سنتی (تهدید محوری)

۱–۳–۲– اداره امور پلیسی جامعه گرا (جامعه محوری)

۱–۳–۲–۱– آغاز کار نیروی پلیس پیشرفته

۱–۳–۲–۲– دوره های راهبردی اداره ی امور پلیسی

۱–۳–۲–۲–۱– دوره سیاسی

۱–۳–۲–۲–۲– دوره اصلاحات

۱–۳–۲–۲–۳– دوره جامعه گرایی

۱–۳–۲–۲–۳–۱– ویژگی های اداره ی امور پلیسی جامعه گرا

۱–۳–۲–۲–۳–۲– مقایسه اداره امور پلیسی سنتی وجامعه گرا

۱–۴– پیشگیری از جرم در قوانین ایران

۱–۴–۱– مدیریت پیشگیری از جرم

۱–۴–۱–۱– اصول و مبانی مدیریت پیشگیری از جرم

۱–۴–۱–۱–۱– اصول مدیریت

۱–۴–۱–۱–۲– مفهوم مدیریت پیشگیری از جرم

۱–۴–۱–۱–۳– بین المللی شدن سیاست پیشگیری از بزهکاری

۱–۴–۲– مدیریت پیشگیری از جرم در ایران

۱–۴–۲–۱– وضعیت کنونی پیشگیری از جرم در ایران

۱–۴–۲–۱–۱– رویکرد تقنینی

۱–۴–۲–۱–۲– رویکرد قضایی

۱–۴–۲–۱–۳– جایگاه مشارکت مردمی در مدیریت پیشگیری از جرم

۱–۴–۲–۲– آینده مدیریت پیشگیری از جرم در ایران

۱–۴–۲–۲–۱– دیدگاه خبرگان قانون اساسی

۱–۴–۲–۲–۲– دیدگاه حقوقی

۱–۴–۳– نقدی برقانون نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۶۹

۱–۴–۴– نیروی انتظامی و لایحه پیشگیری از وقوع جرم

فصل دوم : مداخلات پیشگیرانه پلیس در اشکال مختلف

۲–۱– رویکردهای پلیس در پیشگیری از جرم

۲–۱–۱– رویکرد کاهش بازار جرم

۲–۱–۲– رویکرد حل مسیله

۲–۱–۳– رویکرد مدیریت خطر جرم

۲–۱–۴– رویکرد پلیس جامعه محور

۲–۱–۵– رویکرد پنجره های شکسته

۲–۱–۶– رویکرد انعطاف صفر

۲–۲– پلیس و پیشگیری اجتماعی

۲–۲–۱– پلیس، عدالت ترمیمی و پیشگیری از جرم

۲–۲–۱–۱– پلیس ترمیمی یا میانجیگری پلیسی

۲–۲–۱–۲– تجارب پلیس در برخی از کشورها

۲–۲–۱–۲–۱– میانجی گری و عدالت ترمیمی پلیسی در استرالیا

۲–۲–۱–۲–۲– میانجیگری و عدالت ترمیمی پلیسی درکانادا

۲–۲–۱–۲–۳– سرویس میانجیگری (کشور فرانسه)

۲–۲–۲– پلیس وپیشگیری از جرایم از طریق مدارس

۲–۲–۲–۱– انواع رویکردها و برنامه ها

۲–۲–۲–۲– پلیس و فناوری های نوین در مدارس

۲–۲–۲–۳– الگوهای مختلف همکاری پلیس و مدارس

۲–۲–۲–۴– تجارب پلیس در برخی از کشورها

۲–۲–۲–۴–۱– طرح مشترک آموزشی وتربیتی بین پلیس وآموزش و پرورشدر استرالیا

۲–۲–۲–۴–۲– اقدام گروهی برای کاهش بزهکاری در مدارس در آلمان

۲–۲–۳– پلیس و پیشگیری از جرایم گروه های در معرض خطر

۲–۲–۳–۱– پلیس و پیشگیری از بزهکاری اطفال و نوجوانان

۲–۲–۳–۱–۱– پلیس و واحد پیشگیری از جرایم نوجوانان در سوییس

۲–۲–۳–۱–۲– پروژه سگ سورتمه در دانمارک

۲–۲–۳–۱–۳– مراکز تفریحی: محل گفتگو (فرانسه)

۲–۲–۳–۲– پلیس و پیشگیری از طریق حمایت از زنان در معرض خطر

۲–۲–۳–۲–۱– تشکیل پلیس زن

۲–۲–۳–۲–۱–۱– واحدهای پلیس زن در کشورهای مختلف

۲–۲–۳–۲–۱–۲– کلانتری بانوان و مقابله با خشونت علیه زنان (برزیل)

۲–۲–۳–۲–۲– پلیس و پیشگیری از خشونت های خانوادگی

۲–۲–۳–۲–۲–۱– پیشگیری از تکرار خشونت خانوادگی در انگلستان

۲–۲–۳–۲–۲–۲– ساختار و تجهیزات مبارزه با خشونت خانوادگی (اتریش)

۲–۲–۴– نیروی انتظامی و پیشگیری اجتماعی

۲–۲–۴–۱– سیاستهای ناجا در پیشگیری اجتماعی

۲–۲–۴–۲– اقدامات ناجا در پیشگیری اجتماعی

۲–۲–۴–۲–۱– جلب مشارکت عمومی برای پیشگیری اجتماعی از جرم

۲–۲–۴–۲–۲– گسترش واحد های مشاوره و مددکاری

۲–۲–۴–۲–۳– فرهنگ سازی و آموزش همگانی

۲–۲–۴–۲–۴– راه اندازی مرکز نظارت همگانی (۱۹۷)

۲–۳– پلیس و پیشگیری وضعی

۲–۳–۱– راهبردهای اصلی پلیس در پیشگیری وضعی

۲–۳–۱–۱– راهبرد افزایش شمار افراد پلیس

۲–۳–۱–۲– راهبرد پاسخگویی سریع به تماسهای اضطراری

۲–۳–۱–۳– راهبرد استفاده از گشت های راندومی

۲–۳–۱–۴– راهبرد بکارگیری گشت های هدایت شده

۲–۳–۱–۵– راهبرد انجام دستگیری های واکنشی توسط پلیس

۲–۳–۱–۶– راهبرد دستگیری پیشگیرانه توسط پلیس

۲–۳–۲– پلیس و پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی

۲–۳–۲–۱– اصول پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی

۲–۳–۲–۲– راهبردهای اصلی طراحی محیطی و مدیریت

۲–۳–۲–۳– اقدامات پلیس در پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی

۲–۳–۲–۴– تجارب پلیس در برخی از کشورها

۲–۳–۲–۴–۱– صدور برچسب ایمنی در برابر جرم درانگلستان

۲–۳–۲–۴–۲– صدور برچسب برای خانه های امن توسط پلیس درهلند

۲–۳–۳– پلیس و پیشگیری ازطریق شناسایی و تمرکز بر کانونهای جرم خیز

۲–۳–۳–۱– تعریف کانونهای جرم خیز

۲–۳–۳–۲– دلایل اهمیت کانونهای جرم خیز

۲–۳–۳–۳–پیشینه شناسایی و تحلیل کانون های جرم خیز

۲–۳–۳–۴– روشهای شناسایی و تعیین کانونهای جرم خیز

۲–۳–۳–۵– کاربرد نقشه و نرم افزارهای اختصاصی در تحلیل مکانهای جرم خیز

۲–۳–۳–۶– تحلیل زمانی کانونهای جرم خیز

۲–۳–۳–۷– تجزیه و تحلیل نقاط جرم خیز و حل مسیله درکانادا

۲–۳–۴– نیروی انتظامی و پیشگیری وضعی

۲–۳–۴–۱– سیاستهای ناجا در پیشگیری وضعی

۲–۳–۴–۲– اقدامات ناجا در پیشگیری وضعی

۲–۳–۴–۲–۱– تشکیل پلیس پیشگیری ناجا

۲–۳–۴–۲–۲– راه اندازی و تقویت مرکز فوریت های پلیسی

۲–۳–۴–۲–۳– تشکیل نگهبان محله

۲–۳–۴–۲–۴– کنترل مکانهای جرم خیز از طریق نصب دوربین

۲–۳–۴–۲–۵– پیشگیری از جرم از طریق سالم سازی محیط های عمومی

۲–۴– مولفه های موثردر عملکرد پلیس جهت پیشگیری از جرم

۲–۴–۱– اصلاحات ساختاری و سازمانی پلیس

۲–۴–۱–۱– گذر از رویکرد سنتی به رویکرد نوین

۲–۴–۱–۲– غیرمتمرکز نمودن ساختارهای پلیس

۲–۴–۱–۳– انطباق با شرایط محلی

۲–۴–۲– مدیریت

۲–۴–۳– مشارکت و بسیج عمومی

۲–۴–۴– نوسازی نیروهای پلیس

۲–۴–۵– حرفه ای گری و اخلاق پلیس

۲–۴–۶– آموزش و آگاه سازی

نتیجه گیری و پیشنهادات

الف) نتیجه گیری

ب)پیشنهادات

منابع

۱

۳

۴

۴

۴

۴

۵

۵

۵

۵

۶

۷

۷

۷

۸

۸

۹

۹

۹

۹

۹

۱۰

۱۰

۱۰

۱۱

۱۲

۱۲

۱۴

۱۵

۱۷

۱۷

۱۸

۱۹

۲۰

۲۰

۲۱

۲۲

۲۲

۲۴

۲۶

۲۶

۲۷

۲۷

۲۷

۲۷

۲۹

۳۰

۳۰

۳۱

۳۱

۳۱

۳۲

۳۴

۳۴

۳۶

۳۷

۳۷

۳۸

۳۹

۴۱

۴۲

۴۴

۴۶

۴۶

۴۷

۴۷

۴۸

۴۹

۵۰

۵۰

۵۱

۵۴

۵۷

۵۹

۶۰

۶۱

۶۳

۶۴

۶۶

۶۷

۶۸

۶۹

۷۱

۷۳

۷۴

۷۶

۷۷

۷۸

۷۹

۸۳

۸۳

۸۴

۸۵

۸۶

۸۶

۸۸

۸۹

۹۱

۹۱

۹۱

۹۲

۹۲

۹۳

۹۴

۹۵

۹۶

۹۶

۹۶

۹۷

۹۸

۹۹

۱۰۰

۱۰۱

۱۰۱

۱۰۲

۱۰۲

۱۰۴

۱۰۶

۱۰۷

۱۰۹

۱۱۰

۱۱۱

۱۱۲

۱۱۳

۱۱۳

۱۱۴

۱۱۵

۱۱۸

۱۱۸

۱۲۰

۱۲۰

۱۲۱

۱۲۱

۱۲۲

۱۲۳

۱۲۳

۱۲۴

۱۲۵

۱۲۷

۱۲۷

۱۲۸

۱۲۸

۱۳۰

۱۳۰

۱۳۲

۱۳۲

۱۳۳

۱۳۵

۱۳۷

۱۳۸

۱۴۱

۱۴۱

۱۴۳

۱۴۳

۱۴۵

۱۴۷

۱۴۷

۱۵۰

۱۵۱

۱۵۲

۱۵۳

۱۵۳

۱۵۴

۱۵۶

فهرست جداول

عنوان صفحه

جدول شماره ۱–۱ مدل پیشگیری وضعی کلارک

جدول شماره ۲–۱ سه دوره اداره امور پلیسی

جدول شماره ۳–۱ مقایسه بین اداره امور پلیسی سنتی با اداره امور پلیسی جامعه گرا

جدول شماره ۱–۲ تغییرات مدیریتی و ساختاری ۱۹

۴۲

۴۵

۱۴۳

کلیدواژه ها

• پیشگیری از بزهکاری
• جلوگیری از جرم
• اجرای قانون
• عدالت کیفری
• کنترل اجتماعی
• امنیت داخلی
• پلیس ۱۱۰
• سامانه تلفنی فوریتهای پلیسی
• نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران، پلیس پیشگیری
• پیشگیری از جرم