جلوه های عوام گرایی در حقوق کیفری ایران

عنوان	جلوه های عوام گرایی در حقوق کیفری ایران
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	آرش خسروانی دهکردی
استاد راهنما	علی یوسف زاده
استاد مشاور	امین امیریان فارسانی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۴۰۱
دانشگاه	دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی

جلوه های عوام گرایی در حقوق کیفری ایران عنوان پایان نامه ای است که توسط آرش خسروانی دهکردی، با راهنمایی علی یوسف زاده و با مشاوره امین امیریان فارسانی در سال ۱۴۰۱ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی دفاع گردید.

چکیده

عوام گرایی کیفری، یکی از آسیب های مهم در نظام های مختلف سیاست کیفری، در دهه های گذشته بوده است. عوام گرایی کیفری هنگامی بروز می کند که متولیان سیاست کیفری به منظور مدیریت و مقابله با سطح روزافزون بزهکاری در جامعه، به جای استفاده از تدابیر علمی و راهبردهای جرم شناسانه، به تدابیر مقطعی، کوتاه مدت و مورد پسند عامه روی بیاورند. مهمترین مولفه های عوام گرایی کیفری را می توان در نخبه گریزی، سیاست زدگی، غلبه رویکردهای احساسی، آمارسازیِ غیرواقعی از جانب سیاستگذاران عوام گرا، هدف کسب مقبولیت مردمی و پیروزی در انتخابات، نگاه ابزاری به بزه دیده و دشمن محوری جستجو نمود. شکل گیری عوام–گرایی کیفری، معلول بسترها و زمینه هایی همچون ضعف آگاهی عمومی، شکست جرم شناسی اصلاح و درمان، تحولات اجتماعی دهه ۱۹۷۰ میلادی، نقش قابل توجه رسانه های گروهی و پیدایش مقوله ترس از جرم می باشد. مطالعه توصیفی – تحلیلیِ جلوه های مختلف عوام گرایی در سیاست کیفریِ حال حاضر ایران، نشان دهنده آن است که سیاست کیفریِ ایران در ابعاد مختلف ماهوی و شکلی، از آموزه های مبتنی بر عوام گرایی کیفری متاثر گشته است. در سیاست کیفریِ ماهوی، جرایمی همچون جرایم امنیتی، اقتصادی، مواد مخدر، زیست محیطی و سمعی – بصری، بیشترین تاثیرپذیری را در این راستا داشته اند. ضمن اینکه آیین نامه ها و بخشنامه ها نیز در این میان، بی نصیب از تاثیرات عوام گرایی کیفری نبوده اند. در سیاست کیفریِ شکلی نیز در تمامی مراحل پنج گانه فرآیند کیفری، تاثیرات ناشی از آموزه های عوام گرا مشهود است. اعطای وظایف ضابطیت به نهادهای امنیتی و نقض حریم خصوصی متهم در مرحله کشف جرم، عدم پذیرش مرور زمان تعقیب در جرایم خاص و توسعه موارد بازداشت موقت در مرحله تعقیب جرم، فقدان تفکیک دقیق میان اختیارات مقام های تعقیب و تحقیق و نقض یا محدویت حق برخورداری از وکیل در مرحله تحقیقات مقدماتی، نقض اصل برابری و پیش بینی رسیدگی خارج از نوبت در مرحله رسیدگی و صدور حکم و در نهایت، تشهیر رسانه ای و اجرای علنی کیفر در مرحله اجرای حکم، از مهمترین جلوه های تاثیرپذیریِ سیاست کیفریِ شکلی ایران از آموزه های مبتنی بر عوام گرایی کیفری است.

ساختار و فهرست پایان نامه

مقدمه

۱– بیان مساله

۲– پیشینه پژوهش

۳– ضرورت و کاربرد پژوهش

۴– اهداف پژوهش

۵– سوالات پژوهش

۶– فرضیات پژوهش

۷– روش و نحوه انجام پژوهش

۸– ساماندهی پژوهش

فصل اول : مفاهیم و مبانی نظری

۱–۱– عوام گرایی کیفری

۱–۱–۱– مفهوم عوام گرایی کیفری

۱–۱–۲– مولفه های عوام گرایی کیفری

۱–۱–۲–۱– نخبه گریزی

۱–۱–۲–۲– سیاست زدگی

۱–۱–۲–۳– غلبه رویکرد احساسی

۱–۱–۲–۴– آمارسازیِ غیرواقعی

۱–۱–۲–۵– هدف کسب مقبولیت عمومی

۱–۱–۲–۶– دیدگاه ابزارگرایانه نسبت به بزه دیده

۱–۱–۲–۷– دشمن محوری

۱–۱–۳– بسترهای عوام گرایی کیفری

۱–۱–۳–۱– ضعف آگاهی عمومی در ارتباط با جرم و کیفر

۱–۱–۳–۲– شکست جرم شناسی اصلاح و درمان

۱–۱–۳–۳– تحولات اجتماعی دهه ۱۹۷۰ میلادی

۱–۱–۳–۴– نقش رسانه های گروهی

۱–۱–۳–۵– ترس از جرم

۱–۲– سیاست کیفری

۱–۲–۱– مفهوم سیاست کیفری

۱–۲–۲– ارکان سیاست کیفری

۱–۲–۲–۱– جرم انگاری

۱–۲–۲–۲– کیفردهی

فصل دوم : جلوه های عوام گرایی کیفری در سیاست کیفریِ ماهوی

۲–۱– جلوه های عوام گرایی کیفری در تصویب قوانین

۲–۱–۱– رویکردهای عوام گرایانه کیفری در جرایم امنیتی

۲–۱–۲– رویکردهای عوام گرایانه کیفری در جرایم اقتصادی

۲–۱–۲–۱– تبدیل ماهیت اقتصادیِ بزه ارتکابی به جرم سیاسی

۲–۱–۲–۲– ممنوعیت اِعمال نهادهای ارفاقی

۲–۱–۳– رویکردهای عوام گرایانه کیفری در جرایم مواد مخدر

۲–۱–۴– رویکردهای عوام گرایانه کیفری در جرایم زیست محیطی

۲–۱–۵– رویکردهای عوام گرایانه کیفری در جرایم مرتبط با امور سمعی و بصری

۲–۲– جلوه های عوام گرایی کیفری در تصویب آیین نامه ها و بخشنامه ها

  فصل سوم : جلوه های عوام گرایی کیفری در سیاست کیفریِ شکلی

۳–۱– مصادیق عوام گرایی کیفری در مرحله کشف جرم

۳–۱–۱– نقض حریم خصوصی متهم

۳–۱–۲– ارجاع وظایف ضابطیت به نهادهای امنیتی

۳–۲– مصادیق عوام گرایی کیفری در مرحله تعقیب جرم

۳–۲–۱– عدم پذیرش مرور زمان تعقیب در جرایم خاص

۳–۲–۲– توسعه موارد بازداشت موقت و نقض قانونمندیِ آن

۳–۳– مصادیق عوام گرایی کیفری در مرحله تحقیقات مقدماتی

۳–۳–۱– فقدان تفکیک دقیق میان مقام تحقیق و مقام تعقیب ۵۰ ۳–۳–۲– نقض یا محدود نمودن حق برخورداری متهم از وکیل

۳–۴– مصادیق عوام گرایی کیفری در مرحله رسیدگی و صدور حکم

۳–۴–۱– نقض اصل برابری

۳–۴–۲– پیش بینی رسیدگی خارج از نوبت

۳–۵– مصادیق عوام گرایی کیفری در مرحله اجرای حکم

۳–۵–۱– انتشار حکم محکومیت

۳–۵–۲– اجرای علنی مجازات ها

نتیجه گیری

منابع

کلیدواژه ها

• عوام گرایی
• عدالت کیفری