قانون گذاری در حوزه سکوت قانون اساسی
 | |
| عنوان | قانون گذاری در حوزه سکوت قانون اساسی |
|---|---|
| رشته | حقوق عمومی |
| دانشجو | مرتضی پورسلطانی |
| استاد راهنما | هدی غفاری |
| استاد مشاور | قدرت الله رحمانی |
| مقطع | کارشناسی ارشد |
| سال دفاع | ۱۴۰۱ |
| دانشگاه | دانشگاه علامه طباطبایی |
قانون گذاری در حوزه سکوت قانون اساسی عنوان پایان نامه ای است که توسط مرتضی پورسلطانی، با راهنمایی هدی غفاری و با مشاوره قدرت الله رحمانی در سال ۱۴۰۱ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی دفاع گردید.
چکیده
ویژگی های خاص قانون اساسی ازجمله محدودیت مندرجات و فرایند دشوار اصلاح و تتمیم در کنار ویژگی های کارکردی و لزوم ثبات و دوام آن سبب شده است که در بسیاری از موارد، این قانون قابلیت بازتاب دادن احکام متناظر با همه مفاهیم و نهادهای موجود در روابط اجتماعی در سطح جامعه سیاسی را نداشته باشد و با گذشت زمان به هنگام مواجهه با بسیاری از پدیده ها، قانون اساسی فاقد حکم سلبی یا ایجابی متناظر با آن موضوع یا موضوعات پیرامونی آن بوده و به بیان دیگر در آن حوزه ساکت باشد. مبتنی بر اصول قانون اساسی، مجلس شورای اسلامی دارای صلاحیت عام قانون گذاری است. هرچند در نگاه اول صلاحیت عام قانون گذاری مجلس شورای اسلامی نشان از امکان ورود قوه مقننه به حوزه سکوت قانون اساسی را دارد؛ اما محدود شدن این صلاحیت عام به حدود اصول و احکام مذهب رسمی کشور و قانون اساسی ارایه یک تبیین صحیح از صلاحیت قانون گذاری مجلس شورای اسلامی در حوزه سکوت قانون اساسی را ضروری می نماید تا میان دو امر وفاق ایجاد کند: نخست اینکه صلاحیت عام قانون گذاری مجلس شورای اسلامی بی جهت محدود نشود و دوم آنکه از خطر نقض قانون اساسی جلوگیری شود. باوجودآنکه تفسیر قانون اساسی توسط مفسر رسمی آن راه حل اولیه رفع سکوت قانون اساسی به نظر می رسد؛ اما باید توجه داشت که تفسیر قانون اساسی عملی نزدیک به تغییر و تبدیل اصول آن است و برای حفظ ثبات و پایداری قانون اساسی باید تا ضرورت ایجاب ننموده از آن اجتناب کرد ازاین رو ورود مجلس شورای اسلامی به حوزه سکوت قانون اساسی یک امر ضروری است؛ اما پذیرش حق قانون گذاری در حوزه سکوت قانون اساسی برای مجلس شورای اسلامی باید همراه با ضوابطی باشد تا از نقض قانون اساسی بدین وسیله جلوگیری شود. با به کارگیری روش صحیحی برای فهم قانون اساسی می توان مهم ترین این ضوابط را ناشی از مفاهیم و اصول برتر قانون اساسی دانست که در این پژوهش به آن ها پرداخته شده است. بررسی رویه شورای نگهبان در بحث تطبیق مصوبات مجلس شورای اسلامی با قانون اساسی نشان میدهد که این شورا در موارد بسیاری با ورود قانون گذار به حیطه سکوت قانون اساسی موافقت کرده و آن را مغایر قانون اساسی ندانسته است و در برخی موارد به هنگام اظهارنظر پیرامون انطباق مصوبات مجلس با قانون اساسی، به صورت ضمنی ضوابط فوق را موردتوجه قرار داده است.
ساختار و فهرست پایان نامه
چکیده
مقدمه
الف بیان مسیله
ب اهداف پژوهش
هدف اصلی
اهداف فرعی
ج پرسش های پژوهش
سوال اصلی
سوال های فرعی
د فرضیه ها
ه– پیشینه بررسی موضوع در ایران و جهان
و روش تحقیق
ز ساختار تحقیق
بخش اول: مبانی و مفاهیم
مقدمه
فصل اول: معنای سکوت قانون
گفتار اول: تعریف لغوی
گفتار دوم: تعریف اصطلاحی
گفتار سوم: انواع سکوت قانون
مبحث اول: سکوت جزیی یا نقص قانون
مبحث دوم: سکوت کلی یا فقدان قانون
فصل دوم: عوامل بروز سکوت در قانون اساسی
گفتار اول: عوامل بروز سکوت در قانون به مفهوم عام
مبحث اول: رشد و پیشرفت روزافزون علم و صنعت
مبحث دوم: مقتضیات سیاسی اجتماعی
مبحث سوم: محدود بودن دایره الفاظ
مبحث چهارم: لزوم حل وفصل خصومت
گفتار دوم: عوامل خاص بروز سکوت در قانون اساسی
مبحث اول: کلی بودن قانون اساسی
مبحث دوم: ثبات قانون اساسی
مبحث سوم: جایگاه و کارکرد قانون اساسی
فصل سوم: بررسی مکاتب تفسیری و شیوه مواجهه هریک با سکوت قانون
گفتار اول: مکاتب منشاگرا
مبحث اول: رویکرد متن گرا
مبحث دوم: رویکرد قصدگرا
مبحث سوم: رویکرد ساختارگرا
گفتار دوم: مکاتب غیر منشاگرا
مبحث اول: رویکرد تحقیق علمی آزاد
مبحث دوم: رویکرد غایت گرا
مبحث سوم: رویکرد مصلحت گرا
بخش دوم: سکوت قانون اساسی در نظام حقوقی ایران
فصل اول: فروض مختلف ناظر بر مندرجات قانون اساسی از حیث بیان و دلالت
گفتار اول: بیان قصد و اراده در قانون اساسی به صورت مشخص
مبحث اول: بیان کلیات و جزییات اراده:
مبحث دوم: بیان کلیات اراده و عدم ورود به جزییات:
مبحث سوم: بیان کلیات اراده و تعیین مرجع تصویب جزییات:
گفتار دوم: بیان غیر کامل قصد و اراده
گفتار سوم: عدم وجود قصد و اراده
فصل دوم: مواجهه نظام حقوقی با سکوت قانون اساسی
گفتار اول: امکان سنجی رفع سکوت قانون اساسی به وسیله تفسیر قانون
گفتار دوم: عدم کفایت تفسیر برای مواجهه با سکوت قانون اساسی
گفتار سوم: دایره صلاحیت ورود تقنینی مجلس به حوزه سکوت قانون اساسی
مبحث اول: ممنوعیت تقنین به استناد اصل عدم صلاحیت
مبحث دوم: ممنوعیت تقنین در محتوای اساسی قانون اساسی
مبحث سوم: جواز وضع قانون با محتوای اساسی
مبحث چهارم: دیدگاه شورای نگهبان
بخش سوم: ضوابط حاکم بر قانون گذاری مجلس شورای اسلامی در حوزه سکوت قانون اساسی
فصل اول: روش فهم قانون اساسی
گفتار اول: توجه به قانون اساسی به عنوان یک کل واحد
گفتار دوم: کاربست صحیح اصول لفظی
فصل دوم: مفاهیم مصرح در اصول برتر و فرادستوری قانون اساسی
گفتار اول: اسلامیت نظام
مبحث اول: انطباق قوانین بر موازین اسلامی
مبحث دوم: قسط و عدل
مبحث سوم: آزادی و کرامت ابناء بشر
گفتار دوم: جمهوریت حکومت
گفتار سوم: استقلال سیاسی و اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی
گفتار چهارم: ولایت فقیه
گفتار پنجم: وحدت و همبستگی ملی
فصل سوم: مفاهیم برتر برآمده از ماهیت قانون اساسی
گفتار اول: عدم تضعیف حقوق ملت و ترجیح آن بر قدرت دولت
گفتار دوم: تغییر ندادن تعادل موجود در قواعد سازمان دهنده قوای عمومی
فصل چهارم: رویه شورای نگهبان پیرامون موضوعات مسکوت در قانون اساسی
گفتار اول: نمونه های مواجهه شورای نگهبان با قانون گذاری در حوزه سکوت قانون اساسی
مبحث اول: حق انتخاب وکیل در مراجع شبه قضایی
مبحث دوم: تشکیل ارکان عالی سندیکایی
مبحث سوم: سازوکار نظارت بر اعمال آزادی اجتماعات و راه پیمایی ها
مبحث چهارم: الزام رییس جمهور و وزرا به ارایه پاسخ به تذکرات نمایندگان مجلس
مبحث پنجم: امکان عزل نماینده مجلس
مبحث ششم: نظارت بر رفتار نمایندگان
مبحث هفتم: الزام دولت به تقدیم لایحه توسط مجلس
مبحث هشتم: کیفیت برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی
مبحث نهم: طرق ابتکار قانون و پیش بینی ابتکار مردمی در همه پرسی تقنینی
مبحث دهم: اعطای صلاحیت آیین نامه گذاری به سایر مراجع
نتیجه گیری و پیشنهاد ها
نتیجه گیری:
پیشنهاد ها:
منابع
الف منابع فارسی:
ب منابع انگلیسی:
کلیدواژه ها
- قانون اساسی
- مجلس شورای اسلامی
- سکوت قانون اساسی
- شورای نگهبان
- تفسیر قانون
- قانونگذاری