جرم هجو

هجو عبارت است از نوشتن یا انتشار عیوب دیگری در قالب جملات موزون یا شعر؛ خواه به نحو شفاهی خواه کتبی.

پیشینه

در ماده 272 قانون مجازات عمومی مصوب 1304 و ماده 143 قانون تعزیرات مصوب 1362 عینا جرم هجو پیش بینی شده بود. با این تفاوت که در این مواد به هجو شفاهی اشاره ای نشده و همچنین کاربرد کلمه «و» به جای «یا» در این ماده نشان میدهد که تحقق جرم منوط به نوشتن و انتشار توأمان بوده است، حال آنکه در قانون فعلی ارتکاب هر یک از این رفتار ها برای تحقق جرم کفایت میکند.

در قانون

ماده 700 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مصوب 1375، عنصر قانونی این جرم را تشکیل می دهد. عنصر مادی جرم هجو، نوشتن یا انتشار عیوب دیگری در قالب جملات موزون یا شعر است. برای تحقق این جرم، لازم است که هجو منحصرا از طریق نثر یا نظم صورت گیرد؛ خواه شفاهی خواه کتبی. به این نوع از جرائم که کاربرد وسیله خاصی در آن شرط می باشد جرائم مقید به وسیله گفته میشود که جرم هجو از این نوع است. بنابراین استفاده از جملات ناموزون، کلمات تنها، کاریکاتور و اشاره برای بیان عیوب دیگری نمیتواند هجو محسوب شود. همچنین بر طبق متن ماده و کاربرد عبارت «کسی را هجو کند»، هجو شونده، لزوما باید شخص حقیقی و معین باشد؛ بنابراین هجو یک شرکت تجاری یا مردم یک شهر به طور کلی، مشمول ماده نخواهد بود.

از لحاظ عنصر روانی، مرتکب جرم هجو باید با اراده و اختیار خود عامدانه به این عمل دست زند، چرا که این جرم به صورت سهوی قابل تحقق نیست، البته اینکه شخص قصد شوخی و مزاح با دیگری داشته رافع مسئولیت نخواهد بود.