نظریه شماره 7/98/357 مورخ 1398/08/20 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره تفاوت دعوی مطالبه منافع و عواید ایام تصرف ملک مغصوب با دعوی مطالبه اجرت المثل و نحوه طرح دعوی مالک مشاعی علیه شریک دیگر

شماره نظریه	۷/۹۸/۳۵۷
شماره پرونده	ح ۷۵۳–۶۷–۸۹
تاریخ نظریه	۱۳۹۸/۰۸/۲۰
موضوع نظریه	حقوق مدنی
محور نظریه	مطالبه منافع ملک مشاعی

نظریه شماره ۷/۹۸/۳۵۷ مورخ ۱۳۹۸/۰۸/۲۰ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره تفاوت دعوی مطالبه منافع و عواید ایام تصرف ملک مغصوب با دعوی مطالبه اجرت المثل و نحوه طرح دعوی مالک مشاعی علیه شریک دیگر: در این نظریه، به تفاوت میان دعوی مطالبه منافع و عواید ایام تصرف ملک مغصوب و دعوی مطالبه اجرت المثل پرداخته شده است. برای منافع عبارتی اعم از عواید استفاده میشود و منافع شامل کلیه منفعتهای قانونی و عقلایی مال است. در حالی که عواید مال بیشتر به مالی اشاره دارد که در نتیجه استیفای منافع به دست میآید. در این مورد، دعوی مالک مشاعی برای مطالبه منافع علیه شریک دیگر قابل پذیرش است و دعوی اجرت المثل نیز در صورت غاصب بودن شریک، امکانپذیر است، اما عدم طرح دعوی اجرت المثل مانع رسیدگی به دعوی مطالبه عواید نیست.

استعلام

۱–تفاوت دعوی مطالبه منافع و عواید ایام تصرف ملک مغصوب با دعوی مطالبه اجرت المثل در چیست؟

۲–چنانچه دو نفر مالک مشاعی ملکی به نسبت به ۲ دانگ و۴ دانگ باشند و خواهان با تقدیم دادخواستی مدعی گردد که خوانده مانع از ورود به ملک مشاعی گردیده و شخصا از ملک مشترک بهره برداری و از منافع آن بهره مند است و تقاضای مطالبه منافع با جلب نظر کارشناسی و به میزان سهم خود را نماید؟

۳–چنانچه ملک مذکور یک هتل باشد که دایر بوده و درآمد دارد طرح دعوی صحیح کدام است؟ آیا این دعوی به استناد ماده ۵۷۵ قانون مدنی قابل استماع است یاخیر اجرت المثل را مطالبه نکرده است بلکه منافع سهم مشاعی خود را طلب کرده است./ع

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه

۱– اصطلاح منافع اعم از عواید است. منافع مال، هرگونه منفعت قانونی و عقلایی مال را دربر می گیرد؛ مانند سکونت برای منزل مسکونی و نیز زراعت برای زمین کشاورزی. اما عواید مال عرفا ناظر به مالی است که در نتیجه استیفای منافع مال حاصل می شود؛ مانند محصول زمین زراعی یا باغ کشاورزی یا اجاره بهای منزل مسکونی. اجرت المثل ایام تصرف ملک مغصوبه مابه ازای منافع استیفاء یا تفویت شده ملک است که غاصب اعم از آن که استیفای منفعت کرده یا نکرده باشد، باید پرداخت کند.

۲ و ۳– در فرض سوال که یکی از شرکا مال مشاعی علیه شریک دیگر طرح دعوا کرده و مدعی شده است شش دانگ ملک در تصرف خوانده بوده و به همین جهت مطالبه سهم خود از درآمد مال مشترک را نموده است؛ اولا، مقصود از درآمد همان عواید مال است. ثانیا، پذیرش دعوای وی با منع قانونی مواجه نیست و طبیعتا عواید مال پس از کسر هزینه ها قابل تقسیم است. بدیهی است اگر شریک دیگر غاصب باشد، طرح دعوای اجرت المثل نیز علیه وی امکان پذیر است؛ اما عدم طرح دعوای اجرت المثل مانع رسیدگی به دعوای مطالبه عواید نیست./