تجلی «سوبژکتیویته» در نظریة ارادة عمومی ژان ژاک روسو
تجلی «سوبژکتیویته» در نظریة ارادة عمومی ژان ژاک روسو نام مقاله ای است از مجتبی جاویدی که در شماره یک دوره پنجاه و یک ( بهار 1400) فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران منتشر شده است.
چکیده
ژان ژاک روسو انتقال از «وضع طبیعی» به «وضع مدنی» را با نظریة «ارادة عمومی» تبیین کرده است. ریشة اصلی نظریة ارادة عمومی را باید در سوبژکتیویته و تغییر بنیادین نسبت انسان و جهان که تحت تأثیر فضای شکل‌گرفتة پس از رنسانس، آغاز شده است، جست‌وجو کرد. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی به بیان چگونگی تأثیرگذاری سوبژکتیویته بر نظریة ارادة عمومی روسو می‌پردازد. در چارچوب سوبژکتیویته، سوژة بنیاد عالم و هرچه غیر از آن ابژه این سوژه تلقی می‌شود و این سوژه است که هرچه غیر از خود را متعین می‌کند. بر همین اساس، در نظر روسو جامعة قراردادی ترسیم‌شده توسط ارادة عمومی (تجلی سوژه)، جایگزین طبیعت در مفهوم سنتی و عقل اجتماعی، جایگزین عقل عملی سنتی می‌شود. در این جامعة قراردادی، ارادة عمومی ناشی از عقل اجتماعی، قانون را متعین می‌کند. اساساً قانون مظهر خودآیینی و خودتعین‌بخشی ارادة انسانی است که به شهروندان می‌آموزد که طبق دستورهای وجدان رفتار کنند و مدام با خود در تضاد نباشند. هیچ قدرت عالی فوق ارادة عمومی وجود ندارد و افراد با تبعیت از قانون از هیچ‌کس جز ارادة خود پیروی نمی‌کنند.
کلیدواژه‌ها
- اراده عمومی
- روسو
- سوبژکتیویته
- قرارداد اجتماعی