ماده ۴۶۵ قانون مجازات اسلامی

عاقله، مکلف به پرداخت دیه جنایت‌ هایی که شخص بر خود وارد می‌ سازد نیست.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

حقوقدانان بر این نکته تاکید نموده اند که از جمله شرایط ثبوت ضمان عاقله، آن است که مرتکب و مجنی علیه دو فرد جداگانه باشند. البته باید این نکته را از واضحاتی دانست که نیازمند تأکید مقنن نبوده است. چرا که اصولاً جنایت فرد بر خودش موجب مسئولیتی نمی شود. لذا نباید به دنبال شخص مسئول باشیم. در این موارد باید معتقد به هدر رفتن خون فرد بود و کسی را نمی توان مسئول دانست. از سوی دیگر ادله ضمان عاقله شامل قتل یا جرح نفس نمی شود.

سوابق فقهی

برخی از فقها اشاره به این امر نموده اند که در فرض خودزنی شخص یا انتحار وی، دیه ای متوجه عاقله نیست. ولو آنکه رفتار وی مشمول تعریف « خطای محض» باشد. دلیل فقهای شیعه در این خصوص، استناد به اصل برائت است. همچنین این مساله مورد توافق فقهای شیعه است که اگر فردی مرتکب خودکشی شود، دیه ای بر او تعلق نمی گیرد.