ویکی حقوق:دانشنامهٔ آزاد
 | این انشا شامل توضیحات و توصیه‌های یک یا چند مشارکت‌کنندهٔ ویکی‌پدیا است. انشاها جزو رهنمودها یا سیاست‌های ویکی‌پدیا نیستند. بعضی از انشاها هنجارهای گسترده را بیان می‌کنند؛ در حالی که دیگر انشاها فقط دربردارندهٔ دیدگاه‌های اقلیت هستند. |
 | این صفحه در یک نگاه: ویکی‌پدیا «آزاد» است. این آزادی به مانند آزادی موجود در نرم‌افزار آزاد و فرهنگ آزاد است و لزوماً به معنی «آزادی بیان» نیست. |
زیر عنوان ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد که هر کسی می‌تواند آن را ویرایش کند است.
معنای اصلی «آزاد»
فرهنگ مهم بعدی که چاپ شد یک فرهنگ انگلیسی فرانسوی اثر جان (یا جِهان) پالسگریو در ۱۵۳۰ بود [...] و نامه‌ای به جا مانده‌است که نشان می‌دهد او و همکارش هماهنگ کردند که هیچ رونوشتی را نباید بدون اجازهٔ او به فروش رسانند،
lest his proffit by teaching the Frenche tonge myght be mynished by the sale of the same to suche persons as, besids hym, wern disposed to studye the sayd tongue.— "dictionary". Britannica Online Encyclopedia. Retrieved 2008-10-20.
واژهٔ انگلیسی "free" دارای چندین معنی است. واژهٔ "Free" در عبارت «دانشنامهٔ آزاد» ابتدا و پیش از هر چیز به شرایط مجوز محتوای ویکی‌پدیا اشاره دارد. متون اعطایی به ویکی‌پدیا تحت مجوزهای کپی‌لفت محتوای آزاد مانند مجوز کریتیو کامنز اسناد-اشتراک‌یکسان (CC-BY-SA) و مجوز مستندات آزاد گنو (GFDL) هستند. مفهوم اصلی این امر آن است که حقوق این متن‌ها متعلق به نویسندگان آن‌هاست، اما می‌توان متن‌ها را آزادانه خواند، توزیع کرد یا تغییر داد، به شرط اینکه نسخه‌های تغییریافته با مجوز یکسانی توزیع شوند. برای دانستن شرایط دقیق حقوقی متن کامل مجوز را بخوانید.
هدف از این روش اعطای مجوز این است که مطالب مرجع به صورت آزاد برای همهٔ افراد در دسترس باشند—مجموعه‌ای از دانش بشری که نمی‌توان آن را با استفادهٔ محدودکننده از حق تکثیر محدود یا کنترل کرد و با معقول‌ترین شرایط بتوان از آن استفاده کرد و به اشتراکش گذاشت، بدون هیچ منعی؛ بنابراین ویکی‌پدیا گرایشی را که نزدیک به نیم‌هزارهٔ گذشته توسط آقای جان پالسگریو آغاز گشت معکوس می‌کند.
بارگذاری اطلاعاتی که شرایط حق نشر آن‌ها با جی‌اف‌دی‌ال و CC-BY-SA سازگار نباشد در ویکی‌پدیا مجاز نیست و بی‌درنگ حذف خواهد شد. تنها استثنای این قانون این است که در برخی از ویکی‌پدیاها بارگذاری برخی از تصاویر و پرونده‌های رسانه‌ای تحت شرایط «استفاده منصفانه» مجاز دانسته شده‌است. ویکی‌پدیا:استفاده منصفانه را ببینید. (برخی از ویکی‌پدین‌ها در زبان‌های دیگر، مانند اسپانیایی، اجازهٔ «استفادهٔ منصفانه» را به هیچ وجه نمی‌دهند و هیچ چیزی جز محتوای آزاد را نمی‌پذیرند)
«دانشنامهٔ آزاد» به معنی «دانشنامهٔ رایگان» نیست
هر کسی که به تار جهان‌گستر دسترسی داشته باشد می‌تواند محتوای ویکی‌پدیا را از وبگاه wikipedia.org بخواند بدون اینکه هیچ پولی بپردازد. اما با این وجود این به آن معنا نیست که ویکی‌پدیا کاملاً غیرتجاری است. رونوشت‌های ویکی‌پدیا را می‌توان فروخت. مجوزهای CC-BY-SA و جی‌اف‌دی‌ال اجازه می‌دهند در مقابل محتوای تحت پوشششان پول دریافت شود. در حقیقت، بخش‌هایی از ویکی‌پدیا روی رسانه‌های نوری (مانند دی‌وی‌دی) رونوشت‌برداری شده‌اند یا روی کاغذ چاپ شده‌اند، و این رونوشت‌ها به صورت تجاری توزیع می‌گردند.
از این گذشته، بارگذاری هر نوع محتوایی که شرایط حق نشر آن تنها اجازهٔ استفادهٔ غیرتجاری را بدهد در ویکی‌پدیا ممنوع است، چراکه این موضوع با معنای «آزادی» آنچنان که در CC-BY-SA یا جی‌اف‌دی‌ال تعریف شده‌است سازگار نیست.
«دانشنامهٔ آزاد» به معنی «هر کسی می‌تواند هرطور که می‌خواهد ویرایش کند» نیست
«دانشنامه‌ای که همه می‌توانند آن را ویرایش کنند» به این معنی نیست که هر کسی حق دارد مشارکتی داشته باشد که از دیدگاه خودش پشتیبانی می‌کند. برخی ویرایشگران اینطور برداشت می‌کنند که «همه می‌توانند ویرایش کنند» در عبارت «دانشنامه‌ای که همه می‌توانند ویرایش کنند» نوعی گسترش معنای «آزادی» است؛ اما این درست نیست، چرا که این جمله دو مفهوم جداگانه را دربردارد، همان‌طور که بالا هم گفته شد «آزاد» به مجوز اشاره دارد اما «هر کسی می‌تواند ویرایش کند» به این واقعیت برمی‌گردد که ویکی‌پدیا یک ویکی است، وب‌گاهی که هر کسی با داشتن دسترسی به وب می‌تواند در آن ویرایش کند بدون اینکه لازم باشد درخواست دسترسی نماید. با این وجود ویکی‌پدیا تلاش دارد دانشنامه‌ای قابل اعتماد باشد که اطلاعات را با دیدگاهی بی‌طرف و از روی منابع تأییدپذیر به خواننده ارائه می‌کند. تا زمانی که در راستای این هدف‌ها عمل شود، هر کسی اجازه دارد با جسارت در ویکی‌پدیا ویرایش کند، اما ویرایش‌هایی که با این قواعد سازگار نباشند واگردانی خواهند شد و در موارد شدید ممکن است ویرایشگری که آن ویرایش را انجام داده‌است قطع دسترسی شود.
«دانشنامهٔ آزاد» لزوماً به «آزادی بیان» اشاره ندارد
یک معنای رایج محتوای آزاد و نرم‌افزار آزاد «آزادی مانند آزادی بیان، نه نوشیدنی رایگان» است. اما همچنان این موضوع به مجوز ویکی‌پدیا اشاره دارد. ویکی‌پدیا به آزادی بیان احترام می‌گذارد، اما آزادی بیان از سیاست‌های محتوایی ویکی‌پدیا نیست. برای اطلاعات بیشتر در این زمینه، ویکی‌پدیا:آزادی بیان را ببینید.