ماده ۸۳۸ قانون مدنی

موصی می‌تواند از وصیت خود رجوع کند.

توضیح واژگان

وصیت را، به معنای وصل و الحاق دانسته اند؛ به عبارتی موصی با وصیت، تصرفات زمان حیات خود در اموالش را، به تصرفات پس از وفات خویش وصل می کند.(660872) و تملیک عین یا منفعت مال به دیگری، پس از مرگ مالک را وصیت گویند.(1003247) و وصیت، عبارت است از ایقاعی قهری، که به موجب آن، وصی حق دارد تصرفاتی تحت عنوان موصی به را، در مال موضوع وصیت انجام دهد.(361162)

نکات توضیحی تفسیری دکترین

از آنجایی که هدف از تأسیس نهاد وصیت، احترام به آخرین اراده موصی، و تحقق خواسته های انسان ها پس از وفات آنها است؛ نه وسیله ای برای کسب ثروت و مال اندوزی دیگران، لذا باید رجوع را، از اوصاف ذاتی و تخلف ناپذیر وصیت دانست؛ و در رویه قضایی مورد حمایت قرار داد.(695255) و رجوع موصی از وصیت در دوران حیات خود، حتی درصورت قبول موصی له و وصی، جایز است.(61720) و رجوع از وصیت قابل عدول است؛ یعنی موصی می تواند دوباره خود را، پایبند به مفاد وصیتی اعلام کند که روزی، از آن رجوع نموده بود. اما درمورد ماهیت عدول از رجوع، ممکن است فرض شود موصی با عدول از رجوع، قصد اعتبار بخشیدن به وصیت سابق را داشته؛ و اعاده به وضع پیشین، نیاز به انشای وصیت جدید ندارد؛ چنین استدلالی قابل انتقاد به نظر می رسد؛ چراکه با رجوع موصی، ایجاب وی، اعتبار خود را ازدست داده؛ و نمی توان به امر معدوم و فاقد اثر، موجودیت دوباره بخشید؛ و به ناچار، باید وصیت جدیدی را انشاء نماید. با همه این تفاسیر، درفرضی که موصی، با انعقاد وصیت دیگری، به طور ضمنی از وصیت سابق خود رجوع می نماید؛ با بی اعتبار اعلام نمودن وصیت دوم، اقدام به اعاده اعتبار برای وصیت پیشین خود، نموده و درنتیجه، دیگر نیازی به انشای وصیت جدید ندارد.(695272) و در بسیاری از موارد، بین مسائل مطروحه درمورد وصایای عهدی و تملیکی، تشابه وجود دارد.(75166) و تنفیذ وصیت مازاد بر ثلث، توسط ورثه موصی در دوران حیات او، مانع حق رجوع او از وصیت نمی شود.(75095)

مصادیق و نمونه ها

تحویل مال مورد وصیت به مرتهن، به معنای رجوع موصی از وصیت است. (891416)

ایجاب موصی جهت فروش موصی به، و نیز وکیل نمودن دیگری برای فروش آن را، نمی توان به رجوع موصی از وصیت خویش، تعبیر نمود. (891416)