اختیارات سرخود دادرس در استناد به عدم صلاحیت محلی

اختیارات سرخود دادرس در استناد به عدم صلاحیت محلی نام مقاله ای از هادی ملک تبار فیروزجائی که در شماره دوم (زمستان1401) در نشریه نقد و تحلیل آراء قضایی منتشر شده است.

چکیده

در دادرسی مدنی صدور حکم غیابی امری استثنایی است و از این­رو، بدیهی است که برخی قواعد خاص و ویژه بر فرایند رسیدگی به دعوا حاکم باشد. به‌دلیل غیبت خوانده، دخالت دادرس در دعوای باید بیشتر و جدی­تر باشد. برخی ایرادات احتمالی نیز باید به صورت سرخود مورد توجه قرار گیرد. به منظور تأمین سرعت در دادرسی­ها، قانون آیین دادرسی مدنی حل و فصل برخی از موضوعات مانند صلاحیت یا ایرادات آیین دادرسی را در زودترین موعد مقرر داشته است. با این­حال، در دادنامه موضوع تحقیق حاضر، پاسخ به یکی از نخستین پرسشهای دادرسی یعنی مساله صلاحیت دادگاه بیش از یک‌سال زمان برده و سرانجام، با دو بار رسیدگی در مرجعی غیرصالح، با ورود دیوان‌عالی کشور به‌دادگاه صالح ارجاع شده است. بی­گمان، چنین ترتیبی موجب تحمیل هزینه به نظام دادرسی به عنوان نماینده حقوق‌عمومی و دادخواهان این پرونده و سایر مراجعان می­شود و روشن‌است که رفع‌مشکل آن را باید بسیار زودتر از آن‌چه که‌دیدم، تدبیر شود. با سپردن برخی اختیارات به دادرس می­توان مدیریت بهتری را بر موضوع اعمال کرد و از تکرار چنین وضعیتی پیش‌گیری شود. با این حال، دادنامه صادر شده از دیوان‌عالی کشور با توجه به‌مقررات فعلی، رعایت‌حق خصوصی خوانده را مقدم دانسته و بانقض حکم‌غیابی، پرونده را به ‌مرجع صالح ارسال داشته است که باتوجه به قانون آیین‌دادرسی تصمیم صحیحی به‌نظر می‌رسد.

کلیدواژه‌ها

• آیین دادرسی
• عدم‌صلاحیت
• ایراد آیین‌دادرسی
• حکم غیابی
• اختیارات راسی دادرس